ဢုတ်ႉတၵရႃႇမပုတ်ႉတ
ဝၢႆးသေသွၼ်ႁဵၼ်းဢဝ် ၸၢၼ်ႇၸဵတ်းၸၼ်ႉတီႈ ဢႃႇလႃႇရၵႃႇလႃႇမယဝ်ႉ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈၼႆႉ သိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းသေ ၽႅဝ်ၵႂႃႇၸူး ဢုတ်ႉတၵရႃႇမပုတ်ႉတ ဢၼ်ယူႇၼိူဝ်သၢႆတၢင်း တၢင်းၵႂႃႇဢုရုဝေႇလၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ ၸူဝ်ႈၶၢဝ်းယၢမ်းဢမ်ႇတၼ်းႁိုင်သင် သွၼ်ႁဵၼ်းဢဝ်လၢႆးၸၢၼ်ႇၸၼ်ႉပႅတ်ႇ တမ်ႈတီႈဢုတ်ႉတၵရႃႇမပုတ်ႉတယူႇယဝ်ႉ။
ၸၢၼ်ႇၸၼ်ႉပႅတ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ၸၢၼ်ႇ ၼေႇဝသၺ်ႇၺႃႇ ၼႃႇသၺ်ႇၺႃႇ ယတၼ ယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈငဝ်းလၢႆးၸၢၼ်ႇ ဢၼ်ပဵၼ်တၢင်းၼႃႈ ၸၢၼ်ႇ ဢၵိၼ်ႇၸၺ်ႇၺႃႇယတၼ ၼၼ်ႉ သၺ်ႇၺႃႇၼႆႉ တိုၵ်ႉဝဝ်းဝႆႉသေ ယင်းဢမ်ႇႁူႉၸႅင်ႈလီဝႃႈ မၼ်းမီးယူႇႁႃႉ မၼ်းဢမ်ႇမီးႁႃႉ ၼႆယူႇ။ သၺ်ႇၺႃႇၼႆႉ တေႃႉတႄႉဝႃႈ မီးၸိုဝ်ႈၼႃႇမတ်ႉတဢွၼ်ႇၵွႆးယဝ်ႉ။ ယၢမ်းၼၼ်ႉ တေႁဵတ်းႁိုဝ် ႁွင်ႉ ၸုိဝ်ႈမၼ်းဝႃႈသင်တေလႆႈႁွင်ႈဢီသင်ဝႃႈ ၵၢင်ႈႁၢဝ် ဢၼ်ဢမ်ႇမီးတီႈသုတ်းလႅၼ် ဢၼၢတ်ႉတဢႃႇၵႃႇသ ဢမ်ႇၼၼ် ဢၼတ်ႉတဝိၺ်ၺၼ်ႇ ဢမ်ႇၼၼ် သုၼ်ႇၺ ၼႆၼၼ်ႉလႃႇ။ ငဝ်းလၢႆးယၢမ်းၼင်ႇၼၼ်ၼၼ်ႉ ၽႅဝ်ဝႆႉပႃႈၼွၵ်ႈၶွပ်ႇလႅၼ် ငဝ်းလၢႆးဢၼ် ဢမ်ႇတၢင်ႇၸိုဝ်းမၼ်းလႆႈၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ သၺ်ႇၺႃႇယေႃးၵီႇၼႆႉ ဢမ်ႇပဵၼ်သၺ်ႇၺႃႇသုၼ်ႇၺလုမ်းလုမ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၼႂ်းငဝ်းလၢႆးဢၼ်ဢမ်ႇပုတ်းၶၢတ်ႇ (ဢမ်ႇၸႅင်ႈလႅင်း)လီၼၼ်ႉ သၺ်ႇၺႃႇၼႆႉ မီးယူႇၼႆၵေႃႈ ပႆႇဝႃႈလႆႈ၊ သၺ်ႇၺႃႇၼႆႉဢမ်ႇမီးၼႆႉၵေႃႈ ပႆႇဝႃႈလႆႈ။
