ဢီႇလီႇၸိူဝ်ႇၿႅၼ်ႇယိူဝ်ႇ

မႃႇၸႃႇၻႃႇ (Masada)

လွႆမႃႇၸႃႇၻႃႇ လွႆၵိုၵ်းပိုၼ်း ဢိတ်ႉၸရေး Israel-2013-Aerial 21-Masada

“မိူဝ်ႈၶဵၼ်ႁၼ်ဝႃႈ ႁဵတ်းႁိုဝ်ၵေႃႈ ႁဝ်းတေလႆႈယွမ်းတေႃႇၶဝ်ယူႇ ၼႆၼၼ်ႉ သင်ၸိူဝ်ႉႁဝ်းဢမ်ႇပၼ် ပဵၼ် ၼင်ႇၶဝ်သွၼ်ႇဝႆႉၼၼ်ႉ ၼႆၸိုင် ၶဝ်တေ ၸဵပ်းၸႂ်သေ တွင်းႁဝ်းၵႂႃႇမိူဝ်းၼႃႈယူႇတႃႇသေႇဢိူဝ်ႈ” ၼႆႉပဵၼ်ၶေႃႈၵႂၢမ်း ၽူႈၼၢမ်းၵူၼ်းၶိူဝ်းၵျူး(Jew) ဢီႇလီႇၸိူဝ်ႇၿႅၼ်ႇယိူဝ်ႇ (Elizer ben Yir) လၢတ်ႈၼိူဝ်လွႆ မႃႇၸႃႇၻႃႇ (Masada) ၵႂႃႇ မိူဝ်ႈ AD 73 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
မႃႇၸႃႇၻႃႇ(Masada) ပဵၼ်ၸိုဝ်ႈလွႆ။ မီးၼႂ်းႁၢတ်ႇသၢႆးၵျူႇတိၼ်း(Judaean Desert) ႁိမ်းၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇၼမ်ႉၶင် (Dead sea)။ ယၢမ်းလဵဝ် မီးၼႂ်းမိူင်း ဢိတ်ႉၸရေး(လ်) ၸႄႈတွၼ်ႈ ၽၢႆႇၸၢၼ်းသုတ်းသေ မီးတီႈပွင်ႇဝႃႈ လွႆသီႇၸဵင်ႇသဵမ်ႈ။ ပဵၼ်လွႆတူၼ်းသုင် ၸၼ်းၶိုၼ်ႈၸူးယၢပ်ႇ။ ၼိူဝ်ၸိၵ်းမီး ပၢင်ႇပဵင်း ၵႂၢင်ႈမွၵ်ႈ (4)ဢေႇၵ။ ပဵၼ် တီႈႁေႃၶမ်းၵဝ်ႇ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းႁီးရွတ်ႉ (Herod the Grate) သၢင်ႈဝႆႉယဝ်ႉ။ တင်ႈတႄႇပၢၼ်ႁေႃသႅင်ရူမ်း(BC 27 တေႃႇထိုင် AD 476 ၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ် ပိုၼ်းၵျူးလႄႈ ရူဝ်ႇမႅၼ်ႇၵိုၵ်းၵၼ်မႃး။
ယူႇသဝ်းၸွမ်းၵၼ်မႃး။ ၸဵမ်မိူဝ်ႈၽြႃးၶရိတ်ႉ ပႆႇၵိူတ်ႇ ၵျူးလုၵ်ႉလိၼ်မိူင်း ဢိတ်ႉ(ၸ်)ရေး(လ်)သေ ၶဝ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းရူမ်း။ ပၢၼ်ၵျူးလိယႅတ်ႉၸီႇၸိူဝ်ႇ (Julius Caesar)ၼၼ်ႉ မၵ်းမၼ်ႈၵျူး ပဵၼ်ၼင်ႇလိၼ်မိူင်းတႂ်ႈဢေႃးၸႃႇ ႁေႃသႅင်ရူမ်း။ ႁီးရွတ်ႉ(Herod the Great) လႆႈၶၢမ်ႇမၵ်းမၼ်ႈ ပဵၼ် ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၵျူး တႂ်ႈဢႃႇၼႃႇၸၢၵ်ႈရူမ်း မိူဝ်ႈ BC 40 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ (ရူမ်း ၼႆ ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၸိုဝ်ႈမိူင်း။ ရူဝ်ႇမႅၼ်ႇ ၵူၼ်းမိူင်း ယူႇၼႂ်းရူမ်း)။
ႁီးရွတ်ႉ ႁဵတ်းၸွမ်းၼင်ႇပိူင်ရူမ်း(Rome)သေ တဵၵ်းတဵင်ၵူၼ်းမိူင်းလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းၸင်းမၼ်း။ ၼင်ႇႁိုဝ် ၵူၼ်းမိူင်း တေဢမ်ႇၸၢင်ႈပွင်ၵူတ်ႉတေႃႇ မၼ်းလႆႈငၢႆႈၼႆသေ ၵႂႃႇသၢင်ႈႁေႃယူႇ ၼိူဝ်လွႆမႃႇၸႃႇၻႃႇ ၼႂ်းၸူဝ်ႈ BC (37-31) ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ဝၢႆးသေႁီးရွတ်ႉ (Herod) ဢမ်ႇမီးယဝ်ႉ ပဵၼ်တီႈၵႆယၢဝ်ၵူၼ်း၊ ၵႂႃႇမႃးယၢပ်ႇ လႄႈ ပွႆႇႁၢမ်းဝႆႉယူႇ။ ရူဝ်ႇမႅၼ်ႇမႃးၶိုၼ်းယဝ်ႉ ၵႂႃႇလိူၵ်ႈတီႈတင်ႈတပ်ႉလႆႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ တပ်ႉရူမ်း(သိုၵ်း700 )ၵႂႃႇတင်ႈတပ်ႉပႂ်ႉႁေႃႁၢမ်းဝႆႉ။ တပ်ႉရူမ်း ၶဝ်သိမ်းလႆႈပႃး တပ်ႉဢႅၼ်တူဝ်းၼီးယႃး (Antonia) ၼႆၼၼ်ႉထႅင်ႈ။

ၸုမ်းၵျူးလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉရူဝ်ႇမႅၼ်ႇ

ၵျူး ဢၼ်ႁၵ်ႉၽႅၼ်ႇလိၼ်ဝၢၼ်ႈမိူင်းတူဝ်ၵဝ်ႇၼၼ်ႉ ဢမ်ႇယွမ်းၵၢၼ်ႉရူဝ်ႇမႅၼ်ႇသေ တိုၵ်းၶိုၼ်းယူႇၼၼ်ႉ မီးၸီးလွတ်ႉ(Zealots) လႄႈ ၸိၵႄးရီး(Sicarii)ၼႆယဝ်ႉ။ ဢၼ်ႁူဝ်ၶႅင် လိူဝ်ပိူၼ်ႈသုတ်းလႄႈ မေႃဢဝ်မိတ်ႈ ဢၼ်ဝႃႈ ၸိၵႄးရီး(Sicarii)ၼၼ်ႉသိူင်ႇတႂ်ႈၶူဝ်းယူင်ႉၶဝ်သေ ၶဝ်ႈဢိူမ်ႈ တႅင်းသႂ်ႇ တီႈယမ်ၶဵၼ်ယဝ်ႉ ပၢႆႈႁၢႆလၢႆၵႂႃႇ ၼႂ်းၽုင်ၵူၼ်း ၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈၸိၵႄးရီး (ဢၼ်ပွင်ႇဝႃႈ ၵူၼ်းယိပ်းမိတ်ႈ ၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ၸုမ်းၸိၵႄးရီး မီးၽူႈၼၢမ်းလၢႆၵေႃႉသေတႃႉ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ ပဵၼ် မီႇၼႃႇႁႅမ်ႇၿႅၼ်ႇ ယႃႇႁူႉၻႃႇ(Menahem ben Yehuda) လႄႈ ၵႅမ်မၼ်း ဢီႇလီႇၸိူဝ်ႇၿႅၼ်ႇယိူဝ်ႇ (Elizer ben Yir) ၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ရူဝ်ႇမႅၼ်ႇ ၶႂၢၵ်ႈတိုင်းၵျူးပွၵ်ႈထိၼိုင်ႈ

မိူဝ်ႈ AD 66 ရူမ်းလႄႈၵျူး တႄႇပဵၼ်သိုၵ်းၵၼ်။ ရူဝ်ႇမႅၼ်ႇၶဝ်ႈတိုၵ်း ဝဵင်းလူင်ၵျူး ၵျေႇရုၸလႅမ်ႇ (Jerusalem) ဢၼ်မီးၵျွင်းၽြႃးလူင်ၶဝ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸီးလွတ်ႉ(Zealots) တိုၵ်းလိုပ်ႈသိုၵ်းရူမ်းသေ သိမ်းဢဝ် ၶိုၼ်းဝဵင်းလူင် ၵျေႇရုၸလႅမ်ႇ။ ပိူင်ၸီးလွတ်ႉ ဢုပ်ႉပိူင်ႇၼၼ်ႉ ႁၢဝ်ႉႁႅင်း ၼႅၼ်ႇလႄႈ ၵျူးၶဝ်ဢွၼ်ၵၼ်သၢၼ်ၶတ်းၶိုၼ်း။ ၵျူးၼင်ႇၵၼ် ဢဝ်တၢႆၵၼ်ၶိုၼ်းလႄႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်းဢမ်ႇၼိမ်သဝ်း။
AD 66 မီႇၼႃႇႁႅမ်ႇ (Menahem) ဢွၼ်ၸုမ်းၸိၵႄးရီး ၸႂ်ႉလၢႆးလႅတ်း ၽၢႆတိုၵ်းသေ သိမ်းမႃႇၸႃႇၻႃႇ ဢဝ်ပဵၼ် တီႈတင်ႈသဝ်းၶဝ်ဝႆႉ ယူႇယဝ်ႉ။

ရူဝ်ႇမႅၼ်ႇၶႂၢၵ်ႈတိုင်းၵျူး ပွၵ်ႈထိသွင်

AD 70 သိုၵ်းရူမ်း လွမ်ႉတိုၵ်းဝဵင်း ၵျေႇရုၸလႅမ်ႇထႅင်ႈ။ ဢိုပ်းယၢၵ်ႈတင်း ဝဵင်းလႄႈ ၵျူးၶဝ်သုမ်းဝဵင်းၵႂႃႇ။ ရူဝ်ႇမႅၼ်ႇ ၽဝ်တင်းဝဵင်း။ ယႃႉလူႉၵျွင်းၽြႃး လူင်မၢႆသွင်ၵျူးၶဝ် ၼႂ်း ၵျေႇရုၸလႅမ်ႇယဝ်ႉ ၸၵ်ႉၶုတ်ႈ ႁိမ်လိပ်းႁိမ်လႅင် ၶူဝ်းၶွင်ငိုၼ်းၶမ်း ၵူၼ်းတင်းဝဵင်း။ ႁိမ်ဢဝ် ၶိူင်ႈမၢႆသႃႇသၼႃႇ ဢၼ်ၵျူးၶဝ် ဝႆႉၵႃႈၶၼ်ၼႅၼ်ႇ ယူင်ႉတဵၼ်းမီႇၼူဝ်းရႃႉ (menorah) ဢၼ်မီးတီႈ တႆႈတဵၼ်း(7)လႅမ်ႈသေ ပဵၼ်မိၵ်ႈမၢႆလီ တႃႇၵျူးၶဝ် ၼၼ်ႉပႅတ်ႈ။ ၵူၼ်း မိူင်းလႆးၶၢမ်ႇတဵၵ်းတဵင်၊ ၵဵပ်းၶွၼ်ႇ၊ တိၺွပ်း ၶၢႆပဵၼ်ၶီႈၶႃႈထႅင်ႈ။

