လွင်ႈမႄးပွင် ထမ်ႇမ ဢၼ်ၽိတ်းၽူၼ်
ၾိင်ႈထုင်းၽႃႇသႃႇမိူင်းဢိၼ်းတီးယႃးၼႆႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈႁဵင်ပီပူၼ်ႉၵႂႃႇၽၢႆႇပုၼ်ႉၼၼ်ႉ တိုၼ်းၽိတ်းၽူၼ်ဝႆႉယဝ်ႉ။ တြႃးၸဝ်ႈၵေႃႈ ၸူမ်ႁၢႆဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈပၢၼ်ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈတိုၵ်ႉမီးယူႇၼၼ်ႉ "ဢုတေမႃတႃ ၵုတေႃပီတႃ" ဢမ်ႇဝႆႉပေႃႈမႄႈပဵၼ်ပိူင်လူင်၊ သြႃႇလူင်ၼတ်ႉထိၵၶဝ် ဢၼ်ၸၢမ်ႇပူၺ်ႈၵႃႇမၵုင်ႇ လွတ်ႈလႅဝ်းၼင်ႇသတ်းတိရိသၢၼ်ႇသေ ဝႃးမႃး ပဵၼ်မႃး "ဝရိႁသ်ပတိ" လႄႈ "ၵျရ်ဝႃၵ" ၼႆယဝ်ႉ။ ၵိူင်းသီႇဝ၊ ၵိူင်းပိသ်ႉသၼူဝ်း၊ ၵိူင်းၵျိၼ်း (ၵျဵင်း) ၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ ၶဝ်ႈမႃးၽႄႈလၢမ်းႁူမ်ႇငမ်းပႃးၸွမ်းၵျွင်းပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇၶဝ်ၼမ်လႄႈ ဢေႇယူႇယဝ်ႉ။
ၾိင်ႈထုင်းဢၼ်ဢမ်ႇလီၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈၸေႈမိူင်းပင်းၵလႃး၊ မိူင်းဢႃႇသၢမ်ႇ၊ မိူင်းမၼိပူႇရသေ ၽႅဝ်မႃးမိူင်းပူးၵမ် (ပၵၢၼ်ႇ) မိူင်းမၢၼ်ႈယဝ်ႉ။
ၵူၺ်းၵႃႈ ဢမ်ႇၽႄႈလၢမ်းၸွတ်ႇထိုင် မိူင်းမၢၼ်ႈပွတ်းၸၢၼ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ။ တီႈမိူင်းမွၼ်း ဢၼ်မီးၽၢႆႇတၢင်းၸၢၼ်းၼၼ်ႉ ပိတၵၢတ်ႈၸဝ်ႈ မီးဝႆႉၽိုၼ်ငဝ်ႈတိုၼ်းမၼ်း။ ၵွပ်ႈၼၼ်လႄႈ တီႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢၼ်မီးပၺ်ႇၺႃႇ၊ ဢၼ်ဢမ်ႇမီးပၺ်ႇၺႃႇၶဝ်ၵေႃႈ လႆႈပဵၼ်သေႃးတႃႇပၢၼ် တေႃႇဢၼႃႇၵၢမ်ႇ ၽႅဝ်ၸၼ်ႉရႁၢၼ်းတႃႇၵႂႃႇၵေႃႈမီးတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ ထမ်ႇမတသ်သီ ၸဝ်ႈဢၼ်ပဵၼ်ရႁၢၼ်းတႃႇၼၼ်ႉ လႆႈႁူႉငဝ်းလၢႆးတီႈမိူင်းပူးၵမ် မီးဝႆႉ ထမ်ႇမဢၼ်ၽိတ်းၽူၼ်ဝႆႉလႄႈ မီးၸႂ်ၵရုၼႃႇယႂ်ႇၵႂၢင်ႈသေ ယေႃးၶိင်းမႃးမိူင်းပူးၵမ်ယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းၸင်ႇႁႄႉႁၢမ်ႈလွင်ႈဢၼ်ၽိတ်းၽူၼ်၊ ၶႃႈဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႈ ႁၼ်လီႁပ်ႉတွၼ်ႈ၊ ယွၼ်ႉၸဝ်ႈထမ်ႇမတသ်သီႇမထေႇၶတ်းၸႂ်လႄႈ တြႃးၸဝ်ႈၸင်ႇႁိူဝ်ႈႁိူင်းၶိုၼ်ႈမႃး၊ မိူင်းပူးၵမ်ၼႆႉ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉႁွင်ႉဝႃႈ "ဢရိမၻၻၼပူရ" ၼႆယူႇယဝ်ႉ။ ၽိုၼ်ပေႇဢၼ်တႅမ်ႈဝႆႉ ပိတၵၢတ်ႈၸဝ်ႈၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈပွတ်းၵၢင်လႄႈ ပွတ်းႁွင်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းဢၼေႃႇရထႃႇ ၸင်ႇထိင်းသိမ်းဝႆႉ။ ယွၼ်ႉထိင်းသိမ်းဝႆႉပၼ်ၼင်ႇၼၼ်လႄႈ ၸဝ်ႈထမ်ႇမတသ်ႉသီၸင်ႇၸၢင်ႈၽႄႈတိူၼ်းထမ်ႇမ (သတ်ႉထမ်ႇမ) လႆႈလီငၢမ်းယူႇယဝ်ႉ။
