လုင်းၸရေးငိုၼ်းယွတ်ႈ

လုင်းၸရေးငိုၼ်းယွတ်ႈ
လုင်းၸရေးငိုၼ်းယွတ်ႈ
75
ၸၢဝ်းၶိူဝ်း	တႆး
ၽႃႇသႃႇၵိူဝ်းယမ်	ပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ
ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈပႆႇၺႃႇ	ၸၼ်ႉၵၢင်(ႁူၵ်း)
ၼႃႈၵၢၼ်	တႅမ်ႈလိၵ်ႈ
ၵေႃႉၵူႈ	ၼၢင်းဢီႇၶမ်း
လုၵ်ႈလၢင်း	(1) ၸၢႆးၶမ်းလပ်း (2) ၸၢႆးယီႈမူၼ်ႇ (3) ၸၢႆးသၢမ်ၶွင်ႇ (4) ၼၢင်းၸိင်ႇတႆး (5) ၼၢင်းၶမ်းပၢင်ႇ (6) ၼၢင်းၵူမ်တၼ် (7) ၼၢင်းဢေးဢွၼ်ႇ
ၶၢဝ်ႇႁူင်လိုဝ်းလင်	တႅမ်ႈလိၵ်ႈလင်ႇၵႃႇ ၶႅမ်ႉလႅပ်ႈ
ႁွႆးမိုဝ်းၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ	ပွႆးတိုၵ်းသိုၵ်းမူၵ်းႁူၵ်းပၢင်
ဝၼ်းသဵင်ႈၵၢမ်ႇ	23.6.2008
တီႈသဵင်ႈၵၢမ်ႇ	ၵျွင်းၵၢင်ဝဵင်း၊ မူႇၸႄႈ

တီႈၽင်ႁူၵ်ႈၽင်ႁႄႇ

ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈၶူးမေႃတႆး ၶိင်းငိုၼ်ႈယွတ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢႆးၶိင်းၶိူဝ်းသႅင်ဢၢႆႈလူး (မိူင်းႁွမ်မိူင်း တီး)လႄႈ ၼၢႆးၶိူဝ်းသႅင်ဢွင်ႇထွၼ်း (မိူင်းၶွၼ်)သေ ၵိူတ်ႇႁၼ်ၼႃႈမိူဝ်ႈပီၵေႃးၸႃႇ 1295 လိူၼ် 12 မႂ်ႇ 14 ၶမ်ႈ (31.10.1933) ဝၼ်းဢၢင်းၵၢၼ်း တမ်ႈတီႈ ဝၢၼ်ႈၵုင်းၵလႃး ဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်း မိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ ယဝ်ႉ။ မီးပီႈဢၢႆႈသီႇၵေႃႉ၊ ပီႈၼၢင်းသီႇၵေႃႉသေ ၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈၶူးမေႃ ငိုၼ်းယွတ်ႈၼႆႉတႄႉ ပဵၼ်ၵေႃႉလဵၵ်ႉသုတ်းယဝ်ႉ။ ၸွမ်းၼင်ႇ လၢႆးတၢင်ႇၸိုဝ်ႈ ၽိင်ႈထုင်းႁဝ်း မီးဝႆႉ ၵပ်းတၢမ်းၵၼ်ဝႃႈ ဢၢႆႈ၊ ယီႈ၊ သၢမ်၊ သႆႇ၊ ငူဝ်ႉ။ ၼူၵ်ႉ။ ၼူ၊ ၼႆႇ၊ လႃႈ၊ လိုၼ်း၊ ၵွႆ ၼၼ်ႉ ၼေႃႇၶမ်း ၸဝ်ႈၶူးမေႃငိုၼ်းယွတ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢႆး ၵေႃႉထူၼ်ႈႁႃႈလႄႈ ၸိုဝ်ႈမိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈဢၢႆႈငူဝ်ႉ ယဝ်ႉ။ (ပေႃးပဵၼ်ၼၢင်းယိင်းတႄႉ ယေႈ၊ ဢီႇ၊ ဢၢမ်၊ ဢႆႇ၊ ဢူဝ်ႈ၊ ဢူၵ်း၊ ဢိတ်း၊ လဵၵ်ႉ၊ လႃႈ၊ လိုၼ်း၊ ၵွႆ ၼႆယဝ်ႉ)

ပၢၼ်လုၵ်ႈႁဵၼ်း=

ၽွင်းမိူဝ်ႈ ၸၢႆးငူဝ်ႉ တိုၵ်ႉလဵၵ်ႉၼၼ်ႉ ပေႃႈမႄႈ ဢဝ်ၵႂႃႇဝႆႉႁူင်းႁဵၼ်းဢဵင်းၵလဵတ်ႈ ဢဵၼ်း ဢၢၼ်းၶႂ်ႈႁႂ်ႈ လုၵ်ႈလၢင်း ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်ယူႇ။ ၵူၺ်း ၵႃႈ တၼ်းလႆႈၵႂႃႇၶိုၼ်ႈႁူင်းႁဵၼ်း ဢဵင်းၵလဵတ်ႈပီလဵဝ် သမ်ႉၺႃးၵၢပ်ႈဝၢၼ်ႈပၢၼ်မိူင်းလု ပဵၼ်သိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇ ပွၵ်ႈသွင်လႄႈ ၵၢၼ်ႁဵၼ်းလုပႅတ်ႈ၊ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းသိုပ်ႇၶိုၼ်ႈ ႁူင်းႁဵၼ်းပၢၼ်ၵျပၢၼ်ႇၵေႃႈ တၼ်းလႆႈ ၶိုၼ်ႈသၢမ်လိူၼ်ၵူၺ်း။ မိူဝ်ႈဢႃႇယုလႆႈ (10)ပီ ပေႃႈမႄႈ ဢဝ်ၵႂႃႇၶၢမ်ႇသၢင်ႇ တီႈၵျွင်းၸေႇယထမ်ႇမ၊ ဝၢၼ်ႈမိူင်းႁူၵ်း ၶၢႆးမွၼ် ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းမိတ်ႈ တမ်ႈတီႈ သြႃႇယသထမ်ႇမယဝ်ႉ။ ၽွင်းၼၼ်ႉ ၵျွင်းၸေႃးတိ ပႆႇၶၢႆ့မႃး မိူင်းယၢင်းလႄႈ တိုၵ်ႉတင်ႈၵျွင်းဝႆႉ တီႈမိူင်းမိတ်ႈလႄႈ ပီႈၼွင်ႉၸေႃးတိ လႆႈဢဝ် လုၵ်ႈၸၢႆးၶဝ် ၵႂႃႇၶၢမ်ႇသၢင်ႇ မိူင်းမိတ်ႈယဝ်ႉ။ လႆႈၵႂႃႇႁဵၼ်းလိၵ်ႈလေႃးၵုတ်ႈ ၸွမ်းၼင်ႇ ၵၢၼ်ႁဵတ်းၸဝ်ႈသၢင်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လႆႈၵႂႃႇယူႇသဝ်း ၵျွင်းမိူင်းမိတ်ႈ ႁႃႈပီသေ မေႃလူမေႃႁေႃး မေႃတႅမ်ႈ လင်ႇၵႃႇၸဵမ်လဵၵ်ႉယဝ်ႉ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈပဵၼ်သၢင်ႇ ဢႃႇယု လႆႈ(11)ၶူပ်ႇၼၼ်ႉ တႅမ်ႈလႆႈမူႇလိၵ်ႈ ပၺ်ၸၵ် ၶၼ်ႇထႃဝိၼယ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ လိၵ်ႈသွင်မူႇယဝ်ႉၼႆလႄႈ လႆႈဝႃႈတိုၼ်းပဵၼ်ၽူႈမီးဝႃႇသၼႃႇ မီးပႃႇရမီႇလင်ႇၵႃႇ ၸဵမ်လဵၵ်ႉၼႆယူႇ။ သြႃႇၸဝ်ႈဢၼ်ပူင်သွၼ်ပၼ် လင်ႇၵႃႇတႄ့ ပဵၼ်ြသႃႇၸဝ်ႈၵိတ်ႉတိꩪမ်ႇမ (ၸဝ်ႈမိူင်းႁွမ်)ယဝ်ႉ။