ၸိၵႄးရီး လႄႈ ရူဝ်ႇမႅၼ်ႇ

ၵျူးၸိူဝ်းယိူၼ်ႉဢမ်ႇလႆႈယဝ်ႉၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉရူဝ်ႇမႅၼ်ႇ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ၸိၵႄးရီး ပဵၼ်ၸုမ်းၵိုၵ်းပိုၼ်းဝႆႉသေပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။ ၸိၵႄးရီးၼၼ်ႉ ၼမ်ႉၸႂ်ၶဝ် ႁၢဝ်ႉႁႅင်း။ ရူဝ်ႇမႅၼ်ႇဢမ်ႇၵႃး ၵျူးၵေႃႈယႃႇ သင်ဝႃႈ ဢမ်ႇၽွမ်ႉၸွမ်းၶဝ်၊ ဢမ်ႇပဵၼ်ၸႂ်ၽၢႆႇၶဝ်ၸိုင် မၵ်းမၼ်ႈပဵၼ်ၶဵၼ်ယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၼၼ်ႉ ၸုမ်းၶဝ်မီးဢဵၼ်ႁႅင်းဢေႇ။ ၽူႈၼၢမ်းၶဝ် မီႇၼႃႇႁႅမ်ႇၿႅၼ်ႇ ယႃႇႁူႉၻႃႇ ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸုမ်းၸီးလွတ်ႉ ဢဝ်တၢႆပႅတ်ႈမိူဝ်ႈ ၵျူးၼင်ႇၵၼ် တိုၵ်ႈၵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉလႄႈ ဢီႇလီႇၸိူဝ်ႇၿႅၼ်ႇယိူဝ်ႇ (Elizer ben Yir) ဢွၼ်လုၵ်ႈလၢင်း ၼၢင်းမေးမၼ်းလႄႈ ၵူၼ်းၽွမ်ႉၸွမ်းမၼ်းၼၼ်ႉ ပၢႆႈ ၶိုၼ်ႈလွႆမႃႇၸႃႇၻႃႇ ဢၼ်ၶဝ်သိမ်းဝႆႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈ AD 66 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵျူး ၸိူဝ်းပၢႆႈလွတ်ႈသိုၵ်းရူမ်းမႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ မႃးၸွမ်းၶဝ်ထႅင်ႈလႄႈ ၸဵမ်ၼုမ်ႇထဝ်ႈၸၢႆးယိင်း ၶဝ်မီးႁႅင်းၵူၼ်း မွၵ်ႈၼိုင်ႈႁဵင်။ ႁဵတ်းသိုၵ်းမုတ်း လူင်းတိုၵ်းတၢင်းၵႂႃႇမႃးလႄႈ တီႈတင်ႈတပ်ႉရူမ်း။ ဝၢၼ်ႈၵျူး ဢၼ်ၶဝ်ဝႃႈ ပဵၼ်ၸႂ်ရူမ်း ဢမ်ႇၼၼ် ယွမ်းပဵၼ်ၽၢႆႇၶဵၼ်ၵႂႃႇငၢႆႈငၢႆႈ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ လူင်းတိုၵ်း။ ဝၢၼ်ႈ ဢၢႆးၵႄႇၻီႇ(EinGedi)ၼႆၼၼ်ႉ ၶဝ်လူင်းဢဝ် ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ တၢႆပႅတ်ႈ (700) ပၢႆ ၼႆယဝ်ႉ။
AD 73 ရူးၸီးယတ်ႉ ၾရႃးဝီးယတ်ႉ(ၸ်) ၸီး(လ်)ဝႃး (Lucius Flavius Silva) ဢၼ်ပဵၼ်ၸွမ်ၸိုင်ႈမိူင်းၵျူးၻေး (Judea)တႂ်ႈရူဝ်ႇမႅၼ်ႇၼၼ်ႉ ၵွၼ်းတပ်ႉမၢႆသိပ်းရူဝ်ႇမႅၼ်ႇသေ မႃးလွမ်ႉတိုၵ်း မႃႇၸႃႇၻႃႇ ဢၼ်မီးၼိူဝ် လွႆတူၼ်းဢၼ်သုင် 1,300 ထတ်း (400 မီႇတိူဝ်ႇ)၊ မီးၼႃႈၽႃၸၼ်းဝႆႉ ၵူႈၽၢႆႇ။ တႃႇတေၶိုၼ်ႈၸူးၵေႃႈ သဵၼ်ႈတၢင်း ၵႅပ်ႈၵူတ်ႉ။ တေႃႉတႄႉပေႃး တႃႇၵူၼ်းၵေႃႉလဵဝ် ပႆလႆႈၵူၺ်းလႄႈ တိုၵ်းဢမ်ႇလႆႈငၢႆႈငၢႆႈ။
ၼိူဝ်လွႆၼၼ်ႉ မီးတမ်ႇတိူင်းႁိၼ် သုင် 13 ထတ်း(4 မီႇတိူဝ်ႇ)လွမ်ႉႁွပ်ႇဝႆႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ တႃႇပႂ်ႉတိုၵ်းရူမ်းၼၼ်ႉ မီးၶဵင်ႇလၢင်းယၢမ်းဝႆႉ တင်းၼမ်။ ၼႂ်းတမ်ႇတိူင်းလူင်ၼၼ်ႉ မီးတီႈၵဵပ်းသိမ်း ၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်။ မီးႁိူၼ်း ၵူၼ်းသိုၵ်းယူႇသဝ်း။ မီးတီႈၵဵပ်းသိမ်း ၶိူင်ႈၵၢင်ႇ။ မီးထၢင်တုင်းၼမ်ႉၽူၼ် တႃႇၸႂ်ႉၵုမ်ႇတင်းပီ။ ၸိၵႄးရီးၶဝ် ႁၢင်ႈႁႅၼ်းမႃးႁိုင်ယဝ်ႉလႄႈ မီး ၶဝ်ႈ ၼမ်ႉ တၢင်းၵိၼ်ၵုမ်ႇထူၼ်ႈဝႆႉယူႇ။
ၾရႃးဝီးယတ်ႉ (ၸ်) မီးႁႅင်းသိုၵ်း ၸမ်မိုၼ်ႇ သေတႃႉဢမ်ႇၸၢင်ႈၶိုၼ်း တိုၵ်းလႆႈၵမ်းလဵဝ်။ တိၺွပ်းၵျူး ဢၢၼ်ႇႁူဝ်ႁဵင် မႃးၵေႃႇသၢင်ႈ တႃႇၶိုၼ်ႈတိုၵ်း မႃႇၸႃႇၻႃႇ ယူႇယဝ်ႉ။
ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ၵေႃႇႁူဝ်ႉတႅၼ်ႈလွမ်ႉ တိၼ်လွႆ ယႃႇႁႂ်ႈၸုမ်းၸိၵႄးရီးၶဝ် ၸၢင်ႈလၵ်ႉဢွၵ်ႇပၢႆႈ။ ၵေႃႇတႅၼ်ႈတၢင်း တႃႇၶိုၼ်ႈတိုၵ်းၸိၵႄးရီး။ တႃႇတေၵႂႃႇ တွႆႇႁႂ်ႈ တမ်ႇတိူင်းၵူၼ်ႇပင်းၼၼ်ႉ သၢင်ႈၶဵင်ႇလၢင်းတုမ်တွင်ႈလူင် ၼၼ်ႉသေ တေ ၶိုၼ်ႈတိုၵ်းၸိၵႄးရီ။
ၸုမ်းၸိၵႄးရီးၶဝ် ႁူႉဝႃႈ သင်ရူဝ်ႇမႅၼ် ဢဝ်တုမ်လူင်ၼၼ်ႉ တွင်ႈသႂ်ႇၸိုင် ၸုမ်းၸိၵႄးရီးၶဝ်ႁူႉဝႃႈ တမ်ႇတိူင်းတေၵူၼ်ႇပင်း။ ၶဵၼ်တေ ၶဝ်ႈၸူးၶဝ်လႆႈၼႆလႄႈ ၼင်ႇႁိုဝ် တမ်ႇတိူင်း ဢမ်ႇပင်းၵႂႃႇၵမ်းလဵဝ်ၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ယႃႉဢဝ် တုမ်မႆႉႁေႃၵဝ်ႇၼၼ်ႉ မႃးတပ်ႉသႂ်ႇ ၼႂ်းတမ်ႇတိူင်း၊ ႁဵတ်းၽႃမႆႉႁႄႉဝႆႉ တီႈသိုၵ်းရူဝ်ႇမႅၼ်ႇ တေမႃးတွင်ႈသႂ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
သိုၵ်းရူဝ်ႇမႅၼ်ႇ ၸႂ်ႉၵျူးၶဝ် ဢီးထွင်းၶဵင်ႇလၢင်းတုမ်တွင်ႈၼၼ်ႉ ၶိုၼ်ႈၸူး လွႆမႃႇၸႃႇၻႃႇ။ တွင်ႈတမ်ႇတိူင်း ၵူၼ်ႇၵေႃႈ တုမ်လူင်ႁွင်းဝႆႉ ၼႂ်းတမ်ႇတိူင်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၵူၼ်ႇ။ သိုၵ်းရူမ်းဢဝ်ၾႆးၽဝ်။ သၢႆလူမ်းသမ်ႉ ထွင်းမႃးၽၢႆႇ ရူမ်း။ ၸဵမ်ၾႆးလေႃးၵႂၼ်း ႁၢဝ်ႉမႃးႁႃလႄႈ သိုၵ်းရူမ်းၶဝ် ယူႇဢမ်ႇလႆႈ။ တႃႇ ႁႂ်ႈၾႆးမႆႈၽႃမႆႉမူတ်းသေ ၶဝ်ႈၸူးၵျူးလႆႈၼၼ်ႉ တေလႆႈပႂ်ႉတင်းၶိုၼ်းၼႆသေ သိုၵ်းရူမ်း လူင်းမိူဝ်းၶိုၼ်းသေ ပႂ်ႉတေႃႇမိူင်းလႅင်းယူႇယဝ်ႉ။
16.4.73 AD မိူင်းလႅင်းမႃးၵေႃႈ တပ်ႉရူမ်း ၶိုၼ်ႈၸူးလွႆမႃႇၸႃႇၻႃႇ။ မိူဝ်ႈ တေၶိုၼ်ႈၼၼ်ႉ ၽူႈၵွၼ်းသိုၵ်းရူမ်း ၾရႃးဝီးယတ်ႉ(ၸ်) ၸိသင်ႇ ႁႂ်ႈတိလႆႈ တူဝ်လိပ်းၵျူး။ လမ်ႇလွင်ႈသေပိူၼ်ႈ ႁႂ်ႈလႆႈတူဝ်လိပ်း ၽူႈၼၢမ်းၶဝ် ဢီႇလီႇၸိူဝ်ႇၿႅၼ်ႇယိူဝ်ႇ (Elizer ben Yir)ၼႆယဝ်ႉ ၶိုၼ်ႈၵႂႃႇ။ ထိုင်ၵႂႃႇၵေႃႈ လႆႈႁၼ်ၾႆးမႆႈၽႃသဝ်ပႅၼ်ႈၼၼ်ႉ ၵႂၼ်းၺူဝ်းယူႇ ပဵၼ်တီႈပဵၼ်တီႈ။ ဢမ်ႇလႆႈငိၼ်း သဵင်ၵူၼ်း၊ သဵင်တိုၵ်းၽၼ်းၶိုၼ်း။ လၢၵ်ႇလၢႆးၼႅၼ်ႇလႄႈ ဢွၼ် လႅၼ်ႈၶဝ်ႈ တမ်ႇတိူင်းၵမ်းလဵဝ်။
တေႃႇၼႃႈတၢင်းၶဝ်ႈၵႂႃႇၼၼ်ႉ ႁၼ်ၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ် ၵွင်ဝႆႉ ပဵၼ်ၵေႃႇ ပဵၼ်ၵွင်။ ၶိူင်ႈၵၢင်ႇမိတ်ႈလႅဝ်း ၵွင်ဝႆႉပဵၼ်ပုင်ႇတြုႇ။ ဢမ်ႇလႆႈငိၼ်း သဵင်သေယိူင်ႈ။ ၾရႃးဝီးယတ်ႉ(ၸ်)ၸိသင်ႇ သွၵ်ႈၵူႈတီႈ။ သိုၵ်းရူမ်းၶဝ်ၵေႃႈၵူဝ် ၺႃးမုတ်းတိုၵ်းလႄႈ ဝႆႉသတိသေ ၶဝ်ႈႁႃၵူႈတီႈတီႈ။ ဢမ်ႇလႆႈႁၼ်သိုၵ်း ၵျူးသေၵေႃႉ။ ႁၼ်ႁွႆးၾႆးမႆႈႁေႃ ဢၼ်ၵႂၼ်း တိုၵ်ႉၺူဝ်းယူႇၼၼ်ႉၵူၺ်း။

