ဝၢၼ်ၵႄႈသွမ်ႇ

ဝၢၼ်ၵႄႈသွမ်ႇ

ဝၢၼ်ၵႄႈသွမ်ႇၼႆႉ ၽၢႆႇဢင်းၵိတ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ Black Turmeric Plant ၼႆသေ ၽၢႆႇမၢၼ်ႈတႄႉ ႁွင်ႉဝႃႈ ဂမုန်းနက် ၼႆယဝ်ႉ။ တူၼ်ႈဝၢၼ်ၵႄႈသွမ်ႇၼႆႉ ယူႇၼႂ်းသၢႆၽၼ်းမိၼ်ႉ ႁဵဝ်း၊ တူၼ်ႈမၼ်း တေမိူၼ်တူၼ်ႈမိၼ်ႉ မႂ်မၼ်းၵေႃႈမိူၼ်မိၼ်ႉ ၼႂ်းၵၢင်မႂ် တေမီးသီ ၵမ်ႇသွမ်ႇ လေႃးၵၼ်သွင်သီ၊ မွၵ်ႇတေဢွၵ်ႇသီလႅင်ၶွင်ႇ တုမ်ႇၶၢဝ်လိူင်ဢွၼ်ႇ တူၼ်ႈတေသုင်လႆႈ(3/4)သွၵ်ႇ။

ႁူဝ်ဝၢၼ်ၵႄႈသွမ်ႇၼႆႉ မီးသီလမ် (ၵမ်ႇလမ်) ၵွပ်ႈၼၼ် ၸင်ႈႁွင်ႉဝႃႈ ဝၢၼ်ၵႄႈသွမ်ႇ။

ဝၢၼ်ၵႄႈသွမ်ႇၼႆႉ ၶဝ်ႈတၢင်းတိုဝ်း ဢဝ်ႁဵတ်းၽၵ်း ႁဵတ်းတၢင်းၵိၼ်ပဵၼ်ယႃႈယႃလီၵတ်ႉယမ်။ မိူင်းၶိုတ်းၵၢပ်ႈၶဝ်တေဢဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်း ပႃးၼႂ်းႁူင်းယႃ ဢိတ်ႇပဵၼ်ၽွင် ႁဵတ်းပဵၼ်ယႃမဵတ်ႉ ဢဝ်ပဵၼ်ယႃၼမ်ႉ ဢဝ်ၽေႃႇလေႃးယႃတၢင်ႇမဵဝ်း ယူတ်းယႃၵူၼ်းပဵၼ်တင်းၼမ်။

ဝၢၼ်ၵႄႈသွမ်ႇ တႆးႁဝ်း ဢဝ်ၸႂ်ႉတိုဝ်း ႁဵတ်းယႃႈယႃမႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် ပူႇသြႃႇ ၼၢႆးသြႃႇ ယူတ်းယႃၵူၼ်းပဵၼ် ဢဝ်ၽေႃႇလေႃးယႃတၢင်ႇမဵဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈမီးၼမ်ယူႇ။

လၢႆးၸႂ်ႉတိုဝ်း

ၶုတ်းဢဝ်ႁူဝ် သုၵ်ႈလၢင်ႉၶႅမ်ႉၶႅမ်ႉ တူမ်ႈၵိၼ်ၼမ်ႉၵေႃႈလႆႈ။ သွႆးတၢၵ်ႇႁႅင်ႈ တမ်ၽွင်သႂ်ႇတိင်ႇ/ထူင် ဝႆႉ။

