လုင်းၸၢႆးဢွင်ႇထုၼ်း
| လုင်းၸၢႆးဢွင်ႇထုၼ်း | |
|---|---|
 လုင်းၸၢႆးဢွင်ႇထုၼ်း | |
| 1932-2020 | |
| ၸၢဝ်းၶိူဝ်း | တႆး |
| ၽႃႇသႃႇၵိူဝ်းယမ် | ၸၢဝ်းပုတ်ႉ |
| ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈပႆႇၺႃႇ | M.A University of Denver, Colorado, U.S.A |
| ၼႃႈၵၢၼ် | ၶူးသွၼ်လူင် |
| ၵေႃႉၵူႈ | ၼၢင်းၶမ်းၼုမ်ႇ |
| ၶၢဝ်ႇႁူင်လိုဝ်းလင် | ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇပိုၼ်း |
| ဝၼ်းသဵင်ႈၵၢမ်ႇ | 2020 Sep 25 |
| တီႈသဵင်ႈၵၢမ်ႇ | တႃႈၵုင်ႈ |
Dr. လုင်းၸၢႆးဢွင်ႇထုၼ်း
မႄးထတ်း1932 July 3 ဝၼ်း ၵိူတ်ႇႁၼ်ၼႃႈ တီႈဝၢၼ်ႈတႃႈပူၵ်ႇ ဝဵင်းသီႇပေႃႉသေ ပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢႆးလူင် လုင်းၸၢမ်ႇမူဝ်းလႄႈ ပႃႈၼၢင်းထုၼ်းယဝ်ႉ။ ပီႈၼွင်ႉႁူမ်ႈၽၢၵ်ႈၸမ်ႉ ပဵၼ် ၸၢႆးၵေႃႇသႅင်၊ ၸၢႆးၵေႃႇၶမ်း၊ ၼၢင်းမူဝ်ငိုၼ်း။
1936-41 ၶိုၼ်ႈႁူင်းႁဵၼ်း တမ်ႈတီႈ ႁူင်းႁဵၼ်း ၸၼ်ႉငဝ်ႈ၊ တီႈသီႇပေႃႉ
1941-47 (ပၢၼ်ၵျပၢၼ်ႇ) ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်းၸုမ်း ‘‘ၸုမ်းမၢၵ်ႇႁူဝ်ၽိူၵ်ႇ’’ ဢၼ်ၶူးမေႃယႃလူင် ‘‘လုင်းပႃႉၺၢၼ်ႇ’’ ဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉသေ ဢွၼ်ႁူဝ်ၼႄတၢင်း ၵူၼ်းၼုမ်ႇ တီႈသီႇပေႃႉ၊ ၼမ်ႉလၼ်ႈ။
1947-52 ၶိုၼ်ႈႁဵၼ်း တီႈႁူင်းႁဵၼ်းမေႃႇၻိၼ်ႇ ဝဵင်းသီႇပေႃႉလႄႈ ႁူင်းႁဵၼ်းၸၼ်ႉသုင်၊ ဝဵင်းသီႇပေႃႉ။
1952-57 ဢွင်ႇပူၼ်ႉ ၸၼ်ႉသိပ်းသေ သိုပ်ႇၶိုၼ်ႈၸၼ်ႉၸွမ် တီႈတႃႈၵုင်ႈ (ယၼ်ႇၵုင်ႇ)။ မိူဝ်ႈတိုၵ်ႉၶိုၼ်ႈႁဵၼ်း ၸၼ်ႉၸွမ်ၼၼ်ႉ ဢွၼ်ႁူဝ် လုၵ်ႈႁဵၼ်းမိူင်းတႆးသေ သၢၼ်ၶတ်း လွင်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မိူင်းမၢၼ်ႊ ဢၢင်ႈဢၢၼ်းတေဢဝ် လိၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈမိူင်းတႆး (ဢေႇၵႃႉလၢၼ်ႉၼိုင်ႈ) ပၼ်ႁႂ်ႈ ၵူၼ်းဢိတ်ႉၸေရးၶဝ်ၼၼ်ႉ တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ။
1957 ႁပ်ၶူး B.A (Honors)
1957-58 ႁဵတ်းၶူးသွၼ် ပၢႆးပိုၼ်းမိူင်း တီႈၸၼ်ႉၸွမ် တီႈတႃႈၵုင်ႈ။
1958-60 ၵႂႃႇသွၼ်ႁဵၼ်း တီႈမိူင်း ဢမေႇရိၵၢၼ်ႇ(University of Denver, Colorado, U.S.A)သေ ႁပ်ႉလႆႈ ၶူး M.A in International Relations
1961-64 ႁဵတ်းၶူးသွၼ်လူင် ၽၢႆႇပိုၼ်းမိူင်း တီႈၵေႃးလဵၵ်ႉ တူၼ်ႈတီး (တွင်ႉၵျီး) (Head of Department of History)
1964-65 ႁဵတ်းၶူးသွၼ် (A.L) ၽၢႆႇပိုၼ်းမိူင်း တီႈၸၼ်ႉၸွမ်ဝဵင်းလိူဝ်ႇ (မၢၼ်းတလေး)
1965-68 (Head of Department) တီႈ College (ၸၼ်ႉၸွမ်ၸႄႈတွၼ်ႈ) ဝဵင်းတူၼ်ႈတီး။
1968-70 (Head of Department) တီႈ College (ၸၼ်ႉၸွမ် ၸႄႈတွၼ်ႈ) ဝဵင်းမၵူၺ်း။
1970-71 (Head of Department) တီႈ College (ၸၼ်ႉၸွမ် ၸႄႈတွၼ်ႈ) မျိတ်ႉၵျီးၼႃး။
1971-72 ႁဵတ်းၶူးသွၼ် (A.L) တီႈၸၼ်ႉၸွမ် ဝဵင်းလိူဝ်ႇ