ပၢင်ၵုမ်ၸုမ်းၸိၵႄးရီး (Sicarii) မိူဝ်ႈၶိုၼ်း

ၶိုၼ်းသိုၵ်းရူမ်းၶဝ် ၽဝ်တမ်ႇတိူင်းမႆႉဝႆႉသေ လူင်းမိူဝ်းၶိုၼ်းၼၼ်ႉ ၵျူး ၸုမ်းၸိၵႄးရီး ၶဝ်ႁူႉဝႃႈ တေဢမ်ႇၸၢင်ႈၵႅတ်ႇၶႄလႆႈ ထႅင်ႈယဝ်ႉလႄႈ တေသိုပ်ႇႁဵတ်းႁိုဝ်ၼႆၼၼ်ႉ ၵုမ်ၵၼ်ယဝ်ႉ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈဝႃႈ တေတိုၵ်းၶိုၼ်း။ ၵမ်ႈၽွင်ႈဝႃႈ တေဢွၵ်ႇပၢႆႈ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈဝႃႈ ဢဝ်ၵၼ်ဝႃႈ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ ၸႂ်ဢမ်ႇလီၼႃႈဢမ်ႇၵီႈ။ ၶၢဝ်းယၢမ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇၵိုတ်းၼမ်ယဝ်ႉ။ ဢမ်ႇၸၢင်ႈတႅပ်းတတ်းဝႃႈ တေႁဵတ်းႁိုဝ်ၼႆၵၼ်ဝႆႉယူႇ။
လိုၼ်းသုတ်း ဢီႇလီႇၸိူဝ်ႇၿႅၼ်ႇယိူဝ်ႇ (Elizer ben Yir) ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်ၶဝ် လၢတ်ႈဝႃႈ“ၵေႃႉၵဝ်တင်းလၢႆဢိူၺ်း ႁဝ်းလႆႈႁူမ်ႈတုၵ်ႉ ႁူမ်ႈလီၵၼ် တိုၵ်းၶဵၼ်မႃး တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ်။ ၸဵမ်မိူဝ်ႈ ႁိုင်ၼၢၼ်းမႃးၼၼ်ႉ ႁဝ်းတႅပ်းတတ်းဝႃႈ လိူဝ်သေၽြႃးႁဝ်း ၸဝ်ႈၸႅတ်ႈမၢၼ်ႇ ၸဝ်ႈမီးမိတ်ႉတႃႇ ၼိူဝ် မိူင်းၶူင်းၵၢင်ၼၼ်ႉ ႁဝ်းတိုၼ်းတေဢမ်ႇယွမ်း ပဵၼ်ၶီႈၶႃႈ ၶိူဝ်းလႂ်လႄႈ ပႃးတင်းရူဝ်ႇမႅၼ်ႇၸိူဝ်း ၶႂ်ႈမႃးႁဵတ်းၶုၼ် ၼိူဝ်ႁူဝ်ႁဝ်း။ ႁဝ်းဝႃႈ ႁဝ်းတိုၼ်း တေဢမ်ႇၶၢမ်ႇဢေႃးၸႃႇ သွၼ်ႈတႂ်ႈၵူၼ်းၸိူဝ်းလႂ်။ မိူဝ်ႈလဵဝ် ၽြႃးပၼ်ႁႂ်ႈႁဝ်း လိူၵ်ႈသဵၼ်ႈတၢင်းယဝ်ႉဢိူဝ်ႈ။
သင်ႁဝ်း တေဢွၼ်ၵၼ် တိုၵ်းၶိုၼ်း ၵမ်ႈၽွင်ႈတေတၢႆ၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈ တေၺႃးၺွပ်းသေ လႆႈပဵၼ်ၶီႈၶႃႈ။ ဢမ်ႇႁိုင်တေတၢႆ။ သင်ပၢႆႈ တေလွတ်ႈၸူဝ်ႈၶၢဝ်း။ ဢမ်ႇႁိုင် တေလႆႈၶၢမ်ႇတိၺွပ်း ႁႅမ်တၢႆႁိုဝ်ဢဝ်ႁဵတ်းၶီႈၶႃႈ။ ဢၼ်ႁဝ်းလႆႈႁူမ်ႈၵၼ် တိုၵ်းမႃးၼႆႉ ဢမ်ႇၶႂ်ႈတၢႆယွၼ်ႉ မိုဝ်းၶဵၼ်၊ ဢမ်ႇၶႂ်ႈပဵၼ်ၶီႈၶႃႈၶဵၼ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ႁဝ်းမီးၶၢဝ်းယၢမ်း ၶိုၼ်းလဵဝ်ၵူၺ်း။ တေလိူၵ်ႈ ဢမ်ႇလိူၵ်ႈ သဵၼ်ႈတၢင်း ဢၼ်မီးၵုင်ႇမုၼ် ဢၼ်တၢႆႁူမ်ႈတင်း ၵေႃႉႁဝ်းႁၵ်ႉ။ လွင်ႈၼႆႉ တေႁဵတ်း ႁႂ်ႈႁဝ်းပႄႉၶဵၼ် ယွၼ်ႉၶဝ် ၶႂ်ႈတိတူဝ်လိပ်းႁဝ်း။
မိူဝ်ႈလဵဝ်ထိုင်ၶၢဝ်း တေလႆႈၼႄၵၢၼ်ထူပ်းမိုဝ်း ၼိူဝ်ဢၼ်ႁဝ်းလၢတ်ႈမႃးဝႃႈ ဢမ်ႇယွမ်းပဵၼ်ၶီႈၶႃႈပိူၼ်ႈ ၼႆၼၼ်ႉလႄႈ ဢမ်ႇၵိုင်ႇၼႅင်ၸႂ်၊ ပွင်ႉၼႄး။ မိူဝ်ႈလဵဝ် ႁဝ်းဢမ်ႇပဵၼ် ၶီႈၶႃႈၽႂ်ၵေႃႈယႃႇ ဢမ်ႇၸႂ်ႈဝႃႈ ႁဝ်းဢမ်ႇမီးၶဵၼ်။ ဝူၼ်ႉတူၺ်းဝႃႈ ၸွင်ႇတေယိူၼ်ႉၵၼ်ႈၶၢမ်ႇ ပဵၼ်ၶီႈၶႃႈလႆႈ။ ၵဝ်ၶႂ်ႈတူၵ်ႇၶိုၼ်း လွင်ႈရူဝ်ႇမႅၼ်ႇ ႁဵတ်းတေႃႇႁဝ်းမႃး။ ႁဝ်းမီးတူဝ်ၸႂ်ယူႇၵေႃႈ ဢမ်ႇမီး လွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈ။ လႆႈႁဵတ်းၸွမ်းၼင်ႇ ၶဝ်ၸိသင်ႇ။ ယွၼ်ႉၼၼ်ႁဝ်းလႆႈ ပဵၼ်ၸိူဝ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ဢွၼ်တၢင်းပိူၼ်ႈသုတ်းလႄႈ ၵိုတ်းဝႆႉယူႇ လိုၼ်းလင်ပိူၼ်ႈသုတ်း ၼႆႉယဝ်ႉ။
ၵဝ်ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ၽြႃး ႁႂ်ႈႁဝ်းမီးဢႃႇၼႃႇ တႅပ်းတတ်း လိူၵ်ႈသဵၼ်ႈတၢင်း ဝႃႈ တေတၢႆႁတ်းႁတ်းႁၢၼ်ႁၢၼ် ၼင်ႇၵူၼ်းမီးလွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈ လွတ်ႈလႅဝ်း ဢၼ်ပဵၼ်သုၼ်ႇလီလူင် တၢင်ႇၶိူဝ်းတၢင်ႇၸုမ်း ဢမ်ႇတၼ်းလႆႈ ဝူၼ်ႉလႆႈႁဵတ်းသေ ပဵၼ်ၶီႈၶႃႈပိူၼ်ႈၵႂႃႇၼၼ်ႉယူႇ။
မိူဝ်ႈလဵဝ် ႁဝ်းဢမ်ႇမီးငဝ်းလၢႆး တႃႇတေၵႅတ်ႇၶႄတပ်ႉသေ တိုၵ်းပႄႉ ၶဵၼ်ယဝ်ႉ။ ၵူႈၸိူဝ်ႉၵူႈပိူင်ၵေႃႈ ၼႄဝႃႈ ႁဝ်းတေလႆႈၸဵဝ်းႁွတ်ႈထိုင် တီႈ ၽြႃးႁဝ်းယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈတႄႇမၼ်း ႁဝ်းမၢင်ႇၵိူဝ်းဝႃႈ ဢၢၼ်းၵႅတ်ႇၶႄလႆႈ လွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈ လွတ်ႈလႅဝ်းႁဝ်းလႄႈ ၸင်ႇလႆႈတိုၵ်းမႃးယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ႁဝ်း ၼင်ႇၵၼ်ၵေႃႈ ၵၢင်ၸႂ်ပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်သေ လႆႈတုမ်ႉတိူဝ်ႉၵၼ်လႄႈ လႆႈပဵၼ် လွင်ႈၸဵပ်းသႅပ်ႇမႃး။ ဢၼ်လႆႈၸဵပ်းသႅပ်ႇ ယွၼ်ႉၽူႈၶဵၼ်ၼၼ်ႉတႄႉ ႁႃတီႈဝႃႈ ဢမ်ႇမီးယဝ်ႉ။
လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ၸႅင်ႈလႅင်းဝႃႈ ၽြႃးသူႇဢၼ်ယၢမ်ႈၸွႆႈ ႁႂ်ႈႁဝ်းတႄႇတင်ႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်း ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၵျူး ဢၼ်ယိုင်ႈယႂ်ႇမႃးၼၼ်ႉ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈႁဝ်းလူႉလႅဝ် ၶိုၼ်းယဝ်ႉ။ ၽြႃးၽိတ်းၸႂ်တေႃႇႁဝ်း ဢိတ်းဢွတ်းၵူၺ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇၵိုင်ႇလီ ႁႂ်ႈၵူၼ်းတင်းၼမ် တူၵ်းတႅမ်ႇလူႉတၢႆၼင်ႇၼႆ။ ဢမ်ႇၵိုင်ႇလီပၼ်ၶဵၼ် မႃးၽဝ် ဝဵင်းထွတ်ႈမျၢတ်ႈလူင်ႁဝ်းၼင်ႇၼႆ။ ႁဝ်းယၢမ်ႈမုင်ႈမွင်းဝႃႈ တေၸၢင်ႈမီးသၢႆၸႂ်ယူႇ ၼင်ႇမီးလွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းၵူၺ်းၵေႃႈ လႅပ်ႈပဵၼ် တၢင်းၽိတ်းတေႃႇၽြႃးဝႆႉ။ ဢဝ်ႁဝ်းၶတ်းၸႂ် ႁႂ်ႈမီးလွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈ လွတ်ႈလႅဝ်း၊ ဢၼ်သင်ႇသွၼ်ပၼ်ၵၼ်ဝႃႈ ႁႂ်ႈၶတ်းၸႂ် လႆႈယူႇၼင်ႇထၢင်ႇႁၢင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းၼႆၼၼ်ႉ ပဵၼ်တၢင်းၽိတ်းယူႇႁိုဝ်။ ၵမ်းၼႆႉတႄႉ ၽြႃး ၼႄဝႃႈ ၶေႃႈမုင်ႈမွင်းႁဝ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးတီႈပွင်ႇသင် ၼႆဢိူဝ်ႈ။