ပၢၼ်ၵူၼ်းႁိူၼ်း

ႁဵတ်းသၢင်ႇလႆႈႁႃႈဝႃႇ ၽွင်းဢႃႇယုလႆႈ (15) ၼၼ်ႉ သိၵ်းသေ ပွၵ်ႈမႃးယူႇၸွမ်းပေႃႈမႄႈ တီႈ ၼမ်ႉၶမ်း။ ပေႃႈမႄႈပဵၼ်ၵူၼ်းၵႃႉလႄႈ ၸွႆႈၵၢၼ်ၵႃႉၶၢႆၸွမ်း ပေႃႈမႄႈသေ ၵႂႃႇၶၢႆၶူဝ်းၸွမ်းၵၢတ်ႇ တီႈၼိုင်ႈယဝ်ႉ တီႈၼိုင်ႈယူႇ။ထိုင်မိူဝ်ႈ ဢႃႇယုလႆႈမႃး (22) ယွၼ်ႉမႃးၵႃႉၶၢႆ မိူင်းယုလႄႈ ၸင်ႇလႆႈမႃးႁူပ်ႉထူပ်းၺႃး ၼၢင်းဢီႇၶမ်း(မိူင်းယု)ၸႄႈဝဵင်းၵူတ်ႉၶၢႆသေ ပဵၼ်ၼႃႈႁေႃတေႃႁိူၼ်း သိုပ်ႇယူႇသဝ်းၵႂႃႇ မိူင်းယုယဝ်ႉ။ တင်း ၼၢင်းဢီႇၶမ်း ႁူမ်ႈလူၺ်ႈၵၼ် မီးမႃးလုၵ်ႈၸဵတ်းၵေႃႉ (1) ၸၢႆးၶမ်းလပ်း (2) ၸၢႆးယီႈမူၼ်ႇ (3) ၸၢႆးသၢမ်ၶွင်ႇ (4) ၼၢင်းၸိင်ႇတႆး (5) ၼၢင်းၶမ်းပၢင်ႇ (6) ၼၢင်းၵူမ်တၼ် (7) ၼၢင်းဢေးဢွၼ်ႇ။

ၵွပ်ႈသင် ႁိၵ်ႈၸိုဝ်ႈ ၸဝ်ႈၸရေးမိူင်းယူႉ

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ယူႇသဝ်း တမ်ႈတီႈ မိူင်းယုသေ သိုပ်ႇတႅမ်ႈလိၵ်ႈ ၸွမ်းၼင်ႇဝႃႇသၼႃႇမီး၊ ၸွမ်းၼင်ႇ ၸေႇတၼႃႇမီးလႄႈ တႅမ်ႈမူႇလိၵ်ႈထမ်း ယဝ်ႉၵႂႃႇ (206) ႁူဝ်။ ဢၼ်တႅမ်ႈလိၵ်ႈယၢတ်ႇၼမ်ႉ၊ လိၵ်ႈမၢၵ်ႇ ပွႆးၸိူဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ မီးတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵႃႈလိၵ်ႈ ထမ်းလင်ႇၵႃႇ(206)ႁူဝ်ၼၼ်ႉ ဢၼ်တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လႆႈၸႂ်လိူဝ်ပိူၼ်ႈ ဢိၵ်ႇဢၼ်ၵူၼ်း တင်းၼမ်ႁူႉထိုင်ၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်ပွႆးတိုၵ်းသိုၵ်းမူၵ်းႁူၵ်းပၢင်သေ ဢိတ်ႇဢွၵ်ႇပဵၼ်ပပ်ႉ ပိုၼ်ၽႄႈယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ဢၼ်တူဝ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ လႆႈၸႂ်လိူဝ်သေ ၼႄဝႆႉ ၼမ်ႉၵႂၢမ်းလပ်ႉဝႆႉပၢႆၵမ်ၸဝ်ႈၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်တြႃး မႃၵၼ်တိယသုတ်ႈ ၼႆယဝ်ႉ။ၸဝ်ႈၼၼ်ႉတႄ့ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ယူႇသဝ်း တမ်ႈတီႈ မိူင်းယုသေ တႅမ်ႈလိၵ်ႈလႄႈ ၸင်ႇႁိၵ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈၸရေးမိူင်းယု ၼႆယဝ်ႉ။