1972-80 ႁဵတ်းၶူးသွၼ်လူင် ၵႂၼ်းႁဵၼ်း (Principal) တီႈ ၸၼ်ႉၸွမ် ၸႄႈတွၼ်ႈ မျိတ်ႉၵျီးၼႃး။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ လႆႈၸွႆႈထႅမ် ၶိုင်ပွင်ပၼ်မၵ်းမၼ်ႈပၼ် လွင်ႈတူင်ႉၼိုင် ၸၢႆးဢွင်ႇလႅင်ႇမျိၼ်ႉ (Red Cross) တႃႇတေ ႁပ်ႉလႆႈ ၸုမ်ႈႁိၼ်ႇၼရီႇတူးၼၢၼ်ႉ (Hennery Dunant) ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
1980-85 ႁဵတ်းၶူးသွၼ်လူင် ၵႂၼ်းႁဵၼ်း(Principal) တီႈ (Institute of Foreign Language) ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ။
1985-88 ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း ‘‘ၵွင်ႇၸီႇငမ်းမိူင်း- နိုင်ငံတော်ကောင်စီ’’ မိူင်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ၊ ပဵၼ်ၽွင်းမိူင်း တၢင်တူဝ် ၸႄႈဝဵင်း မိူင်းၵွင်း⁄ ယဝ်ႉသမ်ႉပဵၼ် ၽွင်းမိူင်း တၢင်တူဝ် ၸႄႈဝဵင်းသီႇပေႃႉ။
1992-2002 ဝၢင်းပႅတ်ႈ ၼႃႈၵၢၼ် ပၢႆးမိူင်း ၸုမ်းပႃႇတီႇ"တႉၸႉၺ" သေယဝ်ႉ ႁပ်ႉႁဵၼ်း ၵၢၼ်ၵႅမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈ တီႈမူႇၸုမ်းပိုၼ်း မိူင်းမျၢၼ်ႇမႃႇ (Vice-Chairman of Maynmar Historiacal Commission)။
ၽိုၼ်လိၵ်ႈ ပပ်ႉလိၵ်ႈ ဢၼ်တႅမ်ႈဢွၵ်ႇ
မႄးထတ်း- ၽႂ်ပဵၼ်ၽႂ် ၼႂ်းမိူင်းတႆး
- ၸိမ်းတူၺ်းလႄႈ ဝၢၼ်ဢိူဝ်ႈ
- The Founding of Mong Kawng
- Ong Pawng-Hsipaw Chronicle
- The migration of Shan People into Myanmar
- A Shan Stettlement in Hakamti Long Area
- Khun Sam Law and Nang Oo Peim
- A short history of Mong Keng Tong
- A Brief History of Henwi
- A chronicle of Mong Hsaung Hsop
- A Short accounts on Mong Nai, Mong Pai, Yawnghwe, Laika, Mong Pan, Mong Kung
- The Cultural Map of Shan State
- The snow land of Myanmar
- Tea Culture in Shan State
- Paper Making in Shan State
- A Brief history of Mong Mit
- A Multi-Ethnic of Myanmar and the Challenge of the 21th Century
- The Emergence of Nan Chao
- The rise of Mao Kingdon
- A brief history of Mong Yai
- Pyu-sao-hti, the legendary of the Pre Bagan Period
- The Cultural Heritage of the National Races in Shan State
- History of the Shan State from its Origins to 1962 (ISBN: 9789749511435; University of Washington Press, 2008)
- အာရှအရှေ့တောင်သို့ ရှမ်းလူမျိုးများ ပျံ့နှံ့လာပုံ
- ပူတာအို ခမ်းတီးရှမ်းသမိုင်းအကြောင်း
- ၸွႆႈထႅမ်ႁဵတ်ႈဢွၵ်ႇ ၽိုၼ်လိၵ်ႈတႆးၼုမ်ႇ ဢိၵ်ႇ တႅမ်ႈလိၵ်ႈၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ
- ၸွႆႈတႅမ်ႈ တႃႇတေပဵၼ်မႃး ပပ်ႉႁဵၼ်း "မ"ႁႃႈတူဝ် (မေႃလူ၊ မေႃတႅမ်ႈ၊ မေႃၼပ်ႉ၊ မေႃသွၼ်၊ မေႃပွင်)
လွင်ႈလူႁၼ် တူၺ်းထိုင် ၾိင်ႈ/ၽႃႇသႃႇလႄႈ သၢႆၸႂ်ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း
မႄးထတ်း- မိူဝ်ႈႁဵၼ်းလိၵ်ႈ တီႈၸၼ်ႉၸွမ်ၼၼ်ႉ ၸွႆႈထႅမ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ်မႃး ‘‘မူႇၸုမ်း လုၵ်ႈႁဵၼ်းမိူင်းတႆး’’။