တပ်ႉႁဝ်း တိုၵ်ႉၵႅၼ်ႇၶႅင်ယူႇ၊ ၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်လႄႈ ၶိူင်ႈၵၢင်ႇၵေႃႈ မီးၼမ်ယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၽြႃးဢမ်ႇယူႇၽၢႆႇႁဝ်း၊ ၽိတ်းၸႂ်တေႃႇႁဝ်းလႄႈ ဢဝ် ၾႆးလၢမ်းမႆႈၽၵ်းတူတမ်ႇတိူင်းႁဝ်းယဝ်ႉ။ တင်းၽိတ်း ဢၼ်ႁဝ်းယၢမ်ႈ ႁဵတ်းတေႃႇၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်း ၼင်ႇၵၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ တေလႆႈၶၢမ်ႇတၢမ်ႇယဝ်ႉ။ တၢမ်ႇရူဝ်ႇမႅၼ်ႇ ပၼ်ၼၼ်ႉတႄႉ ႁဝ်းဢမ်ႇဢဝ်။ ႁဝ်းႁပ်ႉဢဝ်တၢမ်ႇ တီႈ ၽြႃးၵူၺ်း။ တေပၼ်မေးႁဝ်းတၢႆ မိူဝ်ႈပိူၼ်ႈပႆႇတၼ်း ၵၼ်ႉၸၼ်လူလၢႆ။ တေပၼ်လုၵ်ႈႁဝ်းတၢႆ မိူဝ်ႈပႆႇလႆႈပဵၼ်ၶီႈၶႃႈပိူၼ်ႈ။
ႁဝ်းတေလႆႈႁူမ်ႈၵၼ် ႁၢင်ႈႁႅၼ်းတင်းတၢႆ ဢၼ်ပဵၼ်လၵ်းမၢႆလူင် လွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းႁဝ်း။ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ႁဝ်းဢွၼ်ၵၼ်ယႃႉၽဝ် ငိုၼ်းၶမ်းၶူဝ်းၶွင်ပႅတ်ႈ တင်းမူတ်း၊ တပ်ႉၼႆႉၵေႃႈ ယႃႉၽဝ်ပႅတ်ႈမူတ်း။ ယႃႇႁႂ်ႈၵိုတ်းသင်။ မိူဝ်ႈရူဝ်ႇမႅၼ်ႇၶဝ် တိတူဝ်ၸႂ်ႁဝ်းဢမ်ႇလႆႈ။ ၶူဝ်းၶွင် ငိုၼ်းၶမ်းႁဝ်းၵေႃႈ ၶဝ်ဢမ်ႇလႆႈၼႆၸိုင် ပဵၼ်လွင်ႈတၢင်းၶဝ်ၸဵပ်းၸႂ်။ ၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ်လႄႈ ၶိူင်ႈၵၢင်ႇႁဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ ဢဝ်ၼႄဝႆႉ ႁႂ်ႈၶဝ် ႁူႉဝႃႈ ႁဝ်းဢမ်ႇဢိုပ်းသင်၊ ၶိူင်ႈတေႃႇတိုၵ်းၵေႃႈ တိုၵ်ႉတဵမ်ထူၼ်ႈယူႇ။ ႁဝ်းႁၵ်ႉတင်းတၢႆလိူဝ် လွင်ႈတေလႆႈပဵၼ်ၶီႈၶႃႈလႄႈ ယွမ်းတၢႆၵႂႃႇၵူၺ်း ၼႆၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈၶဝ်လႆႈႁူႉၸႅင်ႈလႅင်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈလႂ်လႄႈဝႃႈ ႁဝ်းတေဢမ်ႇလွတ်ႈတၢႆၵေႃႈ ႁဝ်းၵိုင်ႇတၢႆၼင်ႇၵူၼ်း မီး ၵုင်ႇမုၼ် ၼင်ႇၵူၼ်းပၢၼ်လိုၼ်း ဢမ်ႇလိုမ်းႁဝ်းလႆႈၼၼ်ႉဢိူဝ်ႈ။ မိူဝ်ႈၽူႈၶဵၼ် ႁၼ်ဝႃႈ ႁဵတ်းႁိုဝ်ၵေႃႈ ႁဝ်းတေလႆႈယွမ်းတေႃႇၶဝ်ယူႇ ၼႆၼၼ်ႉ သင်ၸိူဝ်ႉ ႁဝ်းဢမ်ႇပၼ်ပဵၼ် ၼင်ႇၶဝ်သွၼ်ႇဝႆႉၼၼ်ႉၸိုင် ၶဝ်တေၸဵပ်းၸႂ်သေ တွင်းၵိုမ်းႁဝ်းၵႂႃႇ မိူဝ်းၼႃႈယူႇဢိူဝ်ႈ”
လႆႈငိၼ်းၼင်ႇၼၼ်ယဝ်ႉ ၵမ်းၽွင်ႈႁၼ်လီ၊ ၸုမ်းသိူဝ်းၶႂ်ႈႁဵတ်းၸွမ်း ၵမ်းလဵဝ်။ ၵမ်ႈၽွင်ႈသမ်ႉ ဝူၼ်ႉထိုင်လုၵ်ႈမေးသေ ၸႂ်ဢူၼ်ႈၵႂႃႇ။ ယၵ်ႉ ၼႃႈၵၼ်သေ ၼမ်ႉတႃတူၵ်းယူႇၵေႃႈမီးလႄႈ ဢီႇလီႇၸႃႇ ၵူဝ်လုၵ်ႈၼွင်ႉ ၸိူဝ်းၸႂ်ၶႅင်ယူႇၼၼ်ႉ ဢူၼ်ႈဢွၼ်ႇၵႂႃႇၸွမ်း ၸိူဝ်းၵူဝ်ႁႄၼၼ်ႉလႄႈ ယၵ်ႉတူၺ်းၼႃႈၸိူဝ်းႁႆႈ၊ ၸိူဝ်းၼမ်ႉတႃတူၵ်းယူႇၼၼ်ႉသေ လၢတ်ႈဝႃႈ
“ၸႂ်ႈတႄႉယဝ်ႉ ၵဝ်လႆႈၽိတ်းယႂ်ႇလူင်မႃးယဝ်ႉ။ ၵဝ်ဝူၼ်ႉဝႃႈ ၵဝ်ဢွၼ်ႁူဝ်၊ ၵဝ်ၸွႆႈထႅမ် ၵူၼ်းႁတ်းႁၢၼ်ၸိူဝ်းၶႂ်ႈလႆႈ လွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈ လွတ်ႈလႅဝ်းဢိူဝ်ႈ။ ဝူၼ်ႉဝႃႈ ႁဝ်းတင်းသဵင်ႈ ပဵၼ် ၵူၼ်းဢၼ်ဝူၼ်ႉမိူၼ်ၵၼ်ဝႃႈ သင်လႆႈသိုပ်ႇယူႇ ႁႂ်ႈလႆႈယူႇၼင်ႇၵူၼ်းမီးၵုင်ႇမုၼ်သရေႇ၊ ၽိူဝ်ႇသရေႇ လူႉတႃႉတၢႆ ၼႆလႄႈ ၵဝ်ဢွၼ်ႁူဝ်သူမႃး။ ၵမ်းၼႆႉတႄႉ ၵဝ်လႆႈႁၼ်ဝႃႈ ၵုင်ႇသရေႇသူ တၢင်းႁတ်းႁၢၼ်သူၵေႃႈ ဢမ်ႇပိူင်ႈၵၼ်တင်းၸိူဝ်းဢၼ် ပဵၼ်ၶီႈၶႃႈပိူၼ်ႈယူႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ တၢင်းတၢႆ ၵူၺ်းပဵၼ်သဵၼ်ႈတၢင်း တႃႇတေပူၼ်ႉလွတ်ႈတင်းတုၵ်ႉၶ ဢၼ်ႁဝ်းလႆႈထူပ်းယူႇ ယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ ၼႆၵေႃႈ သူယင်းတိုၵ်ႉၵူဝ်တၢႆယူႇ။ သူၵုမ်ႇယိုဝ်ႈယိုတ်းယူႇ ၼင်ႇၼႆၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇမီးၽႂ်မႃးပၼ်ဢၵျၢမ်ႇလီလႆႈ။
ပၵ်းပိူင်မိူင်းႁဝ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇၸွႆႈႁဝ်းလႆႈ။ ၽြႃးၵေႃႈ ဢမ်ႇမႃးၸွႆႈသူလႆႈ။ တင်ႈတႄႇမိူဝ်ႈမိုၼ်ႉၵွၼ်ႇမႃး ပူႇမွၼ်ႇႁဝ်းလႄႈႁဝ်း လႆႈၶၢမ်ႇသင်ႇသွၼ် လႆႈႁဵတ်းၸွမ်းမႃး ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ်ၼၼ်ႉဝႃႈ ဝူၼ်ႉသွၼ်ႇသင်ၵေႃႈ တေလႆႈမီး တင်းႁတ်းႁၢၼ်ပုတ်းၶၢတ်ႇ။ မိူဝ်ႈလဵဝ်ဝူၼ်ႉတူၺ်းလူး မီးသၢႆၸႂ်ယူႇၼႆႉဢိူဝ်ႈ ၵၢမ်ႇႁၢႆႉ။ တင်းတၢႆ ဢမ်ႇၸိုဝ်ႈၵၢမ်ႇႁၢႆႉ။
ဢၼ်တေလႆႈၶတ်းၸႂ် ပွၵ်ႈလိုၼ်းသုတ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁႂ်ႈသၢႆၸႂ်ႁဝ်း မီး လွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းသေ ထိုင်ၵႂႃႇ တီႈၵတ်းယဵၼ်ၸႅတ်ႈၸၢင်ႇ (ၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ)ၼၼ်ႉၵူၺ်း။ သင်တေဢဝ်သၢႆၸႂ်ႁဝ်း ၸပ်းပႅၼ်း တူဝ်ႁဝ်းယူႇၸိုင် တေၸပ်းပႅၼ်းပႃး လွင်ႈၸဵပ်းသႅပ်ႇၶၢၼ်ၸႂ်ထႅင်ႈလႄႈ တူဝ် ဢမ်ႇတၢႆသေတႃႉ သၢႆၸႂ်ၶဝ်ပေႃးတၢႆယူႇယဝ်ႉလႄႈ တႃႇတေထိုင်တီႈလီၵေႃႈ တေဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈ။ ၸႂ်ႈတႄႉယဝ်ႉ ၸႂ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ႁႅင်းယႂ်ႇတႄႉတႄႉ။ မိူဝ်ႈယူႇၵိုၵ်းတူဝ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈႁၼ်။ ဢဝ်တူဝ် ပဵၼ်တီႈႁပ်ႉႁူႉသေ တူင်ႉၼိုင်ၵႂႃႇၸွမ်း လွင်ႈတၢင်းမၼ်း။ မိူဝ်ႈၽၢတ်ႇၵၼ်ယဝ်ႉ တူဝ် တေလူင်းၸူးလိၼ်။ ၸႂ်သမ်ႉ တေၵႂႃႇတီႈၵိုင်ႇထိူၵ်ႈ ဢၼ်ၽြႃးမၵ်းမၼ်ႈဝႃႈ ပဵၼ် တီႈလီ ၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သၢႆၸႂ်ႁဝ်းၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈယူႇၵိုၵ်းတူဝ်ယူႇၼႆႉ လိူဝ်သေၽြႃး ၵူၼ်းတူၺ်းဢမ်ႇႁၼ်လႆႈ။ ၽၢတ်ႇယၢၼ်တူဝ်ႇၵႂႃႇယဝ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈႁၼ်ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ သၢႆၸႂ်ၼႆၼၼ်ႉ ဢမ်ႇလူႉႁၢႆ။ ၵႂႃႇမီး တီႈလႂ် ၵႂႃႇၸပ်းသႂ်ႇတီႈလႂ်ၵေႃႈ တီႈၼၼ်ႈ ၶိုၼ်းႁိူဝ်ႈႁိူင်းမႃး။ သင်ဝႃႈ ၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇၵႂႃႇၶိုၼ်း ၼႆၵေႃႈ တီႈၽၢတ်ႇၵႂႃႇၼၼ်ႉ တေႁႅင်ႈႁဵဝ်ႇလူႉႁၢႆ တၢႆၵႂႃႇၵူၺ်း။ ၼႆႉယဝ်ႈ ပိူၼ်ႈႁွင်ႉဝႃႈ ဢမ်ႇတၢႆသေပွၵ်ႈ(immortal)။