• ပေႃးပဵၼ် ႁူဝ်ၶႆႈ ႁူဝ်မဝ်း ၸႂ်ၸႃႉ ၶီႈႁၢၵ်ႈသွင်ႁူၼ် ၶူတ်ႉဢဝ်ႁူဝ်မၼ်း မႃးတူမ်ႈၵိၼ်ပၼ် သူတ်ႉလိူတ်ႈ"မႆႈ"ဢုၼ်ႇ" တေၶိုၼ်းယူႇလီမႃး။
• ပေႃးၵိၼ်ၽိတ်း တွင်ႉၸိပ်း တွင်ႉၵႅၼ်း တွင်ႉၼွင်ႇ ၶူတ်ႉဢဝ်ႁူဝ်မၼ်းမႃး တူမ်ႈၵိၼ် တေလၢင်ႉပၼ်ၵွင်ႉ ဢၼ်ၵိၼ်ၽိတ်းတင်းသဵင်ႈ တေၶိုၼ်းယူႇလီမႃး။
• ပေႃးပဵၼ် ၽဵဝ်ၼိူဝ်ႉလိူင် ၵႂ်ႈၽေႃးၸိုင် ထူၺ်ႈဢဝ် တူၼ်ႈ ႁၢၵ်ႈ ႁူဝ် သုၵ်ႈလၢင်ႉၶႅမ်ႉ" တူမ်ႈၵိၼ် တူမ်ႈဢၢပ်ႇ တေၶိုၼ်းယူႇလီမႃး။
• ပေႃးပဵၼ် မႄႈယူႇၽႆး လဵင်ႉလုၵ်ႈဢွၼ်ႇလႅင် ႁႂ်ႈထူၺ်ႈဢဝ် တူၼ်ႈ ႁၢၵ်ႈ ႁူဝ် တူမ်ႈၵိၼ်တူမ်ႈဢၢပ်ႇ ဝၢႆးၵိၼ်ၶဝ်ႈယဝ်ႉ လီၵိၼ်ပၼ်(1)ၵွၵ်း၊ တေၸွႆႈၵႄႈပၼ် ဢၼ်ၵိၼ်ၽိတ်းၼႂ်းလိူၼ် ၼမ်ႉၼူမ်းတေမၢၵ်ႈ တေၵိုၼ်း၊ တေလီတႃႇ ပၢႆးယူႇလီ မႄႈ လႄႈလုၵ်ႈဢွၼ်ႇလႅင်။
• ပေႃးလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ( 1 ) ၶူပ်ႇ ထိုင်(10)ၶူပ်ႇ ပဵၼ်ၵူး ပဵၼ်တူင်း ပၢင်ႈၵီႈ ႁႂ်ႈဢဝ် 1.ၸၢမ်ပူး 2.ၶိင်းၶူဝ်ႇ 3.ၵိုင်းၵၢင်း * ယႃႈလူင်ၽီလူး 5.မိၼ်ႉလိူင် 6.ဝၢၼ်ၵႄႈသွမ်ႇ မႃးတူမ်ႈ ၵိၼ်3/7ဢိုၵ်ႉ ယဝ်ႉ ဢၢပ်ႇပၼ် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ တေယူႇလီ ၵိၼ်ဝၢၼ် ၸဵဝ်းၵေႃႉယႂ်ႇသုင်ယဝ်ႉ။
• ႁူဝ်ဝၢၼ်ၵႄႈသွမ်ႇၼႆႉ ပေႃးဢဝ်ဝႆႉၵႅမ်တူဝ်ၸိုင် ပိူၼ်ႈႁဵတ်းပယေႃၵ လွင်ႈဢမ်ႇလီသႂ်ႇ ဢမ်ႇလႆႈ။
• ပေႃးၵိၼ်လေႃးမၢၵ်ႇၽိတ်ႉပွမ်ႈၸိုင် ၵတ်ႉယမ်ယိုဝ်းဢမ်ႇၶဝ်ႈ တႅင်းဢမ်ႇၶဝ်ႈ၊ ပဵၼ်တုၵ်ႉၶၢမ်ႇ ပေႃႉထုပ်ႉၵေႃႈ ဢမ်ႇပဵၼ်ႁိုဝ်။
• ႁူၼ်သူၺ်းသေ တႃးၵေႃႈ ၼိူဝ်ႉၼင်ၼၼ်ႉ ၵတ်ႉယမ် ၽၼ်းတႅင်းဢမ်ႇၶဝ်ႈ။
• ႁူဝ်ဝၢၼ်ႈၵႄႈသွမ်ႇၼႆႉ သင်ဝႃႈ ၶႅၵ်းႁဵတ်းႁၢင်ႈၵဝမ်ႇသေ ၵႅမ်တူဝ်ဝႆႉၸိုင် တူဝ်သတ်းႁၢႆႉ ဢမ်ႇမႃးႁဵတ်းႁၢႆႉၸူး။
• ဢဝ်ၽွင်မၼ်းသေ ထူဝ်းသဝ်ႇ (ထူဝ်းၽူဝ်ႇ)ၸိုင် ပဵၼ်ၶမ်းၼႆယဝ်ႉ။
• သင်ထိူဝ်ဢဝ် ႁူဝ်ဝၢၼ်ၵႄႈသွမ်ႇဢိတ်းၼိုင်ႈသေ သႂ်ႇဝႆႉၼႂ်းမေႃႈၶဝ်ႈ ဢၼ်တိုၵ်ႉၼၢပ်ႈၼၼ်ႉၸိုင် ပေႃးဝႃႈ ၶဝ်ႈၼႂ်းမေႃႈၵမ်ႇလမ်သွမ်ႇလမ်ၵႂႃႇ တင်းမေႃႈၸိုင် ႁူဝ်ဝၢၼ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၸႅတ်ႈယဝ်ႉ။ ၶဝ်ႈၼႂ်းမေႃႈၼၼ်ႉ ပေႃးၵိၼ်ၸိုင် တေဢိမ်ႇၶဝ်ႈၵႂႃႇ ၼိုဝ်ႈဝၼ်း တေႃႇထိုင် ၵဝ်ႈဝၼ်းသေ ဢမ်ႇၵိၼ်သင်ၵေႃႈ ယူႇလႆႈၵႂႃႇယဝ်ႉ။
• မီးၼမ်ႉၵတ်ႉ ယူတ်းယႃပၼ်လႆႈ ႁိူဝ်ႉမွႆႈ လႄႈ ယူတ်းယႃပၼ်လႆႈ ဢၼ်ဢင်ႇၵႃႇၵူၼ်းၸၢႆး ဢမ်ႇၶႅင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။