- မိူဝ်ႈ 1956 ၸွႆႈႁဵတ်းပၼ် ‘‘ပၢင်ၵုမ်လူင် လိၵ်ႈလၢႆးတႆးလႄႈ ၾိင်ႈငႄႈတႆး၊ ဝဵင်းသီႇပေႃႉ။ မိူဝ်ႈ 1980 ဢွၼ်ႁူဝ် လုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ် ၶိုၼ်ႈ ‘‘ပၢင်ၵုမ်လူင် လိၵ်ႈလၢႆးတႆးလႄႈ ၾိင်ႈငႄႈတႆး ဝဵင်းတူၼ်ႈတီး။ ၸွႆႈထႅမ်ပၼ်ႁႅင်း ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ပီႈၼွင်ႉတႆး ႁူႉထိုင် ပိုၼ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ/သိမ်းပႅင်း ၾိင်ႈငႄႈၾိင်ႈထုင်း ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ။
- ဢွၼ်ႁူဝ်ဢွၼ်ၵၼ်း ၵုမ်းၵေႃႇ ၵွင်းမူး/မႄးၵုမ်းထၢတ်ႈၵွင်းမူးတႆး မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ တီႈသီႇပေႃႉ/တူၼ်ႈတီး/ မိူင်းတဵမ်(လႃႈသဵဝ်ႈ)/ မျိတ်ႉၵျီးၼႃး/ ဝႅင်းမေႃႇ(ဝဵင်းမႂ်ႇ)/ မိူင်းယၢင်း/ ဝဵင်းပၢင်ပေႃ (တႆးလႅင်)/ ပူႇတႃႇဢူဝ်ႇ (ပူႇတႂ်း) ၸိူဝ်းဢွင်ႈတီႈ ပီႈၼွင်ႉတႆး ယူႇသဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢွၼ်ႁူဝ် ဢွၼ်ၵၼ်း ၶၢမ်ႇသၢင်ႇၶၢမ်ႇၸၢင်းပၼ် ပီႈၼွင်ႉတႆးတင်းၼမ်၊ ၼင်ႇႁိုဝ် ပီႈၼွင်ႉတႆး ပေႃးတေမီး တီႈလိုဝ်ႈသဝ်း တီႈဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈၼၼ်ႉ ဢွၼ်ႁူဝ်တႄႇတင်ႈ "ႁူင်းထမ်းၵမ်ႇပေႃးၸ" တီႈၽၢႆႇဢွၵ်ႇ တိၼ်လွႆ ထၢတ်ႈသူၺ်ႇတၵုင်ႇ။
- ၵမ်ႉၸွႆႈထႅမ်ပၼ် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇတႆး ၸိူဝ်းတေၵႂႃႇသွၼ်ႁဵၼ်းလိၵ်ႈ တီႈၼွၵ်ႈမိူင်း/ ၸိူဝ်းတေၵႂႃႇႁဵတ်းၵၢၼ်ၼွၵ်ႈမိူင်း တင်းၼမ်။
- ဢွင်ႈႁိူၼ်း ယူႇသဝ်းလူၺ်ႈ တင်းမေးၼၢင်း (ပႃႈၼၢင်းၼုမ်ႇ- မေႃသွၼ်လူင်) လႄႈ လုၵ်ႈယိင်းလုၵ်ႈၸၢႆးသွင်ၵေႃႉ တီႈမၢႆႁိူၼ်း 33 သဵၼ်ႈတၢင်း ဢိၼ်ႇၵျိၼ်းမျၢႆႇ၊ သုဝၼ်ႇၼႃႉ၊ ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈဝႆႉယူႇ။
(မိူဝ်ႈၸဝ်ႉတႄႉ ၶၢဝ်းဢိုတ်းႁဵၼ်း ၶၢဝ်းမႆႈ လုၵ်ႈႁဵၼ်း ၸၼ်ႉၸွမ်(မၢၼ်ႈ)ၶဝ် လူင်းသွၼ်လိၵ်ႈမၢၼ်ႈ ‘‘အသုံးလုံး’’ ၸွမ်းဝၢၼ်ႈ ၸွမ်းဝဵင်းလႄႈ ၸၢႆးဢွင်ႇထုၼ်းၵေႃႈ လႆႈၵႂႃႇၸွႆႈပူင်သွၼ်ပၼ်သေ ၸင်ႇဝူၼ်ႉႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ႁဝ်းၵေႃႈ ၵိုင်ႇလီ ပူင်သွၼ်လိၵ်ႈတႆးႁဝ်း ၼင်ႇၼႆယူႇ… ၼႆယဝ်ႉ။ ထႅင်ႈပိူင်ၼိုင်ႈ သမ်ႉလႆႈၵႂႃႇႁၼ် ဝၢၼ်ႈတႆး ၸိူဝ်းမီးတီႈ ထုင်ႉပဵင်းၼၼ်ႉလႄႈ ယွၼ်းဢဝ် ၵၢင်ၸ်ႂပီႈၼွင်ႉတႆး ထုင်ႉပဵင်းသေ ၸင်ႇတေ ၵိူတ်ႇဢွၵ်ႇမႃး လွင်ႈတႃႇတေ သွၼ်ႁဵၼ်းပၼ် လိၵ်ႈတႆး ‘‘မ’’ႁႃႈတူဝ်ယဝ်ႉ။ လွင်ႈတႃႇတေ ၽုၺ်ႇပၢင်သွၼ် လိၵ်ႈတႆးဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ လႆႈၶိုင်ၵျၢမ်ႇၵူႈလၢႆလၢႆးယူႇ။ မိူၼ်ၼင်ႇ မိူဝ်ႈၽွင်း လုင်းၸၢႆးဢွင်ႇထုၼ်း မီးတီႈ တူၼ်ႈတီး ၶ်ႂႈသွၼ်လိၵ်ႈတႆးပၼ် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၶဝ်လႄႈ ဢမ်ႇမီးဢွင်ႈတီႈ ပၢင်သွၼ်။ ၵွပ်ႈၼၼ် ၽွင်းၼႂ်းဝႃႇ ၸင်ႇႁွင်ႉဢဝ် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇတႆး မႃးႁဵတ်းၵၢၼ် ဝေႇယႃႇဝတ်ႉၸ တီႈဝတ်ႉဝေႇလုဝၼ်ႇသေ လၵ်ႉလွမ်သွၼ် ပၼ်ၵၼ်ၵႂႃႇ။ လုၵ်ႈႁဵၼ်း ၸိူဝ်းႁဵတ်းဝေႇယႃႇဝတ်ႉၸႃႉၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈလၵ်ႉဢဝ် ပပ်ႉလိၵ်ႈ သွတ်ႉသႅတ်ႉသ်ႂႇမႃး ၽၢႆႇလင်ၶဝ် ဢဝ်သိူဝ်ႈႁူမ်ႇသေ မႃးႁဵၼ်းဢဝ်။ ပေႃးမိူဝ်းၵေႃႈ လႆႈႁဵတ်းၼၼ် ဢမ်ႇပၼ်ပိူၼ်ႈႁူႉ။ မၢင်ပွၵ်ႈ ၼိုင်ႈတီႈ ၼိူင်ႈဝၼ်း၊ ၼိုင်ႈဝူင်ႈ သွင်တီႈ သၢမ်တီႈ ၶၢႆႉဢွင်ႈတီႈသေ ၵႂႃႇသွၼ်တီႈႁိူၼ်းၵေႃႈ မီးမႃး။
မိူဝ်ႈတႄႇ သွၼ်လိၵ်ႈတႆးပၼ်ပိူၼ်ႈၼၼ်ႉ ပိူၼ်ႈယၢမ်ႈထၢမ်၊ ‘‘ပိူၼ်ႈ’’ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၸ်ႂႈၽ်ႂ၊ ပဵၼ်တႆးၼင်ႇၵဝ်ႇ၊ ၶဝ်ထၢမ် လုင်းၸၢႆးဢွင်ႇထုၼ်းဝႃႈ
‘‘လိၵ်ႈတႆး သွၼ်မႃး တေၵႂႃႇၸ်ႂႉတီႈလ်ႂ တေၵႂႃႇ တႅမ်ႈတီႈလ်ႂ’’ၼႆယဝ်ႉ။ မၼ်းၶိုၼ်းတွပ်ႇဝႃႈ
‘‘ဢမ်ႇၸၢင်ႈတႅမ်ႈသင်ၵေႃႈ တႅမ်ႈၸိုဝ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇဢိူဝ်ႈ၊ တႅမ်ႈသ်ႂႇတီႈ ၵုပ်းႁဝ်း၊ ၸွင်ႈႁဝ်းၼၼ်ႉဢိူဝ်ႈ၊ ပေႃးႁၢႆၵႂႃႇ ပႅၵ်ႇပိူၼ်ႈၵႂႃႇၵေႃႈ ယွၼ်ႉႁဝ်းဢဝ်လိၵ်ႈတႆး တႅမ်ႈဝႆႉၸိုဝ်ႈႁဝ်းလႄႈ ၸၢင်ႈႁၼ်လႆႈ ငၢႆႈငၢႆႈဢိူဝ်ႈ… ’’
မၢင်ပွၵ်ႈၵေႃႈ ပိူၼ်ႈထၢမ်ဝႃႈ
‘‘တေၵႂႃႇတႅမ်ႈတီႈလ်ႂ တေၵႂႃႇတႅမ်ႈၸူးၽ်ႂ’’ၼႆယဝ်ႉ။ လုင်းၸၢႆးဢွင်ႇထုၼ်းတႄႉ ဝႆႉၸ်ႂယ်ႂႇၸ်ႂယၢဝ်းသေ ၶိုၼ်းတွပ်ႇပၼ်ၵႂႃႇဝႃႈ
‘‘တီႈတႅမ်ႈမၼ်း မီးၼမ်ပေႃးတၢၼ်ႇသင်၊ တႅမ်ႈတီႈလႂ်ၵေႃႈလႆႈယဝ်ႉ။ တႅမ်ႈသ်ႂႇ ၽႃႁိူၼ်းလုင်းႁဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈယူႇၶႃႈၼႃႇ။ တီႈၽႃႁိူၼ်းလုင်းႁဝ်းၼၼ်ႉ ပေႃးလုင်းႁဝ်း တႅမ်ႈဝႆႉ ၸိုဝ်ႈလုင်းႁဝ်းၼႆၸိုင် ပိူၼ်ႈမႃးႁႃႁိူၼ်းလုင်းႁဝ်း ၸဵဝ်းႁၼ်ၶႃႈဢိူဝ်ႈ ဢမ်ႇၸ်ႂႈၶႃႈႁႃႉ’’ၼႆယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၺႃး တၢမ်ႇလေႃးၵထမ်ႇ လိၵ်ႈတႆးၼၼ်ႉ လုင်းၸၢႆးဢွင်ႇထုၼ်းၼႆႉ တေၺႃးဢွၼ်တၢင်းပိူၼ်ႈ ၺႃးၼမ်သေပိူၼ်ႈၼႆၵေႃႈ တေႃႈဢမ်ႇၽိတ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပဵၼ်ႁိုဝ်ပဵၼ် ဢၼ်ၶဝ်ၸဝ်ႈ ၽုၵ်ႇမႃး ၸိူဝ်ႉၽၼ်းလိၵ်ႈတႆးၼၼ်ႉ ယၢမ်းမိူဝ်ႈလဵဝ် ပဵၼ်တူၼ်ႈယ်ႂႇသုင်မႃးသေ ၵေႃႉမေႃလိၵ်ႈတႆးၵေႃႈ ၼမ်မႃးလိူဝ်သေ မိူဝ်ႈတႄႇလၵ်ႉလွမ် သွတ်ႉသႅတ်ႉ မွတ်ႉမႅတ်ႉသွၼ်ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ ဢမ်ႇၸ်ႂႈႁႃႉ။ တီႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈတႆးၵေႃႈ ၶ်ႂႈတႅမ်ႈၼိူဝ်ၸေႈႁႃႉ ဢမ်ႇၼၼ် ၼိူဝ်ပႅၼ်ႈၶၢဝ် ပႅၼ်ႈလမ်ႁႃႉ ဢမ်ႇၼၼ် ၼိူဝ်ပၢႆႉႁႃႉ ဢမ်ႇၼၼ် ၼိူဝ်ၽိဝ်ၼႃႈၶွမ်ႇပိဝ်ႇတိူဝ်ႇႁႃႉ ၼမ်ဝႃႈၼမ်ယဝ်ႉ … … သွၼ်ႇႁႂ်ႈ တႆးႁဝ်းၵႆႉတႅမ်ႈၵူၺ်းလႃႈ။)
ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၸင်ႇဢွၼ်ႁူဝ် ဢွၼ်ႇႁဵၼ်းတႆးသေ ဢွၵ်ႇသွၼ်လိၵ်ႈတႆး ‘‘မ’’ႁႃႈတူဝ် ၼႂ်းဝၢၼ်ႈ ၼႂ်းသူၼ် ပီႈၼွင်ႉတႆးမႃး။ (‘‘မ’’ႁႃႈတူဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၶေႃႈၵႂၢမ်း ၶူင်ဢွၵ်ႇ တီႈၶူးသွၼ်လူင် လုင်းၸၢႆးဢွင်ႇထုၼ်းယဝ်ႉ)
ႁပ်ႉသူး ၸဝ်ႈသိူဝ်ၶၢၼ်ႇၾႃႉ