ၸႂ်ႁဝ်း မိူၼ်ၼင်ႇႁိုဝ်ၼႆၼၼ်ႉ တေလႆႈႁၼ် မိူဝ်ႈႁဝ်းၼွၼ်းၾၼ်။ မႅၼ်ႈၽွင်းႁဝ်း လိုဝ်ႈလႄႈ တူဝ်ႁဝ်းၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈၵဵဝ်ႇၸွမ်းၸႂ်ႁဝ်း။ ၼွၼ်းၾၼ်လီ၊ လႆႈထူပ်းႁၼ်ၽြႃး၊ လႆႈလုမ်းလႃးမၼ်းၸဝ်ႈ မဝ်ႇၵႃး ၸၢင်ႈ ၾၼ်ႁၼ်ႁူႉပႃး ဢၼ်တေၸၢင်ႈပဵၼ်မႃး မိူဝ်းၼႃႈထႅင်ႈလူးၵွၼ်ႇ။
ႁဵတ်းသင် ႁဝ်းသမ်ႉၵူဝ်တၢႆသေ ႁဝ်းဢမ်ႇၵူဝ် လွင်ႈမိူဝ်ႈႁဝ်းလိုဝ်ႈသေ ၼွၼ်းၾၼ်ၼၼ်ႉလႃႇ။ လႅပ်ႈႁၢင်ႈငိူဝ်ႈႁဝ်းၼႃႇ ဢမ်ႇၸိုဝ်ႈႁိုဝ်?။ ၵုမ်ႇၶႂ်ႈ လမ်းႁႃ လွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်း မိူဝ်ႈမီးၸႂ်ယူႇၵူၺ်းသေ ၸိုင်သမ်ႉ ဢမ်ႇၶႂ်ႈလႆႈ လွင်ႈတေမၼ်ႈၵိုမ်းၵႂႃႇ တႃႇသေႇၼၼ်ႉလႃႇ။
ႁဝ်းၵိုင်ႇလီၼႄ ႁႂ်ႈပဵၼ် တီႈတႅၵ်ႈၵူၼ်းလိုၼ်းလင်ဝႆႉဝႃႈ ႁဝ်းပဵၼ် ၵူၼ်းႁတ်းတၢႆ။ ၵမ်းၼႆႉ ပဵၼ်တိုဝ်ႉတၢင်း ဢၼ်ၽြႃးႁဝ်း ၶႂ်ႈႁႂ်ႈပဵၼ်ၼၼ်ႉလႄႈ ႁဝ်းတင်းမူတ်းၵေႃႈ ႁူႉၵႃႈ တေလႆႈႁတ်းႁၢၼ် ႁဵတ်းသၢင်ႈလွင်ႈႁၢႆႉၸႃႉ လူင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ႁဝ်းလူဝ်ႇလႆႈတၢႆယဝ်ႉ။ ၽြႃးပၼ်တၢမ်ႇ ႁႂ်ႈၵျူးႁဝ်း တင်းမူတ်းတူၵ်းသုမ်းယဝ်ႉ။ ၽြႃးပိုၼ်ႉပႅတ်ႈႁဝ်းယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈႁူႉဝႃႈ ဢမ်ႇမီးမၼ်းၸဝ်ႈလႄႈ ႁဝ်းဢမ်ႇယူႇလႆႈ ၼႆယူႇ။
ၵဝ်လၢတ်ႈၼင်ႇၼႆလႄႈ ယႃႇဝူၼ်ႉဝႃႈ ရူဝ်ႇမႅၼ်ႇၶဝ် ပဵၼ်ၽၢႆႇထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ လႄႈ မႃးယႃႉႁဝ်းလူႉလႅဝ်လႆႈ။ ႁႅင်းယႂ်ႇလူင် ဢၼ်ဢမ်ႇႁူႉႁၼ်ၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈမႃးၵဵဝ်ႇၶွင်ႉၸွမ်းလႄႈ ၶဝ်ပႄႉႁဝ်းၵႂႃႇၵူၺ်း။ ၵူၼ်းမိူင်းႁဝ်း ၸိူဝ်းလႆႈ တူၵ်းသုမ်းၵႂႃႇ ယွၼ်ႉၵႅတ်ႇၶႄ လွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁဝ်းၵိုင်ႇလီႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ၽြးတူၺ်းထိုင်ၶဝ် ယွၼ်ႉလႆႈတၢႆၵႂႃႇ တႂ်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်း ၼႆယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၸိူဝ်းလႆႈတူၵ်းယူႇ တႂ်ႈမိုဝ်းရူမ်းၼၼ်ႉ ၸွင်ႇၽႂ်တေဢဵတ်းလူၶဝ်။ ၵူဝ်လႆႈပဵၼ်ၶီႈၶႃႈလႄႈ ၼႅတ်ႈတၢႆၼၼ်ႉ မီး ၽႂ်။ ၵမ်ႈၽွင်ႈလႆႈၶၢမ်ႇသႂ်ႇၵၢဝ်ႉသေ ၸၼ်တိုတ်ႉဢဵၼ်ပေႃးၶၢတ်ႇ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈ လႆႈၶၢမ်ႇဢဝ်ၾႆးၽဝ်။ ၵမ်ႈၽွင်ႈလႆႈၶၢမ်ႇ ပေႃႉထုပ်ႉတၢႆ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈ လႆႈၶၢမ်ႇဢွႆႇသတ်းႁၢႆႉ ႁႂ်ႈၶူပ်းၵိၼ် ၼိုင်ႈပွတ်းၵူၺ်းသေ ဢမ်ႇပၼ်ႁႂ်ႈတၢႆ ၵမ်းလဵဝ်သေ ဝႆႉဢွႆႇထႅင်ႈလၢႆလၢႆပွၵ်ႈ။ သဵင်ၵူၼ်းႁဝ်း ႁွင်ႉသႅၼ်ႇယွၼ်ႉ လႆႈၸဵပ်းသႅပ်ႇယူႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်သဵင်ၵႂၢမ်း တႃႇၽူႈၶဵၼ်ၶဝ် ႁုၼ်ႉၶူဝ်။ ပဵၼ်ၵူၼ်းတူၵ်းတႅမ်ႇၼင်ႇၼႆယူႇလႄႈ ၶႂ်ႈတၢႆၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈတၢႆ။
ဝဵင်းလူင် ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈၵျူးႁဝ်း ဢၼ်ယၢမ်ႈယိုင်ႈယႂ်ႇမႃးၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈလဵဝ် မီးတီႈလႂ်။ တမ်ႇတိူင်းၶူးမိူင်း ပဵၼ်ၸၼ်ႉပဵၼ်ၶၵ်ႉ၊ ၶဵင်ႇလၢင်းသုင်လူင် တႃႇၵႅတ်ႇၶႄမိူင်း၊ ၵူၼ်းသိုၵ်းႁူဝ်မိုၼ်ႇ ဢၼ်ၶိူင်ႈၵၢင်ႇတဵမ်ထူၼ်ႈ၊ ဝဵင်း ထွတ်ႈမျၢတ်ႈလူင်ႁဝ်း ဢၼ်ဝႃႈ ပဵၼ်တီႈၽြႃးယူႇဝႆႉၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈလဵဝ် မီးတီႈလႂ်။ မိူဝ်ႈလဵဝ် ၶဵၼ်ၵူၼ်ႇပင်း ထွၼ်ႁၢၵ်ႈမၼ်းပႅတ်ႈမူတ်းယဝ်ႉ။ တီႈမၢႆတွင်းႁဝ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တပ်ႉလႄႈတီႈတင်ႈသဝ်း ၶဵၼ်ယႃႉမိူင်း မႃးပုတ်ႈတႅၼ်းဝႆႉ တင်းမူတ်းယဝ်ႉ။
ဝဵင်းလူင်ႁဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးၵူၼ်းထဝ်ႈ ၼွၼ်းၼိူဝ်ၵွင်တဝ်ႈၵျွင်းႁၢမ်း။ မီး ၽူႈယိင်း ဢၼ်ၶဵၼ်လူဝ်ႇၸႂ်ႉလႄႈ လႆႈယူႇဝႆႉၸွမ်းၶဝ်၊ လႆႈတင်းဢူၵ်းဢၢႆ မဝ်ႇၵႃး လႆႈၶၢမ်ႇပွင်ႉထထုပ်ႉႁႅမ်ထႅင်ႈ။ လွင်ႈၸိူဝ်းၼႆႉလူး ၸွင်ႇၽႂ်ဝူၼ်ႉဝႃႈ တေၵႄႈလိတ်ႈၸိူင်ႉႁိုဝ်။ လႆႈႁၼ်ၵၢင်ဝၼ်းသေ မီးသၢႆၸႂ်ယူႇၵေႃႈ ၸွင်ႇတေလွတ်ႈၽေးလႆႈ။ ၸိူဝ်းၶႂ်ႈသိုပ်ႇမီးသၢႆၸႂ်လႄႈ ၵႂႃႇယွမ်းၸူးၶဵၼ် ဢၼ်ဢမ်ႇၸွမ်းပိူင်ၵူၼ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇမီးၽႂ်ၼႅင်ၸႂ်ၶိုၼ်းၼႆ ၸွင်ႇတေ ဝႃႈလႆႈ။ တႃႉၵဝ်တၢႆဢွၼ်တၢင်း ပိူၼ်ႈပႆႇမႃးယႃႉမိူင်းႁဝ်း။ တႃႉႁႂ်ႈၵဝ် ဢမ်ႇလႆႈငိၼ်း ဢမ်ႇလႆႈႁၼ် ဢၼ်ပိူၼ်ႈမႃးလူလၢႆ၊ ၶုတ်းထွၼ်ပႅတ်ႈၵျွင်းၽြႃးလူင်ႁဝ်းၼၼ်ႉလႃႈ။
လွင်ႈယုမ်ႇယမ်လႄႈ ၶေႃႈမုင်ႈမွင်းႁဝ်းၵေႃႈ ပႅတ်ႉလႅၼ်ႁဝ်း။ လၢႆးႁဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်တႃႇတွပ်ႇတႅၼ်း ၽူႈၶဵၼ် ၸိူဝ်းတိုၵ်ႉထၢင်ႇၶိုၵ်ႉတူဝ်ၶဝ်ယူႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ႁဝ်းလႆႈၶၢမ်ႇၽြႃးပိုၼ်ႉပႅတ်ႈလႄႈ လႆႈတိူၵ်ႈၸွၵ်ႉယူႇ။ ႁဝ်ႈၵိုင်ႇလီ တၢႆႁတ်းႁတ်းႁၢၼ်ႁၢၼ် ဝႆးဝႆးယဝ်ႉ။ တင်းတၢႆၼၼ်ႉ ပဵၼ် လွင်ႈဢဵတ်းလူတူဝ်ၸႂ်ႁဝ်း၊ ဢဵတ်းလူလုၵ်ႈလၢင်းႁဝ်း၊ ဢဵတ်းလူမေးၼၢင်းႁဝ်းယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းႁဝ်းၼႆႉ ၵိူတ်ႇမႃး တႃႇတၢႆၵူၺ်း။ ၸိူဝ်းယူႇၸွမ်းႁဝ်းၵေႃႈ မိူၼ်ၼင်ႇၼၼ်ယဝ်ႉ။ ဝူၼ်ႉတူၺ်း လွင်ႈႁဝ်း တေလႆႈၶၢမ်ႇတဵၵ်းတဵင်၊ လွင်ႈတေ လႆႈပဵၼ်ၶီးၶႃႈ။ လွင်ႈပိူၼ်ႈ တေမတ်ႉမေးႁဝ်းသေ လၢၵ်ႈၸၼ်ၵႂႃႇ တေႃႇၼႃႈတေႃႇတႃ။ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၸိူဝ်းဢမ်ႇမီးတၢင်းၽိတ်းသင်ၵေႃႈ တေလႆႈ ၶၢမ်ႇတိမတ်ႉ။ ၶဝ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တေတၢႆၼင်ႇၵၼ်ၵေႃႈ တေပၼ်ပိူၼ်ႈ ၶႃငႅၼ်းသေၸင်ႇတၢႆ။ သင်ဝႃႈ ၶဝ်ၵူဝ်တၢႆလႄႈၶၢမ်ႇ ပဵၼ်ၶီႈၶႃႈတူၵ်းတႅမ်ႇ ၼႆၸိုင် ၶဝ်တေလႆႈၶၢမ်ႇတၢမ်ႇ ၼႅင်ၸႂ်ၶိုၼ်းဝၼ်းၼိုင်ႈၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉၶဝ် ၶီႈယၢၼ်ႈဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
တင်ႈတႄႇ လႆႈလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉတိုၵ်းၶိုၼ်း ရူဝ်ႇမႅၼ်ႇ လႆႈႁူႉႁၼ်တင်းႁတ်းႁၢၼ်ႁဝ်း။ ၵမ်းၼႆႉ ၶဝ်ၶႂ်ႈလႆႈႁဝ်းလႄႈ လၢတ်ႈႁႂ်ႈႁဝ်း ယွမ်းထွမ်ႇၵႂၢမ်းၶဝ်။ မိူဝ်ႈလႆႈယွမ်းပၼ်ၶဝ်ယဝ်ႉၼၼ်ႉ ၸွင်ႇတေယုမ်ႇလႆႈဝႃႈ ၶဝ်ဢမ်ႇမီး တေႃးသပႅင်းၸင်းတေႃႇႁဝ်း။ လွင်ႈၼႃႈလဵၵ်ႉတူၵ်းတႅမ်ႇၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၼုမ်ႇယိူၼ်ႉၵၼ်ႈလႆႈၵေႃႈ ၵူၼ်းၵႄႇ တေဢမ်ႇယိူၼ်ႉလႆႈ။ မိူၼ်လႆႈၶၢမ်ႇ မတ်ႉဝႆႉသေ လႆႈငိၼ်းသဵင်ႁွင်ႉသဵင်ႁႆႈ ဢၼ်လုၵ်ႈႁွင်ႉႁႃယူႇၼၼ်ႉ ၸဵပ်းသႅပ်ႇသေပိူၼ်ႈသုတ်းယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈလဵဝ် မိုဝ်းႁဝ်းတိုၵ်ႉမီး လွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈယိပ်းလႅဝ်း လႆႈယူႇ။ မႃးလႄႈ ႁဝ်း ႁဵတ်းၸွမ်း ပိူင်ၽႅၼ်ယိုင်ႈယႂ်ႇလူင်ႁဝ်း။ မႃးလႄႈႁဝ်းတၢႆ မိူဝ်ႈပႆႇတၼ်းပဵၼ် ၶီႈၶႃႈၶဵၼ်။ ဢဝ်လွင်ႈထၢင်ႇႁၢင်ႈ လွတ်ႈလႅဝ်းႁဝ်း ၼၢမ်းၼႃႈသေ ဢွၼ်လုၵ်ႈမေးႁဝ်း ဢွၵ်ႇမိူင်းၵူၼ်းၵႂႃႇ။ လုၵ်ႈလၢင်းၼၢင်းမေး ဢၼ်မီးယူႇၸွမ်းႁဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၵိုင်ႇထိူၵ်ႈမီးလႄႈ ၽြႃးၽၢၼ်ႇပၼ်ႁဝ်းမႃးယဝ်ႉ။ ၵၢင်ၸႂ်ရူဝ်ႇမႅၼ်ႇၶဝ်တႄႉ ဢမ်ႇမိူၼ်ႁဝ်း။ မိူဝ်ႈပႆႇတိၺွပ်းလႆႈၼၼ်ႉ ၶဝ် ၵူဝ်ႁဝ်းတၢႆပႅတ်ႈ။ မႃးလႄႈႁဝ်း ၼႅတ်ႈတၢႆ။ ၽူႈၶဵၼ် ၸိူဝ်းဢၼ်ၶႂ်ႈယိပ်း ၵမ်ၾဝႁဝ်းယူႇၼၼ်ႉ ဢမ်ႇႁႂ်ႈၶဝ် လႆႈမူၼ်ႈသိူဝ်း။ မႃးလႄႈ ႁဝ်းဢွၼ်ၵၼ် ႁဵတ်း ႁႂ်ႈလႆႈပဵၼ် ပိူင်တႅၵ်ႈလီလူင် ပုၼ်ႈတႃႇၵူၼ်းႁဝ်းလိုၼ်းလင်။ ႁႂ်ႈၶဵၼ် လႆႈတူၵ်းၸႂ် ၼိူဝ်လွင်ႈႁဝ်း ဢမ်ႇၵူဝ်တၢႆ။ ႁႂ်ႈၶဝ်လႆႈၼပ်ႉယမ် ယွင်ႈဢၢမ်း လွင်ႈႁဝ်းမီး လွင်ႈမၼ်ႈၵိုမ်း ၼိူဝ်ၶေႃႈယုမ်ႇယမ်ႁဝ်း”
ဢီႇလီႇၸိူဝ်ႇ ဢၢင်ႈသိုပ်ႇလၢတ်ႈထႅင်ႈသေတႃႉ လုၵ်ႈၼွင်ႉမၼ်းဝႃႈ“ပေႃးယဝ်ႉ ပွင်ႇၸႂ်ယဝ်ႉ” ၼႆသေ ယွၼ်ႉၵၢင်ၸႂ် ဢမ်ႇၶႂ်ႈယွမ်းတေႃႇ ၶဵၼ်ၼၼ်ႉသေ မီးႁႅင်းၸႂ်ႁတ်းငၢၼ် ၼင်ႇၾီလူးၾီၽၢႆးယဝ်ႉ ၸူဝ်းၵၼ်ႁဵတ်းၼင်ႇ ၽႅၼ်ၶဝ်မီးဝႆႉၼၼ်ႉ ၵမ်းလဵဝ် ၼႆယဝ်ႉ။
လိုၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၼင်ႇႁိုဝ်ၽၢႆႇၶဵၼ် တေႁူႉဝႃႈ ၶဝ်ဢိုပ်း၊ ၶဝ်ဢမ်ႇမီး ၶိူင်ႈတႃႇၵိၼ်၊ တႃႇတိုၵ်းၶိုၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈ။ ၶဝ်မီး ၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ် ၵုမ်ႇထူၼ်ႈဝႆႉ။ မီးၶိူင်ႈၵၢင်ႇ တႃႇတိုၵ်းတေႃး ၼမ်လိူဝ်ယူႇၼႆသေ ဢဝ် ၶဝ်ႈၼမ်ႉတၢင်းၵိၼ် ၵႂႃႇၶွၼ်ႈၵွင်ဝႆႉ။ ၶိူင်ႈၵၢင်ႇ ၵႂႃႇၵွင်ဝႆႉ တၢင်းဢၼ်ၶဵၼ်တေၶဝ်ႈမႃး ႁႃၶဝ်ၼၼ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။
လိုၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ႁတ်းႁတ်းႁၢၼ်ႁၢၼ် ႁဵတ်းၵၢၼ်ၼင်ႇ ယိူင်းဢၢၼ်းဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သႃႇသၼႃႇၶဝ် ဢမ်ႇပၼ် ႁႂ်ႈၶႃႈတူဝ်တၢႆၶိုၼ်းလႄႈ ဢွၼ်ၵၼ်တႅပ်းတတ်းႁဵတ်း ၼင်ႇတႂ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ။
ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ပေႃႈၸဝ်ႈႁိူၼ်း သင်ႇၵၼ်တင်းလုၵ်ႈလၢင်းၼၢင်းမေးယဝ်ႉ ၶႃႈႁႅမ်လုၵ်ႈမေးတူဝ်ၵဝ်ႇ။ ႁဵတ်းၼၼ်ၵၼ်တင်းမူတ်း။ မိူဝ်ႈၵိုတ်း ပေႃႈၸဝ်ႈႁိူၼ်းလၢႆလၢႆၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းႁဵတ်းၸုမ်း(10)ၵေႃႉ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ၵေႃႉၼိုင်ႈ ဢဝ်(9)ၵေႃႉ ၼႂ်းၶဝ်ၸုမ်းလဵဝ်ၵၼ်ၼၼ်ႉတၢႆ။ ႁဵတ်းၼၼ်ၵႂႃႇ ပဵၼ် ၸုပ်ႈပဵၼ်ၶၵ်ႉလႄႈ ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်း ၵိုတ်းၵေႃႉလဵဝ်။ ၵေႃႉလိုၼ်းသုတ်းၼၼ်ႉ ဢဝ်ၾႆးၽဝ် ႁေႃပႅတ်ႈမူတ်းယဝ်ႉ တႅင်းတူဝ်မၼ်းတၢႆၶိုၼ်း။ ၵူၼ်း ၽိတ်းသိၼ် တေမီးၵေႃႉလဵဝ်ၵူၺ်း ၼႆသေ တႅပ်းတတ်း ႁဵတ်းသၢင်ႈမႃး ၼင်ႇၼၼ်ၵၼ် ၼႆယဝ်ႉ။

Flickr - Government Press Office (GPO) - Masada (1)

ၽၵ်းတူ ၼႃႈတၢင်းတူၵ်း လွႆမႃႇၸႃႇၻႃႇ Masada 051013 Gate 01

တႅမ်ႈမၢႆပိုၼ်း

မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ဢၼ်တၢႆၵႂႃႇ တင်းသဵင်ႈ(960)ၵေႃႉ။ ၸိူဝ်းဢမ်ႇမီးၼႃႈႁိူၼ်း၊ ဢမ်ႇမီးဢူႈ တႃႇႁႅမ်တၢႆၶဝ်ၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ပႅပ်ႉဝႆႉ ၼႂ်းၵူင် တႂ်ႈႁေႃလႄႈ ဢမ်ႇတၢႆၼၼ်ႉ ၵိုတ်းၼၢင်းယိင်း(2)ၵေႃႉ။ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ(5)ၵေႃႉၼႆယဝ်ႉ။
လွင်ႈလႆႈပဵၼ်မႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၾလႃးဝီးယတ်ႉ(ၸ်)ၵျူဝ်းၸီးၾတ်ႉ(ၸ်) (Flavi -us Josephus) တွင်ႈထၢမ် ၶဝ် ၸိူဝ်းဢမ်ႇတၢႆ (7)ၵေႃႉၼၼ်ႉသေ တႅမ်ႈမၢႆဝႆႉမႃးလႄႈ ၸင်ႇလႆႈႁူႉ လွင်ႈတၢင်းပဵၼ်မႃး ၶမ်ႈၶိုၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ၵျူဝ်းၸီးၾတ်ႉ(ၸ်) ပဵၼ်ၵျူးသေ ၶဝ်ႈပႃး ၼႂ်းၵၢၼ်လုၵ်ႉၽိုၼ်ႉလႄႈ AD 67 သိုၵ်းရူမ်းတိၺွပ်းမၼ်း လႆႈၼႂ်းပၢင်တိုၵ်း။ ပဵၼ်ၵူၼ်း မီးပိင်ႇၺႃႇတင်းႁူႉလႄႈ ၸဝ်ႈႁေႃသႅင်ရူမ်း ဝႅတ်ႉ(ၸ်)ပေးၸီးယၼ်း (Vespasian) ႁပ်ႉဢဝ်ပဵၼ် ၵူၼ်းမိူင်းရူမ်းဝႆႉသေ မၼ်းတႅမ်ႈမၢႆဝႆႉလႄႈ လႆႈႁူႉလွင်ႈ ပၢင်တိုၵ်းမႃႇၸႃႇၻႃႇ။ ယွၼ်ႉပိုၼ်းၼၼ်ႉလႄႈ 14.5.1948 ၵျူးၶဝ် လႆႈၵွၼ်းၶေႃၶိုၼ်းသေ တင်ႈမိူင်းဢိတ်ႉ(ၸ်)ရေး(လ်) (Isreal) မႃးၶိုၼ်းယူႇယဝ်ႉ။

ၶုတ်းၶူၼ်ႉၶိုၼ်းသၢၵ်ႈသေႇပိုၼ်း

မိူဝ်ႈ 1963 ယီႇၵေး(လ်)ယႃႇၻိၼ်ႇ (Yigael Yadin) ဢၼ်ပဵၼ် ၽူႈၶူၼ်ႉၶႆႈပိုၼ်းၵဝ်ႇၵႄႇၼၼ်ႉ တႄႇၶုတ်းႁႃၶိုၼ်းသၢၵ်ႈသေႇ ပိုၼ်းမႃႇၸႃႇၻႃႇ။ ႁႅင်းငိုၼ်း၊ ႁႅင်းၵူၼ်း ဢမ်ႇၵုမ်ႇထူၼ်ႈလႆႈ မၼ်းတႅမ်ႈႁူၺ်းႁွင်ႉ ၸိူဝ်းတေမီးဝႃႇသၼႃႇလႄႈ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈၵၢၼ်မၼ်းၼၼ်ႉ ၼႂ်းလိၵ်ႈၽိုၼ်ၶၢဝ်ႇလႄႈ 4.8.1963 ၼၼ်ႉ တႅမ်ႈဝႃႈ “တေလွမ်ႉတိုၵ်းၶိုၼ်း တပ်ႉၶုၼ်ႁီးရွတ်ႉလႄႈ ၽႂ်မီးၸႂ်ၶႂ်ႈႁူမ်ႈၵေႃႈ မႃးၸွႆႈတိုၵ်းလႄႈ” ၼႆသေ ယွၼ်းတင်းၸွႆႈထႅမ် ဝႆႉယဝ်ႉ။
ဢမ်ႇပၼ်ၵႃႈၸၢင်ႈ၊ တေလႆႈသဵင်ႈၸရိပ်ႈမႃး ထိုင်တီႈႁင်းၵူၺ်း။ ဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း တီႈယူႇလႄႈလွင်ႈၵိၼ်ယမ်ႉသေတႃႉ တေလႆႈယူႇ ၼိုင်ႈသုမ်ႉ(10)ၵေႃႉ။ ပဵၼ်ၼႂ်းႁၢတ်ႇသၢႆးႁႅင်ႈလႄႈ ၵၢင်ဝၼ်း မႆႈပေႃးၶႂ်ႈၶႅမ်ႈ၊ ၵၢင်ၶိုၼ်း ၵတ်းထိုင်ဢွၵ်းလုပ်ႇ။ ဢိင်ၼိူဝ်ငဝ်းလၢႆးသေ တေလႆႈၶုတ်းလိၼ် ၼိုင်ႈဝၼ်း (10-14) ၸူဝ်ႈမူင်းလႄႈ တေလႆႈပဵၼ် ၵူၼ်းယူႇလီၵႅၼ်ႇၶႅင်။ တီႈဢေႇသုတ်းမၼ်း တေလႆႈႁဵတ်းၵၢၼ် ဢမ်ႇယွမ်း(2)ဝူင်ႈ။
မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၵူၼ်းၼႂ်း(28)မိူင်း မိုၼ်ႇပၢႆ ပၼ်သၢႆမၢႆတႃႇမႃးၸွႆႈ။ လိူၵ်ႈၸိူဝ်း ၵိုင်ႇလႅပ်ႈၼၼ်ႉ ႁူမ်ႈၶွတ်ႇၽွတ်ႈ ၸုမ်းပွင်ၵၢၼ်ယဝ်ႉ ၶုတ်းတူၺ်းၼႂ်း လွႆမႃႇၸႃႇၻႃႇ ၼႂ်းပီ (1963- 1965) ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ လႆႈၶုတ်းႁၼ်ၶၢပ်ႈလုပ်ႇ ၵူၼ်းတၢႆ(28)ၵေႃႉလႄႈ ၶိူင်ႈႁွႆႈတိုဝ်း၊ ၶိူင်ႈႁၢင်ႈၶိူင်ႈ ၼၢင်းယိင်း၊ ၶႅပ်းတႅင်းၵႃးၵဝ်ႇၵျူး ဢၼ်ၸုမ်းလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉ ၶဝ်ႁဵတ်းဝႆႉႁင်းၵူၺ်း။
လႆႈႁၼ်ၵွၼ်ႈႁိၼ် ဢၼ်တႅမ်ႈၸိုဝ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ(12) ၽၢၵ်ႇ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ပႃး ၸိုဝ်ႈဢီႇလီႇၸိူဝ်ႇၿႅၼ်ႇယိူဝ်ႇ (Elizer benYir)။ လႅပ်ႈပဵၼ် ၶႅပ်းၸူၵ်းလိူၵ်ႈဝႃႈ ၽႂ်တေပဵၼ် ၵေႃႉတေလႆႈၵိုတ်းဝႆႉ လိုၼ်းပိူၼ်ႈသုတ်းၼၼ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၼၼ် မၵ်းမၼ်ႈဝႃႈ ယၢမ်ႈပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းမႃး တီႈလွႆမႃႇၸႃႇၻႃႇၼၼ်ႉ တႄႉယူႇ ၼႆယဝ်ႉ။
ယၢမ်းလဵဝ် ႁွႆးႁေႃၵဝ်ႇ၊ ႁွႆးတပ်ႉၵဝ်ႇၼၼ်ႉ ထိင်းသိမ်းဝႆႉ မိူၼ်ၵဝ်ႇသေ ၵေႃႇသၢင်ႈႁွင်ႈသဝ်း တႃႇၵူၼ်းမႃလႄႇ၊ မႃးလဵပ်ႈႁဵၼ်း လွင်ႈၽူႈႁတ်းႁၢၼ် ၸိူဝ်းသၢင်ႈပိုၼ်းဝႆႉ မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး သွင်ႁဵင်ပီ ၼၼ်ႉဝႆႉယဝ်ႉ။
မႃႇၸႃႇၻႃႇ ပဵၼ်လွႆၵိုၵ်းပိုၼ်းၵျူး။ ပဵၼ်မိၵ်ႈမၢႆၵျူး ၸုၵ်းမၼ်ႈၼိူဝ်ၶေႃႈတႅပ်းတတ်း တႃႇလွတ်ႈလႅဝ်း (Masada stands as a symbol of Jewish determination to be free) ၼႆယဝ်ႉ။