ၽွင်းလႆႈႁူပ်ႉထူပ်းႁူႉႁၼ် ၸၢၼ်ႇၸၼ်ႉပႅတ်ႇယဝ်ႉ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ပွင်ႇၸႂ်ၸိူင်ႉၼႆၵႂႃႇ - ငဝ်းလၢႆးဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ငဝ်းလၢႆး ၽုင်ႇဢရူႇပၿြမ်ႇမ ဢၼ်သုင်သုတ်းၶွင်သမ်ႇသရႃႇ ၵိူတ်ႇတၢႆၼၼ်ႉၵွႆး။ လႆႈပဵၼ်ၸူဝ်ႈပၢၼ်ဢၼ်သုင်သုတ်းသေတႃႉၵေႃႈ တိုၵ်ႉပဵၼ်ၼႂ်းၶွပ်ႇလႅၼ်ၶုၼ်တၢႆၵွႆးလႄႈ ပႆႇလွတ်ႈလႆႈၼႂ်းမိုဝ်းၶုၼ်တၢႆၵွၼ်ႇ။ ၵေႃႉဢၼ်ၵိူတ်ႇၼႂ်းၽုင်ႇဢၼ်ၼႆႉၼႆႉ ဢႃႇယုယၢဝ်းယိုၼ်း လၢႆလၢႆၵၢပ်ႈၵမ်ႇၽႃႇယူႇယဝ်ႉ။ ဢမ်ႇၶႂ်ႈပၼ်ႇယူႇဝိုၼ်ႈဝိုၼ်ႈ ၼႂ်းသမ်ႇသရႃႇၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈ၊ ဢမ်ႇပၼ်လႆႈ ငဝ်းလၢႆးတုၵ်ႉၶၼိရေႃးထသင်ယူႇယဝ်ႉ။
ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ဢွၵ်ႇယၢၼ်လႅၼ်လိၼ်လေႃးၵီႇသေယဝ်ႉ ၶႂ်ႈထူပ်းႁူပ်ႉႁၼ် ၼႂ်းလႅၼ်လိၼ်လေႃးၵုတ်ႉတရႃႇယူႇယဝ်ႉ။ ၶႂ်ႈထူပ်းႁူပ်ႉႁၼ် ၼိၸ်ၸ၊ သသ်သတ၊ ၻုဝ၊ ပရမတ်ထ သတ်ႉၸႃႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ ၸင်ႇလႆႈႁႃသဵၼ်ႈတၢင်း ဢၼ်ၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇတူင်ႇဝူင်းၸၢၵ်ႈလေႃးၵယူႇယဝ်ႉ။ သတ်းတဝႃႇၶဝ်ၼႆႉ ၵွပ်ႈသင်လႄႈ လႆႈႁူပ်ႉထူပ်းတၢင်းတုၵ်ႉၶ၊ တေလႆႈႁဵၻ်းႁိုဝ်ႁႂ်ႈပေႃးလွတ်ႈဢွၵ်ႇယၢၼ်လႆႈ တၢင်းတုၵ်ႉၶတႄႉတႄႉ။ ၼင်ႇႁိုဝ်တေႁူႉလႆႈလွင်ႈၼႆႉ တေလႆႈမီးသပ်ႉပၺ်ႇၺုတၺၢၼ်ႇယဝ်ႉ။ ႁူႉႁၼ်ထိုင်ၸိူင်ႉၼႆသေလႄႈ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ၸင်ႇဢွၵ်ႇမႃးၸူးဢုရုဝေႇလ ဢၼ်ၵိုင်ႇလႅပ်ႈၶႅမ်ႉလီၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။
ၽိုၼ်ဢိင်
မႄးထတ်းၼႃႈလိၵ်ႈ ႒႒၊ ပပ်ႉ - ႁၢင်ႈပိုၼ်းပုတ်ႉထၸဝ်ႈ| တႅမ်ႈ - သြႃႇလူင်ဢူးၵူဝ်ႇဢိင်ႇၵႃႇ (ၽူႈၼႄတြႃးဝိပသ်သၼႃႇလုမ်ႈၾႃႉ)