မႄးထတ်းမိူဝ်ႈပီတႆး 2098 ဝၼ်းပီမ်ႂႇတႆး၊ ၶရိတ်ႉ (2003) ၼၼ်ႉ ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈ ၽိင်ႈငႄႈတႆး တူင်ႇဝဵင်းမူႇၸႄႈ ယိုၼ်ႈၼွပ်ႇပၼ် ‘‘သူးၸဝ်ႈသိူဝ်ၶၢၼ်ႇၾႃႉ’’ တမ်ႈတီႈ လုင်းၸၢႆးဢွင်ႇထုၼ်း ၵေႃႉပဵၼ် ၽူႈၶတ်းၸ်ႂပွင်သၢင်ႈ ၼႃႈၵၢၼ် လိၵ်ႈတႆးႁႂ်ႈၶိုၼ်ႈယ်ႂႇလိူဝ်တွၼ်း ဢိၵ်ႇ ၼႃႈၵၢၼ် ၵဵပ်းႁွမ်တွမ်ႁႃ လွင်ႈငိူၼ်ႈပိုၼ်းတႆး ယႃႇႁႂ်ႈႁူင်ႈႁၢႆ၊ ႁႂ်ႈၵူၼ်းၶိူဝ်းၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉၵမ်ႇၽႃႇ ႁူႉထိုင်တႆးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
လွင်ႈလီယိူင်ႈ တမ်ႈတီႈ လုင်းၸၢႆးဢွင်ႇထုၼ်း
မႄးထတ်း- ပုၼ်ႈတႃႇ ၵၢၼ်ၵူၼ်းၼမ်⁄ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ တူဝ်ႈတၼ်း တူင်ႉတိုၼ်ႇ တိုတ်ႉတၢႆးတႃႇသေႇ
- မေႃလိၵ်ႈပိူၼ်ႈ ၵႂၢမ်းပိူၼ်ႈ တၢၼ်ႇႁိုဝ်ၵေႃႈ တိုၼ်းဝႆႉၼမ်ႉၼၵ်း ၼိူဝ်လိၵ်ႈလၢႆးလႄႈ ၵႂၢမ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ပဵၼ်ပိူင်လူင်ၵူၺ်း။
- ပိူၼ်ႈၶ်ႂႈဝႃႈ တႆးလီလီ ဢမ်ႇလီလီ မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ တိုၼ်းဢမ်ႇသႄႉၼႄးတႆးသေပွၵ်ႈ။
- မၼ်းၸဝ်ႈ ဢမ်ႇမုင်ႈမွင်းဝႃႈ ‘‘တႆးတေၸွႆႈထႅမ်သင်ၵဝ်ၼေႃး’’ၼႆသေပွၵ်ႈ။ မၼ်းၵူၺ်း ဝူၼ်ႉဝႃႈ ‘‘ၵဝ်တေလႆႈ ၸွႆႈထႅမ်သင်ပၼ်တႆး’’ၼႆၵူၺ်း။
- ႁဵတ်းၵၢၼ်ဢၼ်လႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ တိုၼ်းဢဝ် ၸ်ႂၽင်ဝႆႉၼႂ်းၼႃႈၵၢၼ် တင်းပိုၵ်းသေ ဝူၼ်ႉ⁄ႁဵတ်း⁄ဢွၼ်ႁူဝ်ၵႂႃႇယူႇ။ (ၵွပ်ႈသင်လႄႈဝႃႈၼႆၼႆၸိုင် … မိူဝ်ႈဝၢႆးသေ 8.8.88 ပႅတ်ႇသီႇတူဝ် ပဵၼ်ယဝ်ႉၵႂႃႇ ၸုမ်းပႃႇတီ မသလ ပုတ်းပင်းၵႂႃႇၼၼ်ႉ လုင်းၸၢႆးဢွင်ႇထုၼ်းလႄႈ ပႃႈသြႃႇမၼၢင်းၼုမ်ႇၼႆႉ ဢမ်ႇမီးႁိူၼ်း တႃႇတေ ၵႂႃႇယူႇ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ပႃႈသြႃႇမၼၢင်းၼုမ်ႇၵေႃႈ ၵုမ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်မေႃသွၼ်၊ လုင်းၸၢႆးဢွင်ႇထုၼ်းၵေႃႈ ၵုမ်ႇႁဵတ်း ၵၢၼ်ဝၢၼ်ႈမိူင်း ၵၢၼ်ၵူၼ်းၼမ်ယူႇၵူၺ်းလႄႈ ၶႃဢမ်ႇလႆႈႁႃသိုဝ်ႉႁိူၼ်းဝႆႉ၊ ထိုင်မႃး ၵမ်းၼၼ်ႉ လုင်းၸၢႆးဢွင်ႇထုၼ်း ၸင်ႇတူၵ်းၸ်ႂဝႃႈ ‘‘ႁႃႉ ၵဝ်ၼႆႉ ဢမ်ႇမီးႁိူၼ်း တီႈယူႇလူင်ၼႆႉ’’ၼႆယဝ်ႉ။ ၶုၼ်မိူင်းၵေႃႈ လႅၵ်ႈလၢႆႈမႃးယဝ်ႉလႄႈ ႁိူၼ်းၽူႈပွင်ၵၢၼ်ၶုၼ် ဢၼ်ၶႃၽူဝ်မေး ယူႇဝႆႉၼၼ်ႉ ပိူၼ်ႈမႃး လိုပ်ႈၶႃလူင်းႁိူၼ်းယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ လုင်းၸၢႆးဢွင်ႇထုၼ်း ၶိုၼ်းယွၼ်းတၢင်းၸွႆႈထႅမ် ၵူၼ်းလူင်ၶဝ်သေ မွၵ်ႇလၢတ်ႈၼႄ လွင်ႈဝႃႈ ၶႃသွင်ပူႇဢွၵ်ႇ ပႆႇမီးႁိူၼ်းၶေႃၶေႃ ႁႂ်ႈလႆႈသိုပ်ႇယွၼ်းယူႇဝႆႉ ၸူဝ်ႈၵႅပ်ႉၼႆလႄႈ ၵူၼ်းလူင် ၸုမ်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈၶဝ် ႁူႉပွင်ႇ ၼမ်ႉၸ်ႂမၼ်းသေ ဝၢႆးမႃး ၸင်ႇပၼ်ဢွင်ႈလိၼ် တီႈသုဝၼ်ႇၼၼၼ်ႉယဝ်ႉ)