ဢၼုယေႃၵေႃ ꧤိၵ်ႉၶဝေ၊ ၵုသလႃၼံ ထံမႃၼံ၊ ဢၼၼုယေႃၵေႃ ဢၵုသလႃၼံ ထံမႃၼံ သတ်ထံမသ်သတိ
တိယႃ ဢသံ မေႃသႃယ ဢၼၼ်တရထႃၼႃယ သံဝတ်တတီတိ။ (ဢံ-ပႃ-ပ (႑႙))
ရႁၢၼ်းၶဝ်ဢိူၺ်း၊ လွင်ႈၽႄႈတိူၼ်းၵၢၼ်ၵုသူဝ်ႇတြႃး၊ လွင်ႈဢမ်ႇၽႄႈတိူၼ်းၵၢၼ်ဢၵုသူဝ်ႇတြႃးၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈသႃႇသၼႃႇၸဝ်ႈမၼ်ႈၵိုမ်းႁိုင်ႁီးသေ ဢမ်ႇလူႉဢမ်ႇလႅဝ်၊ ဢမ်ႇမွတ်ႇဢမ်ႇဝၢႆးလႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ၸဝ်ႈထမ်ႇမတသ်ႉသီၼႆႉ ယေႃးၶိင်းၵႂႃႇမိူင်းမၢၼ်ႈပွတ်းႁွင်ႇသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈထမ်ႇမဢၼ်ၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈၽႄႈၵႆလၢမ်းၸွတ်ႇယူႇယဝ်ႉ။ တီႈလွႆၸေႈၵႅင်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်တီႈလမ်ႇလွင်ႈပရိယတ်ႉတိ (ဢမ်ႇၼၼ်) လိၵ်ႈလၢႆးပိတၵၢတ်ႈပုတ်ႉထၸဝ်ႈ (ဢမ်ႇၼၼ်) လၢႆးၵျၢင်ႉၵမ်ဝိပသ်သၼႃႇၶဝ်ယူႇယဝ်ႉ။ ဢွင်ႈတီႈၼၼ်ႈၼၼ်ႉ ထမ်ႇမဢၼ်ၸႅတ်ႈၸၢင်ႇမၼ်း တိုၼ်းဢမ်ႇႁူင်ႈႁၢႆသေ ၵိုမ်းဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး ႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီဢၼ်ၼိုင်ႈၼၼ်ႉ တီႈၼၼ်ႈ မီးၸဝ်ႈသြႃႇလူင်လႄႇတီႇ ဢၼ်ထွတ်ႈမျၢတ်ႈ ဢၼ်ၵိုၵ်ႇထိူၵ်ႈဝႆႈသႃၼၼ်ႉၸဝ်ႈၼိုင်ႈယူႇယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်ၼႆႉ ဢဝ်ဝိပသ်သၼႃႇသွၼ်မႅင်ႇပၼ်ၵူၼ်းႁိူၼ်းၵူၼ်းလမ်ယူႇယဝ်ႉ။ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း သွၼ်ၼႄပၢၵ်ႈတၢင်းပၼ်သြႃႇတႅတ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉတီႈၼၼ်ႉမႃး သြႃႇလူင်ဢူးပႃႉၶိၼ်ႇ၊ ၸင်ႇသိုပ်ႇသွၼ်ဢဝ်ႁဵၻ်းၼၼ်သေ ၼႂ်းၵၢၼ်ငၢၼ်းပိုၼ်ၽႄႈပတိပတ်ႉတိၼ်ႉ သြႃႇၵူၼ်းႁိူၼ်း (ၵူၼ်းလမ်)ၶဝ်ၸင်ႇဢွၼ်ၵၼ်ၶဝ်ႈပႃးမႃးယူႇယဝ်ႉ။
ၽိုၼ်ဢိင် မႄးထတ်း
ၼႃႈလိၵ်ႈ ႑႑႐၊ ပပ်ႉ - ႁၢင်ႈပိုၼ်းပုတ်ႉထၸဝ်ႈ| တႅမ်ႈ - သြႃႇလူင်ဢူးၵူဝ်ႇဢိင်ႇၵႃႇ (ၽူႈၼႄတြႃးဝိပသ်သၼႃႇလုမ်ႈၾႃႉ)