ၸိူင်ႉၼႆၵေႃႈ ထူပ်းမႃး

လုင်းၸေရးငိုၼ်းယွတ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းၵႆႉ လူႇလိၵ်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈယူႇ။ တီႈႁိူၼ်းမၼ်း လႆႈႁၼ် ပပ်ႉ လိၵ်ႈမၢၼ်ႈ၊ လိၵ်ႈတႆးတင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ လိၵ်ႈဢၼ် ၸဝ်ႈၸေရးဢိင်ပိုင်ႈသေ တႅမ်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်လိၵ်ႈထမ် ထေႇရဝႃႇတ သတ်ႉထမူႇတင်းသဵင်ႈယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆ လွင်ႈလုင်းၸရေးမိူင်းယုတႅမ်ႈၼႆႉ လႆႈဝႃႈပဵၼ် လင်ႇၵႃႇတြႃး ထေႇရဝႃႇတၼႆၵေႃႈ တေႃႈဢမ်ႇၽိတ်း။ ပွၵ်ႈၼိုင်ႈ ၸဝ်ႈၸရေးတႅမ်ႈမူႇလိၵ်ႈႁူဝ်ၼိုင်ႈသေ သိုပ်ႇႁႂ်ႈပိူၼ်ႈထုတ်ႇတႅမ်ႈ ပိုၼ်ၽႄႈၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ၼႂ်းလင်ႇၵႃႇႁူဝ်ၼၼ်ႉ ပဵၼ်လွင်ႈ ပိုၼ်းၸဝ်ႈၵင်ႇၵႃႇတိရမထေႇယဝ်ႉ။ မၼ်းၸဝ်ႈၼႆႉ မိူဝ်ႈပဵၼ်ၵူၼ်းႁိူၼ်း ပဵၼ်လုၵ်ႈၵူၼ်းၵႃႉ၊ ၵႂႃႇၵႃႉၸွမ်းတၢင်း ၵႂႃႇႁၼ်ၺႃး ၼၢင်းယိင်းၵေႃႉၼိုင်ႈ ဢၼ်ဢႃႇယုယႂ်ႇလိူဝ်သေမၼ်းသေတ လႆႈႁၵ်ႉၵၼ်သေ ဢဝ်ၵၼ်ပဵၼ်ၽူဝ်ပဵၼ် မေးယူႇၸွမ်းၵၼ်ၵႂႃႇတင်းႁိုင်။ ၵေႃႉပဵၼ်မေးမၼ်းၵေႃႈ သမ်ႉၸႂ်လီသေ ၵူဝ်ၽူဝ်မၼ်း လႆႈမေးထဝ်ႈ ၵူဝ်ၸႂ်သဝ်ႈသေ ဢမ်ႇမူၼ်ႈ သိူဝ်းၼႆလႄႈ ၸင်ႇတေႁႃပၼ် မေးၼုမ်ႇဢွၼ်ႇထႅင်ႈၵေႃႉၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ မၼ်းၸၢႆးတႄႉ မီးမေးသွင်ၵေႃႉသေ ႁဵတ်ႈပေႃႈၵူၼ်းၵႃႉ လဵင်ႉၼႃႈႁေႃတေႃႁိူၼ်းမႃး မူၼ်ႈမူၼ်ႈသိူဝ်းသိူဝ်းယူႇ။ ထိုင်မႃး ဝၼ်းၼိုင်ႈ မေးလူင်လႄႈမေးၼွႆႉ ႁႃႁဝ်ပၼ်ၵၼ် လႆႈႁၼ် တီႈၵွၵ်းႁူဝ်မေးၼွႆႉၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ ႁွႆးၸဵပ်းၵဝ်ႇႁွႆးၼိုင်ႈလႄႈ ၸင်ႇထၢမ်သေ လႆႈႁူႉဝႃႈ ၵေႃႉပဵၼ်မႄႈ ဢဝ်မၼ်းဝၢင်းလူင်းဢူႇ၊ ၺႃးဝၢင်း တမ်းႁႅင်းသေ ဢဝ်ၵွၵ်းႁူဝ်မၼ်း ၵႃႇၽတ်ႉသႂ်ႇၽၢၵ်ႈ၊ ၵွၵ်းႁူဝ်တႅၵ်ႇဢွၵ်ႇလိူတ်ႈၵႂႃႇသေ ၵေႃႉပဵၼ်မႄႈမၼ်း ၵူဝ်ၽူဝ်မၼ်း မႃးႁႅမ်မၼ်းလႄႈ ပၢႆႈပႅတ်ႈၵႂႃႇၸဵမ်လဵၵ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။ ၽိူဝ်ႇဝႃႈ မေးလူင် လႆႈႁူႉၼင်ႇၼၼ် ၸင်ႇ ႁွင်ႉႁွင်ႉႁႆႈႁႆႈသေ ၶႆႈၼႄ လွင်ႈပိုၼ်းမၼ်းယဝ်ႉ။ မၼ်းၼၢင်း ပဵၼ်မႄႈႁိူၼ်းၼုမ်ႇ တူဝ်ၼၵ်းသေ မႃးလဵင်ႉလုၵ်ႈ တီႈသလွပ်ႈသႃလႃးတီႈၼိုင်ႈ။ ၽွင်းတိုၵ်ႉဢဝ် လုၵ်ႈဢွၼ်ႇမၼ်းဝႆႉၼိူဝ်သႃလႃးသေ ၵႂႃႇဢၢပ်ႇၼမ်ႉလၢင်ႉတူဝ်ယဝ်ႉသေ ၽိူဝ်ႇၶိုၼ်းပွၵ်ႈမႃး ဢမ်ႇႁၼ်လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်းသေ မႆႈၸႂ်မႆႈၶေႃး သိုပ်ႇႁွင်ႉ ႁႃလုၵ်ႈမၼ်းယူႇ။ သမ်ႉၵႂႃႇၺႃး ၵူၼ်းၸူၼ်လႄႈ ႁူဝ်ၸူၼ်ၸင်ႇၺွပ်း ဢဝ်ႁဵတ်းမေး၊ ၸင်ႇၵိူတ်ႇမႃး လုၵ်ႈယိင်းဢွၼ်ႇၵေႃႉၼိုင်ႈ။ ဝၼ်းၼိုင်ႈ ဢဝ်လုၵ်ႈ ယိင်းၼွၼ်း ဢမ်ႇသၢင်ႇထုၵ်ႇလႄႈ ဢဝ်လုတ်ႈတူၵ်း ဢူႇသေ ၵွၵ်းႁူဝ်လုၵ်ႈယိင်းတႅၵ်ႇပႅတ်ႈ၊ ၵူဝ်ၵေႃႉၽူဝ် မႃးႁႅမ်လႄႈ ၸင်ႇလႅၼ်ႈပၢႆႈ၊ ၸင်ႇမႃးၺႃး ၽူဝ်မၼ်း ၵေႃႉတီႈလဵဝ်ၼႆႉၼႆယဝ်ႉ။ လႆႈႁူႉဝႃႈ ၶႃသွင်ၵေႃႉ ပဵၼ်မႄႈလုၵ်ႈၵၼ်ၼႆသေ ၸင်ႇၵွတ်ႇၵၼ်ႁႆႈယူႇယဝ်ႉ။ၽွင်းၼၼ်ႉ ၵေႃႉပဵၼ်ၽူဝ် သမ်ႉမႃးငိၼ်းလႄႈ ၸင်ႇၶႆႈၼႄ လွင်ႈတၢင်း မိူဝ်ႈမၼ်းၵိူတ်ႇမႃး၊ ၵေႃႉပဵၼ်မႄႈ ဢဝ်ပႅတ်ႈဝႆႉတီႈ သလွပ်ႈသႃလႃးဢၼ်ၼိုင်ႈ တေႃႇထိုင်တီႈလဵဝ် ၼႃႈမႄႈဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇယၢမ်ႈႁၼ်မႃးၼႆလႄႈ ၽိူဝ်ႇဝႃႈ ၶဝ်မႄႈလုၵ်ႈ သၢမ်ၵေႃႉ ႁူႉၸၵ်းဝႃႈ ၶဝ်ပဵၼ်မႄႈလုၵ်ႈၵၼ်ၼႆ ဢွၼ်ၵၼ်ၶေႃးၶူမ်ႁႆႈယူႇယဝ်ႉ။ ၸင်ႇပဵၼ်သင်ႇဝေႇၵ တင်းသၢမ်ၵေႃႉသေ ပၢႆႈၵႂႃႇႁဵတ်း တင်းသဵင်ႈလႄႈ လႆႈပဵၼ် ရႁၼ်းတႃႇၵႂႃႇယဝ်ႉ။ လွင်ႈပိုၼ်းၶဝ် သၢမ်မႄႈလုၵ်ႈ ၶိုၼ်းဢဝ်ၺႃးၵၼ်ၼၼ်ႉ လုင်းၸရေးမိူင်း ယု ဢဝ်လင်ႇၵႃႇသေ တႅမ်ႈၼႄၼမ်ႉတိၼ်ၼမ်ႉမိုဝ်းၵွႃႇ လီၶဝ်ႈၸႂ်တႄႉတႄႉလႄႈ ၽႂ်ၵေႃႈ ၸူမ်းထွမ်ႇသေ ဢွၼ်ၵၼ် ဢၢမ်းၸွမ်းတႄႉတႄႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ မူႇလိၵ်ႈ ၽိုၼ်ၼၼ်ႉ ၽိူဝ်ႇဝႃႈ မႃးႁေႃးတီႈ မူႇၸႄႈၼႆ ၵူၼ်းမူႇၸႄႈ ၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢွၼ်ၵၼ်သႄႉၼႄး လိၵ်ႈလုင်း ၸေရးငိုၼ်းယတ်ႈတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈသေ လၢတ်ႈဝႃႈ ဢမ်ႇထုၵ်ႇလီတႅမ်ႈ လွင်ႈပီႈဢၢႆႈၶိုၼ်းဢဝ် ၼွင်ႉယိင်း လွင်ႈလုၵ်ႈၸၢႆးၶိုၼ်းဢဝ်မႄႈ ၼင်ႇၼႆ ၼႆသေ ဢွၼ်ၵၼ်မႃးထဵင်လုင်းၸေရးယူႇယဝ်ႉ။ လုင်းၸေရးၸင်ႇၶိုၼ်းဝႃႈ ဢၼ်မၼ်းတႅမ်ႈၼႆႉ လႃႈလီႈလၢမ်းလိမ်းသေ တႅမ်ႈဢမ်ႇၸႂ်ႈ။ တိုၼ်း တူၺ်းၼႂ်းမူႇပိူင် ထေႇရဝႃႇတသေ တႅမ်ႈမႃးၵူၺ်းၼႆၵေႃႈ ၶဝ်ၸိူဝ်းဢမ်ႇႁူႉသင်ၼၼ်ႉ တိုၼ်းဢမ်ႇယွမ်း ႁပ်ႉမၼ်းလႃးလႃး။ မၼ်းၵေႃႈ ၸင်ႇၶိုၼ်းဝႃႈ "သူၸဝ်ႈႁႃမႃး လွင်ႈဝႃႈ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈ ဢၼ်ြၽႃး ႁေႃးမႃးၼႆ ႁႃသၢၵ်ႈသေႇမၼ်းမႃးလႄႈ။ ၵဝ်ၶႃႈတႄႉ ႁၼ်မႃး ထေႇရဢပႃႇတၢၼ်ႇ ၼႂ်းပိတၵၢတ်ႈသၢမ် ၵွင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သင်ဝႃႈ သူၸဝ်ႈဝႃႈ မၼ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈၼႆ တႅမ်ႈလိၵ်ႈတၢင်ႇထိုင် တီႈၼိူဝ်လႄႈ" ၼႆပၼ် ၶဝ်ၵေႃႈ ၶဝ်ဢမ်ႇၸႂ်ႈၵူၼ်းႁူႉလိၵ်ႈထမ်းသင်သေ ၵႂႃႇထွမ်ႇဢဝ် ပွတ်းပိူဝ်ႉမၼ်းၼၼ်ႉၵူၺ်းလႄႈ တဵၵ်းမႃး ထဵင်တႃမီႇတႃၵၢၼ်ႉယူႇ။ ၵမ်းလိုၼ်း ၶဝ်ဢမ်ႇၸၢင်ႈ ႁဵတ်းႁိုဝ် ထဵင်ပႄႉလႆႈ လုင်းၸေရးငိုၼ်းယွတ်ႈသေ ၸင်ႇဝႃႈ "ဢိူဝ်ႈ လိၵ်ႈမူႇၼႆႉ ယႃႇပေမႃးႁေႃး တီႈႁေႃသိၼ်ႁဝ်း" ၼႆပၼ်မၼ်းယဝ်ႉ။ လုင်းၸေရးၵေႃႈ ၶိုၼ်းၵူႈသိမ်းဢဝ်လိၵ်ႈ မၼ်းပွၵ်ႈမႃး မိူင်းယုသေ သႂ်ႇၸႂ်ဝႃႈ "ဢမ်ႇႁူႉၼၼ် ယၢပ်ႇသေ ဢမ်ႇမီး" ၼႆယူႇယဝ်ႉ။ ၼင်ႇႁိုဝ် ၶေႃႈၵႂၢမ်းလင်ႇၵႃႇတႆးႁဝ်း ပေႃးတေ မီးပၵ်းပိူင်တႅတ်ႈၼႅတ်ႈ၊ ပေႃးတေမီးၶူးလၢႆးသိုပ်ႇသွၼ်ပၼ်ၵၼ်လႆႈၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၸရေး ၸင်ႇဢဝ် ၺၢၼ်ႇၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၶိုပ်ႈတူၺ်းလၢႆးလင်ႇၵႃႇလီလီသေ ၸင်ႇတမ်းဝႆႉပၼ်ပိူင်လင်ႇၵႃႇ ၸွမ်းၼင်ႇဝႃႈ "သီႇ ၼမ်ႉၵႂၢမ်း၊ သၢမ်ၵိဝ်၊ တူၼ်းသဵင်ၸၢပ်ႈသွင်တူၼ်း၊ သဵင်သုတ်းသီႇသဵင် "သေ သိုပ်ႇပိုတ်ႇၽုၺ်ႇ ပၢင်သွၼ် လင်ႇၵႃႇပၼ် သင်ႇၶႃႇလႄႈ ၵူၼ်းႁိူၼ်း ၸိူဝ်းၸႂ် ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။