(6) ၵႂႃႇႁၼ် ဝၢၼ်ႈမိူင်းပိူၼ်ႈ ၶိုၼ်ႈယ်ႂႇမ်ႂႇသုင်မႃး တၢၼ်ႇႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ လုင်းၸႆၢးဢွင်ႇထုၼ်းၼႆႉ ဢမ်ႇထၢင်ႇလဵၵ်ႉ မိူင်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇ။ (မိူဝ်ႈမၼ်းၸဝ်ႈ ၵႂႃႇႁဵၼ်းလိၵ်ႈ ၼွၵ်ႈမိူင်းမႃးသေ ၶိုၼ်းၽႅဝ်မႃး မိူင်းတႆးၼၼ်ႉ ပီႈၼွင်ႉတႆးဢွၼ်ၵၼ် ထၢမ်မၼ်း လွင်ႈဝၢၼ်ႈမိူင်းပိူၼ်ႈ ၶိုၼ်ႈယ်ႂႇ ပဵၼ်ႁိုဝ် ပဵၼ်ႁႃၼႆယူႇ။ မၼ်းၵေႃႈ ပႅင်ႈၼင်ႇမၼ်းတႆၢးၶိုတ်းၼၼ်ႉ လၢတ်ႈၼႄၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ပိူၼ်ႈသမ်ႉထၢမ်ဝႃႈ ‘‘လွင်ႈယူႇသဝ်း တႆးႁဝ်း တေၶိုၼ်ႈယ်ႂႇ မိူဝ်ႈလ်ႂၶႃႈလႃႇ?’’ၼႆလႄႈ လုင်းၸႆၢးဢွင်ႇထုၼ်း တွပ်ႇပၼ်ဝႃႈ ‘‘မိူဝ်ႈလ်ႂ ထၢင်ၶီႈ၊ တီႈၵိၼ်ၶဝ်ႈ၊ ၼမ်ႉမေႃႇ မီးၼ်ႂးႁိူၼ်းႁဝ်းၵေႃႈ လွင်ႈယူႇသဝ်းႁဝ်း တေၶိုၼ်ႈယ်ႂႇ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉယူႇ’’ၼႆယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းမိူဝ်ႈပၢၼ်ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇႁူႉပွင်ႇ ၶေႃႈတွပ်ႇမၼ်းလႄႈ ဢွၼ်ၵၼ် ပွင်ႉဝႃႈ ‘‘မဵဝ်းပိူၼ်ႈၵေႃႈ ဢမ်ႇၸ်ႂႈ ထၢင်ႇၶီႈဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တေႁဵတ်းႁိုဝ် မႃးမီးၼ်ႂးႁိူၼ်း၊ ပေႃးထၢင်ၶီႈ မႃးမီးၼ်ႂးႁိူၼ်း မဵၼ်ပေႃးတၢၼ်ႇၼၼ်ႉ တေႁဵတ်းႁိုဝ် ၵိၼ်ၶဝ်ႈလႆႈ … လူဝ်ႇႁၢၵ်ႈဢူဝ်ႉဢူဝ်ႉၵူၺ်းဢိူဝ်ႈ… ဢႆၢႈၼႆႉ ယွင်ႇယဝ်ႉယူဝ်ႉ’’ၼႆၵေႃႈ ပိူၼ်ႈယၢမ်ႈ ဝႃႈတီႈမၼ်းၸဝ်ႈမႃးယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ မၼ်းၸဝ်ႈ ဢမ်ႇၽိတ်းၸ်ႂ မၼ်းပွင်ႇၸ်ႂဝႃႈ ဝႆၢးၼႆႉ ၶဝ်တေႁူႉမႃးယူႇၼႆယဝ်ႉ။ တူၺ်းလႄႈ ၵၢပ်ႈပၢၼ်ယၢမ်းလဵဝ် ပိူၼ်ႈမေႃႁဵတ်း ထၢင်ၶီႈၼမ်ႉယဝ်ႉလႄႈ ထၢင်ၶီႈ မႃးမီးၼ်ႂးႁိူၼ်းယဝ်ႉလူး။ တီႈဢၢပ်ႇၼမ်ႉၵေႃႈ မီးၼ်ႂးႁိူၼ်း၊ တီႈၵိၼ်ေၵႃႈ တေႃႈၼင်ႇၼၼ်ယဝ်ႉ ဢမ်ႇၸ်ႂႈႁႃႉ။ လွင်ႈသင်သေဢမ်ႇဝႃႈ ၵိုင်ႉၵၢင်ႉ လၢတ်ႈထဵင်ပိူၼ်ႈ တႃမီႇတႃၵၢၼ်ႉၼၼ်ႉ တေၽိတ်းမေႃးၵၼ်သေ တေဢမ်ႇၶဝ်ႈၵီးၵၼ်ၵူၺ်း။ လုင်းၸႆၢးဢွင်ႇထုၼ်းတႄႉ ပိူင်ၽၢင် ယူႇသဝ်ၸိူင်ႉၼႆ မၼ်းၵႂႃႇႁၼ်ၼွၵ်ႈမိူင်းမႃးယဝ်ႉလႄႈ ယုမ်ႉယုမ်ႉၶူဝ်ၶူဝ်သေ ဢမ်ႇထဵင်ပိူၼ်ႈ ဢမ်ႇထၢင်ႇလဵၵ်ႉပိူၼ်ႈ ဝႆႉၸ်ႂဝႃႈ ထႅင်ႈသိပ်းပီယၢဝ်း သၢဝ်းပီႁိုင် သူတေႁူႉထိုင်ၵၼ်ယူႇ … ၼႆၵူၺ်း။ မၢင်ၸိူဝ်း ၵႂႃႇႁၼ်ၼွၵ်ႈမိူင်း ၶိုၼ်ႈယ်ႂႇသေ ဢမ်ႇၸ်ႂႈတီႈလၢတ်ႈၵေႃႈ မႃးလၢတ်ႈသမ်ႇမႅၼ်တေႃႇ ၵူၼ်းမိူင်းႁူၺ်ႈမိူင်းလွႆႁဝ်းၵေႃႈ မီးတင်းၼမ်။ ႁဝ်းလၢတ်ႈ မႅၼ်ႈယူႇသေတႃႉ တၵ်းတေလႆႈတူၺ်း သႆၢငၢႆၵူၼ်းထွမ်ႇဢဝ်မၼ်းယူႇ။ ဝၢၼ်ႇၶဝ်ႈ ၵူၼ်းလူင်ၼၼ်ႉ ၵႂႃႇပၼ်လုၵ်ႈဢွၼ်ႇလႅင် ၵိၼ်ၸိုင် ႁိုဝ်တေၵႂႃႇ သ်ႂႇလႆႈၼ်ႂးတွင်ႉလုၵ်ႉဢွၼ်ႇလႅင်တင်းသဵင်ႈ။ ပွၵ်ႈၼိုင်ႈ တႆးၵေႃႉ ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ ၵႂႃႇၽႅဝ်ၼွၵ်ႈမိူင်းမႃးသေ ၶိုၼ်းမႃး ဢုပ်ႇၼႄ ပီႈၼွင်ႉမၼ်း တီႈဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈ လွင်ႈဝႃႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်းပိူၼ်ႈ ၶိုၼ်ႈယ်ႂႇမ်ႂႇသုင်ၼႃႇၼႃႇ။ တေႃႈၵႃႈ ႁူတ်းယႃႈယႃၶႃႈမႅင်းၵူၺ်းၵေႃႈ ပိူၼ်ႈဢဝ် ႁိူဝ်းမိၼ်သေ ႁူတ်းဢဝ်ဢိူဝ်ႈ … ၼႆယဝ်ႉ။ ၵမ်းၼၼ်ႉ လုင်းမၼ်းၸင်ႇၶိုၼ်းဝႃႈ ‘‘ဢႃႉ ဢမ်ႇပဵၼ်လႆႈယူဝ်ႉ … တီႈဝၢၼ်ႈႁဝ်းၼႆႉတႄႉ ႁိုင်ႁိုင် ၸင်ႇတေႁၼ် ႁိူၼ်းမိၼ် မိၼ်ၶၢမ်ႈမႃး ၼိုင်ႈပွၵ်ႈၵူၺ်း’’ၼႆယဝ်ႉ။ ၶ်ႂႈဝႃႈ ၶႅပ်းတိၼ်သူၼ်ႈသုင် ႁၢင်ႈလီ ဢၼ်တိုဝ်းၼ်ႂးဝဵင်းၼၼ်ႉ မႃးတိုဝ်းဝၢၼ်ႈၼွၵ်ႈသေ တဝ်ဢုင် ဢမ်ႇလႆႈၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
