ၵရဝေး
ပိုၼ်းၵရဝေး မႄးထတ်း
ၵရဝေးၼႆႉ ၵူၼ်းႁဝ်း ဢွၼ်ၵၼ် ႁူႉႁၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းၵၼ်မႃႈ ၸဵမ်မိူဝ်ႈမိုၼ်ႉသိုၼ်းၵွၼ်ႇ။ ၸဵမ်မိူဝ်ႈ ၿီႇၸီႇ 2000 မိူဝ်ႈၸဝ်ႉၼၼ်ႉ မၼ်းလုၵ်ႉတၢင်ႇတီႈတၢင်ႇတၢင်းသေ ၶဝ်ႈႁွတ်ႈထိုင်မႃး ၼႂ်းမိူင်း ဢီႇၵျိပ်ႉ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ ထၢင်ႇထိူမ်ဝႃႈ မၼ်းလုၵ်ႈမိူင်းၶႄႇမႃးၼႆယူႇ။[1] ၵရဝေးၼႆႉ ပဵၼ်ၶူဝ်းၶွင် ၵႃႈၶၼ်ယႂ်ႇပိူင်ၼိုင်ႈ၊ ၵၢပ်ႈဝၢၼ်ႈပၢၼ်မိူင်းၵူႈပွၵ်ႈ ဢွၼ်ၵၼ်ဝႆႉၼၵ်းဝႃႈ ပဵၼ်ၶွင်ၽၢၵ်ႇတွၼ်ႈၶူဝ်းၶုၼ်၊ ပဵၼ်ၶူဝ်းၶွင်လီ ဢၼ်ၽီပၼ်မႃးၼႆယူႇ။ [2] တူၼ်ႈၵရဝေးၼႆႉ တမ်ႈတီႈ ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈမိူင်းတႆႈ ဢွၵ်ႇၵူႈတီႈယူႇသေတႃႉ ဢၼ်ဢွၵ်ႇၼမ်တႄႉ ပဵၼ်ၽၢႆႇၸၢၼ်း တၼၢင်းသႃႇရီႇ။ တူၼ်ႈၵရဝေးၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းၸၢဝ်း မႆမဵၼ်ႁိူတ်ႈသေ တူၼ်ႈမၼ်းၵေႃႈ တေႃႈမိူၼ် မႆႉမဵၼ်ႁိူတ်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။ တၢင်းသုင်မၼ်း တေသုင်မွၵ်ႈ 30 တေႃႇ 40 ထတ်း။ တမ်ႈတီႈ မိူင်းမၢၼ်ႈပွတ်းၼိူဝ်ၼၼ်ႉ မီးတူၼ်ႈၵရဝေးထႅင်ႈမဵဝ်းၼိုင်ႈ မႂ်မၼ်းၼၼ်ႉ မိူၼ်ႁၢင်ႈႁွၵ်ႇသေ ၶွပ်ႈဝႆႉ။
ၵူၼ်းၵူႈၵေႃႉၵေႃႉ ဢမ်ႇယၢမ်ႈႁၼ် တူၼ်ႈၵရဝေးသေတႃႉ မႂ်ႁႅင်ႈမၼ်းတႄႉ တေယၢမ်ႈႁၼ်ယူႇ။ တေယၢမ်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်းယူႇ။ တႃႇတေႁဵတ်း ႁွမ်ၽၵ်းၼၼ်ႉ လႆႈၸႂ်ႉမႂ်ၵရဝေး။ တမ်ႈတီႈ ၼႂ်းၶဝ်ႈထေႃးပၢတ်ႈ (ၼိူၺ်း)၊ ၶဝ်ႈၶမ်း (ဒါန်ပေါက်) ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇပႃး မႂ်ၵရဝေး ဢမ်ႇပဵၼ်။ တႃႇတေႁဵတ်း ယႃႈယႃၵေႃႈ တေႃႈလႆႈပႃး ၵရဝေးယူႇယဝ်ႉ။
ၼိူဝ်ႉမႆႉၵရဝေးၼႆႉ ပဵၼ်သီလိူင်ၵမ်ႇဝႆႉဢိတ်းဢိတ်းသေ မီးဢၢႆသႅဝ်ႁွမ် ၸမုင်ႇ။ ၼိူဝ်ႉမႆႉမၼ်း ၵႅၼ်ႇၶႅင်ဝႆႉ တၢၼ်ႇတၢၼ်ႇ သမ်ႉႁၢင်ႈလီဝႆႉလႄႈ ဢဝ်ႁဵတ်းႁိူၼ်းသေဢမ်ႇၵႃး ဢဝ်ႁဵတ်းပႅၼ်ႈ၊ တူႈသႂ်ႇၶူဝ်း၊ တိူၵ်ႈသႂ်ႇၶူဝ်း ၸိူဝ်းပဵၼ် ၶိူင်ႈၸႂ်ႉတိုဝ်းၼႂ်းႁိူၼ်းၼၼ်ႉယူႇ။ ၼိူဝ်ႉမႆႉၵရဝေးၼႆႉ ထုၵ်ႇလီ ဝႆႉႁႂ်ႈၼိူဝ်ႉမၼ်းတၢႆယဝ်ႉသေၵွၼ်ႇ ၸင်ႇၵိုင်ႇလီဢဝ်ၸႂ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးတေႁဵတ်းၼႆ ဝႆႉႁႂ်ႈမၼ်း ႁႅင်ႈၵႂႃႇႁင်းၵူၺ်းၼႆတႄႉ မၼ်းမေႃၵူတ်ႉငေႃးၵႂႃႇလႄႈ ၵိုင်ႇလီ ၼိုင်ႈသေ ဝႆႉႁႂ်ႈမၼ်းႁႅင်ႈယဝ်ႉ ၸင်ႇထုၵ်ႇလီ ဢဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်းယူႇယဝ်ႉ။
ၽိုၼ်ဢိင် မႄးထတ်း
- မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ ၁ (က-ကုံ)၊ နှာ - ၇၇။