ပၢင်သဝ်းလႄႈ သင်ႉၶူး ၼိူဝ်လွႆမႃႇၸႃႇၻႃႇ Masada 051013 Camp F 01

ၵျူးမိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ် ဢိတ်ႉ(ၸ်)ရေး(လ်)ယူႇၼႆႉ ဢမ်ႇယွမ်းၵၢၼ်ႉ တေႃႇၶဵၼ်။ ယွမ်းတၢႆၼင်ႇမီးၵုင်ႇမုၼ်။ ပၼ်ႁႂ်ႈ ၵူၼ်းပၢၼ်လိုၼ်းၶဝ် တွင်းၵိုမ်းဢမ်ႇလိုမ်းလႆႈ လွင်ႈတေလႆႈႁၵ်ႉ ၽႅၼ်ႇလိၼ်၊ ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ၊ သႃႇသၼႃႇ၊ လွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းမႃး ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ်။ ၶဝ်ၽႅဝ်တီႈလႂ်၊ မိူင်းလႂ်ၵေႃႈ ႁႂ်ႈလႆႈၶိုၼ်းၼႆၼၼ်ႉ တိတ်းၸႂ်ၵျူးၶဝ်မႃး ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ်။ ၵျူးၵူႈၵေႃႉ တေလႆႈၸွႆႈၵၼ် ဢဝ်ၶိုၼ်းမိူင်းႁဝ်း။ ႁဝ်းတေလႆႈပဵၼ် ၵူၼ်းယူႇ ၼင်ႇလွတ်ႈလႅဝ်း ၼႆသေ ႁူမ်ႈၵၼ်ၶတ်းၸႂ်မႃး။
မိူဝ်ႈၽွင်း ၶၢဝ်းတၢင်းမွၵ်ႈ(2000) ပီၼၼ်ႉ ၵျူးၶဝ် ၼႃႈလဵၵ်ႉတႃၼွႆႉ။ လႆႈပၢႆႈ ၸွၼ်ယူႇမိူင်းၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉၼႆႉ ၵူႈမိူင်း။ ယူႇမိူင်းလႂ်ၵေႃႈ လႆႈၶၢမ်ႇၸင်း။ ၽႂ်ဢမ်ႇၵျိူၵ်ႈ။ ၶဝ်လႆႈၶၢမ်ႇတၢမ်ႇ ၵူႈယိူင်ႈယိူင်ႈ။
ၵူၺ်းၵႃႈ ၶဝ်မီးၶေႃႈယိူင်ႈဢၢၼ်းလူင်ဝႆႉလႄႈ ၽႅဝ်မိူင်းလႂ်ၵေႃႈ ႁဵၼ်းပိင်ႇၺႃႇ၊ ၶဝ်ႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်သိုၵ်း၊ သၢင်ႈပၢႆးမၢၵ်ႈမီး တီႈမိူင်းၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈလႆႈသေ သၢင်ႈႁႅင်းၶဝ်မႃး။ ယူႇတီႈလႂ်၊ မီးဝႆႉမိူင်းလႂ်ၵေႃႈယႃႇ ၵျူးၼင်ႇၵၼ် ၵပ်းသိုပ်ႇတိတ်းတေႃႇ ၸွႆႈထႅမ်ၵၼ်မႃး ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ်။ ပိုၼ်းပဵၼ်မႃး တီႈ လွႆမႃႇၸႃႇၻႃႇ ၶိုၼ်းၼၼ်ႉ ၸပ်းတိတ်းဝႆႉ ၼႂ်းဢွၵ်းတူဝ်ႁူဝ်ၸႂ်ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ၶဝ်မႃး ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ်။ ၶဝ်ဢမ်ႇလိုမ်း သေပွၵ်ႈ၊ သေပၢၼ်။
သိုၵ်းလုမ်ႈၾႃႉပွၵ်ႈသွင် ၼႂ်း(1942-1945)ၼၼ်ႉ ႁိတ်ႇ(တ်)လိူဝ်ႇ(Hitler) ၽဵဝ်ႈၵျူး ၼႂ်းယေႃးရူပ်ႉၼႆသေ တိၵျူးၶင်၊ ၸႂ်ႉႁဵတ်းၵၢၼ်၊ ပွႆႇဢိုပ်းယဝ်ႉ ဢဝ်ၵႂၼ်းငူၼ်ႉသၢၼ် ပွႆႇပၼ်လႄႈ တၢႆၵႂႃႇ ၼႂ်းပၢင်သဝ်း ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ်ၼၼ်ႉ သီႇလၢၼ်ႉႁႃႈသႅၼ်။ တေႃႇသိုၵ်းယဝ်ႉတူဝ်ႈၵႂႃႇၼၼ်ႉ ၵျူးလႆႈတၢႆ ယွၼ်ႉၼႃႇၹီႇ(ၵျုႇမၢၼ်ႇ) မွၵ်ႈႁူၵ်းလၢၼ်ႉၼႆယဝ်ႉ။
ယွၼ်ႉတင်းၸဵပ်းသႅပ်ႇလူင် ၵူႈယိူင်ႈၼၼ်ႉသေ ၶဝ်ႁူမ်ႈသၢင်ႈ ႁႂ်ႈၶေႃႈယိူင်ႈဢၢၼ်းၶဝ် ပဵၼ်တႄႉမႃးလႆႈလႄႈ မိူဝ်ႈ 14.5.1948 ၼၼ်ႉ ၵျူးၶဝ် ပူၼ်ႉၸၢတ်ႈၶႃႈ၊ ပူၼ်ႉၸၢတ်ႈ ၽၢၼ်ဝၢၼ်ႈမိူင်းသေ တင်ႈပဵၼ် မိူင်းဢိတ်ႉ(ၸ်)ရေး(လ်) မႃးၶိုၼ်း။ တႃႇႁႂ်ႈလႆႈမိူင်းၶိုၼ်းၵေႃႈ လႆႈသိုဝ်ႉဢဝ်ၶိုၼ်း တီႈလိၼ်မိူင်းၶဝ် ပဵၼ်ၵေႃႉ၊ ပဵၼ်လွၵ်း ႁူမ်ႈၵၼ်။ မိူဝ်ႈလႆႈၶိုၼ်း ၽႅၼ်ႇလိၼ်ၵဝ်ႇၵျူးၶဝ် တဵမ်ယဝ်ႉၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ၶဝ်ႈမိူဝ်းယူႇ၊ မိူဝ်ႈပိုၵ်ႉၽိုၵ်းသိုၵ်း ၸဵမ်ယိင်းလေႃးၸၢႆး၊ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၵူၼ်းလူင် မေႃၵၢၼ်သိုၵ်းယဝ်ႉ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ မိူင်းၵွၼ်းၶေႃ။ မိူဝ်ႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၼၼ်ႉ မိူင်းႁိမ်းႁွမ်းၶဝ်(9)မိူင်း လွမ်ႉဝႅတ်ႉၶဝ်ႈတိုၵ်း မိူဝ်ႈလဵဝ်ၵၼ်။ ၶဝ်ပႄႉသိုၵ်းလႄႈ ၸင်ႇလႆႈတင်ႈ မိူင်းလွတ်ႈလႅဝ်းမႃး။
ဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ် တပ်ႉသိုၵ်းဢိတ်ႉၸရေး(လ်) ပိုၵ်ႉၽိုၵ်းၵၢၼ်သိုၵ်းယဝ်ႉ တေလူင်းပၢင်ၸိုင် ဢွၼ်ၵၼ်ၶိုၼ်ႈၵႂႃႇ ၼိူဝ်လွႆမႃႇၸႃႇၻႃႇယဝ်ႉ ႁူမ်ႈၵၼ် ၵိၼ်ႇၵၢဝ်ႇဝႃႈ “မႃႇၸႃႇၻႃႇ တေဢမ်ႇတူၵ်းသုမ်းထႅင်ႈသေပွၵ်ႈ” (Masada shall not fail again) ၼႆယဝ်ႉ ၸင်ႇလူင်းပၢင်သွၼ်။
ဢိတ်ႉၸရေး(လ်) ၶဝ်ၼၼ်ႉ ၵႂႃႇဝၢၼ်ႈမိူင်းလႂ်သေ မႃးထိုင်ၶိုၼ်း တီႈတႃႈႁိူဝ်းမိၼ်မိူင်းၶဝ်ၼၼ်ႉ ၼႆၸိုင် ၶဝ်တေ ၵူမ်ႈဝၵ်ႉဢဝ် လိၼ်မိူင်းၶဝ်ၼူမ်သေ လၢတ်ႈဝႃႈ ထိုင်ၶိုၼ်းၽႅၼ်ႇလိၼ်မိူင်းၵဝ်ယဝ်ႉ ၼႆတႃႇသေႇ။ၵႃႈ ၶၼ်ဝၢၼ်ႈမိူင်းၼႆၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းယၢမ်ႈႁၢမ်းမိူင်း ၸင်ႇတေႁူႉၵႃႈၶၼ်ယဝ်ႉ။