(6) လုင်းၸႆၢးဢွင်ႇထုၼ်းၼႆႉ မေႃႁဵတ်းၵၢၼ် ၸွမ်းသႆၢငႆၢ ဢၼ်ပဵၼ်လႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းႁဝ်းၼႆႉ ၵၢင်ၸ်ႂ ဢၼ်ၶ်ႂႈပဵၼ် မီးတင်းၼမ်ယူႇ။ ပေႃးၸုၼ်းၸႂ်တႄႉ တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၶ်ႂႈပဵၼ် ၶုၼ်ၸၵျဝေတးလူင်ၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ မၢင်ပိူင်မၢင်လွင်ႈၼႆႉ သႆၢငႆၢမၼ်း ဢမ်ႇပၼ် တႃႇတေႁဵတ်းလႆႈ။ မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ ၵိၼ်ၶဝ်ႈပိူၼ်ႈသေ ႁဵတ်းၵၢၼ်ပိူၼ်ႈ ဢၼ်လဵဝ်ၵူၺ်းဢမ်ႇၸ်ႂႈ။ ၵိၼ်ၶဝ်ႈပိူၼ်ႈ ၵိၼ်ငိုၼ်းလိူၼ်ပိူၼ်ႈသေ ႁဵတ်းပႃးၵၢၼ် ပုၼ်ႈတႃႇၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း ဝၢၼ်ႈမိူင်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈယၢမ်ႈဝႃႈ ‘‘ႁဝ်းလူဝ်ႇ မေႃႁဵတ်းၵေႃႉမႅဝ်းဢိူဝ်ႈ … မႅဝ်းၼႆႉ ပေႃးဢမ်ႇမေႃႁဵတ်းၵေႃႉၶဝ်ၼႆ ယၢပ်ႇတႄႉယဝ်ႉ။ ပေႃးၸၼ်ၵွင်ႇၵေႃႈမၼ်း မၼ်းသမ်ႉ ၶႅင်ၶေႃးဝႆႉ၊ ပေႃးတဵၵ်း ၵွင်းလင်မၼ်း မၼ်းသမ်ႉ ၵွင်ႇၶိုၼ်ႈ၊ ပေႃးၸၼ်ႁၢင်မၼ်း မၼ်းသမ်ႉ ၵႂႃႇတၢင်းၼႃႈ၊ ပေႃးၸၼ်ၶေႃးမၼ်း မၼ်းသမ်ႉ ႁူၼ်လင်၊ ပေႃးၸၼ်ပုမ်မၼ်း မၼ်းသမ်ႉ ယေႃႈၶိုၼ်ႈ၊ ပေႃးၸၼ်တိၼ် ၸၼ်မိုဝ်းမၼ်း မၼ်းသမ်ႉ ဢမ်ႇၸွမ်းႁဝ်း။ ၵွပ်ႈၼႆ တႃႇတေမေႃႁဵတ်းၵေႃႉမႅဝ်းၼၼ်ႉ ႁဝ်းလူဝ်ႇလႆႈ လုပ်ႈႁူဝ်မၼ်းလူင်း လူင်းတေႃႇ ထိုင်ႁၢင်မၼ်းဢိူဝ်ႈ။ ပေႃးမေႃလုပ်ႈႁူဝ်မၼ်းၼႆ တူပ်းႁူဝ်မၼ်းၵေႃႈ လႆႈယဝ်ႉ။ ပေႃးမေႃ ယႆၢးပၼ် ၵၢင်းမုၼ်းၸိုင် ႁႂ်ႈမၼ်း ႁႅၼ်တူၺ်းႁဝ်း ၵေႃႈပဵၼ်ယဝ်ႉ။ ပေႃးမေႃလုပ်ႈပၼ် တွင်ႉမၼ်းၸိုင် ႁႂ်ႈမၼ်း ႁႂ်ႈမၼ်းၵူင်ႇၵွင်းလင်ပၼ်ႁဝ်းၵေႃႈ လႆႈယဝ်ႉ။ ပေႃးမေႃ လုပ်ႈသေၼဵၵ်းပၼ် ဢႅင်ႈမၼ်းၸိုင် ႁႂ်ႈမၼ်း ၶိတ်းၵူၼ်ႈပၼ်ႁဝ်းၵေႃႈ လႆႈယဝ်ႉ။ ပေႃးႁဝ်း ၶ်ႂႈႁႂ်ႈမၼ်း မႃးၸူးႁဝ်းၸိုင် ဢဝ်ဢၼ် ၶႅဝ်းၼႄပၼ်မၼ်းသေ ႁွင်ႉဢဝ်လႆႈငႆၢႈငႆၢႈယဝ်ႉ။ ႁဝ်းလူဝ်ႇလႆႈဢဝ်မႅဝ်းသေ ၵႅတ်ႇၶႄၽေးၶဵၼ်ၼူ ဢၼ်ၸၢင်ႈမႃးယႃႉၶူဝ်းႁဝ်းၼၼ်ႉယူႇ။ ပေႃးႁဝ်း မီးဝႆႉ မႅဝ်းလူင် ၼႆၸိုင် ၼူဢွၼ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႁတ်းမႃး ယႃႉၶူဝ်းႁဝ်း’’ ၼႆႉတႄႉ ပဵၼ်ၶေႃႈၵႂၢမ်း မၼ်းၸဝ်ႈ ၵႆႉယၢမ်ႈလၢတ်ႈ။ ႁၼ်ထိုင်ဝႃႈ ႁဝ်းလူဝ်ႇလႆႈ မေႃႁဵတ်းၵၢၼ် ၸွမ်းသႆၢငႆၢ ဢၼ်ပဵၼ်လႆႈ ဢၼ်ႁဵတ်းလႆႈ ၸိူင်ႉၼင်ႇ မၼ်းၸဝ်ႈ။ လွင်ႈဢိင်ၶုၼ် ဢိင်မုၼ်ေသ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ မၼ်းၸဝ်ႈ ပွင်ႇၸ်ႂ လွၵ်းလႆၢးမၼ်းသေ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၵႂႃႇတႄႉတႄႉ။
မိူဝ်ႈႁဵတ်း ပၢင်ၵုမ်လိၵ်ႈတႆး တီႈသီႇပေႃႉ၊ တူၼ်ႈတီး ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တင်းသင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈၶဝ်သေ မေႃၶဝ်ႈဢွၵ်ႇ ဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ်မႃး ႁႂ်ႈပေႃးပဵၼ်ၵၢၼ်ယဝ်ႉ။
ၶေႃႈသင်ႇ ၶိုၵ်ႉလိုၵ်ႉ ပုၼ်ႈတႃႇ လုၵ်ႈလၢၼ်မိူဝ်းၼႃႈ
မႄးထတ်း‘‘လုၵ်ႈလၢၼ်ႁဝ်းၶဝ်တင်းသဵင်ႈ … တႆးႁဝ်း ယူႇသဝ်း ၼ်ႂးၵႄႈႁူၺ်ႈၵႄႈလွႆသေ သိုပ်ႇသႆၢၸ်ႂၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းႁဝ်းမႃး ပီယၢဝ်း ၶၢဝ်းႁိုင် တေႃႇထိုင် ဢၢၼ်ႇႁူဝ်ႁဵင်ပီမၼ်းယဝ်ႉ။ တႆးႁဝ်း မိူဝ်းၼႃႈ တေလႆႈသိုပ်ႇ ယူႇၼ်ႂးၵႄႈၵၢင် ၵူၼ်းတၢင်ႇၸိူဝ်ႉ တၢင်ႇၶိူဝ်းသေ ႁႂ်ႈမီးတၢင်းႁူႉ တၢင်းၶတ်းၸ်ႂ သိုပ်ႇသႆၢၸ်ႂတႆး ႁႂ်ႈယိုၼ်းယၢဝ်းၵႂႃႇထႅင်ႈသေၵမ်း’’
သဵင်ႈၵၢမ်ႇသုတ်းမုၼ်
မႄးထတ်း25.9.2020 ၵၢင်ၼႂ် 5း30 မူင်း သဵင်ႈၵၢမ်ႇသုတ်းမုၼ် တမ်ႈတီႈ ႁူင်းယႃလူင်တႃႈၵုင်ႈ။ (ထူင်ၶဝ်ႈပွင်ႇ ႁၢၵ်ႈဢွၵ်ႇလိူတ်ႈသေ လုၵ်ႉတီႈႁိူၼ်း ဢၼ်မီးတီႈသုဝၼ်ႇၼသေ ဢဝ်ၵႂႃႇၶိုၼ်ႈႁူင်းယႃလူင်လႄႈ ၵႂႃႇသဵင်ႈတီႈႁူင်းယႃလူင် တႃႈၵုင်ႈ) ၽွင်းသဵင်ႈၵႂႃႇၼၼ်ႉ ၵိုတ်းဝႆႉ ၵေႃႉပဵၼ်မေး မေႃသွၼ်လူင် ပႃႈၼၢင်းၼုမ်ႇ၊ လုၵ်ႈယိင်းၼၢင်းႁွမ်ၼူၼ်း၊ လုၵ်ႈၸၢႆး ၸၢႆးသႅင်မိူင်း၊ လၢၼ် ၸၢႆးၽုင်းၶမ်း၊ ၸၢႆးသႅင်ဢုၺ်ႉ၊ ၸၢႆးၵွင်ၶမ်း၊ ၼႃႇၶျပၢတ်ႉၸၢႆး၊ ၼႃႇၶျပုၼ်းၸၢႆးလႄႈ ဢိၵ်ႇ လုၵ်ႈၶူၺ် လုၵ်ႈပႂ်ႉၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ 29.9.2020 ၶၢပ်ႈတူဝ်တၢႆ သူင်ႇၵႂႃႇတီႈပႃႇၸႃႉယေႇဝူၺ်းသေ သၢင်းၵျူဝ်ႇၽႆးယဝ်ႉ။
ၽိုၼ်ဢိင်
မႄးထတ်း- ↑ Archive copy. Archived from the original on 2016-03-05။ Retrieved on 2015-07-26။ Archive copy. Archived from the original on 2016-03-05။ Retrieved on 2015-07-26။
- ↑ ၽိုၼ်လိၵ်ႈယိုၼ်ႈမိုဝ်း ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈၾိင်ႈငႄႈတႆး ဝဵင်းမူႇၸႄႈ၊ ပီ 2003
- ↑ လုင်းၸၢႆးဢွင်ႇထုၼ်း၊ ၶေႃႈၵဵပ်းႁွမ် ႁႅင်းသိူဝ်ၶႅင် တၢင်ႉယၢၼ်း
သိုပ်ႇလူလွင်ႈလုင်းၸႆၢးဢွင်ႇထုၼ်း
မႄးထတ်း- Khur-Yearn, Jotika (2020). Remembering the Late Professor Sai Aung Tun (1932-2020): A Reflection on His Contributions to the Tai Shan Communities, Tea Circle, 3 December 2020. https://teacircleoxford.com/education/remembering-the-late-professor-sai-aung-tun-1932-2020-a-reflection-on-his-contributions-to-the-tai-shan-communities/
- Shan Youth Power (2013). Prof - Sai Aung Tun's Speech at Tai Yai Studies :Mae Hong Son,Thailand, YouTube video (8 July 2013). https://youtu.be/Bw3pdfr0FhQ
- S.H.A.N. (2016). Burmese Historian Named Peace Ambassador - https://www.bnionline.net/en/news/shan-state/item/1480-burmese-historian-named-peace-ambassador.html
- Seng Nom, Nang (2020). Dr Sai Aung Tun, Burma’s Iconic Shan Historian, Dies at 88, Shan News Org, 28 September, 2020. https://english.shannews.org/archives/21853