ပၢင်သွၼ်လင်ႇၵႃႇ

(1) လွႆတိုင်ၶမ်း မူႇၸႄႈ (2) လွႆတိုင်ၶမ်း မူႇၸႄႈ (3) ဝတ်ႉၵၢင်ဝဵင်း မူႇၸႄႈ (4) မၢၼ်ႈဢၢႆႇလူင် မိူင်းမၢဝ်း (5) ၼွင်ဢၢင်ႇ မိူင်းမၢဝ်း၊ (6) ၼွင်ဢၢင်ႇ မိူင်းမၢဝ်း၊ (7) လွႆႁူဝ်သိူဝ် မၢၼ်ႈဝဵင်းလူင် မိူင်းၶၢင်၊ (8) လွႆတိုင်ၶမ်း မူႇၸႄႈ (9) ဝတ်ႉတိုင်းလူင် မူႇၸႄႈ (10) လုမ်းၶႅၵ်ႇလီပၢင်ၸတႆး ဝဵင်းလိူဝ်ႇ မူႇလိၵ်ႈဢၼ်တႅမ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ်တူဝ် ၸဝ်ႈၸရေး သိမ်းပႅင်းဝႆႉတီႈႁိူၼ်းမိူင်းယု (ၸႄႈဝဵင်းၵူတ်ႉၶၢႆ) လီလီယူႇ။ တႅမ်ႈသႂ်ႇၼႂ်းပပ်ႉပဝ်ႇဝႆႉသေ ပေႃးပိူၼ်ႈ ၶႂ်ႈမႃးယွၼ်းထုတ်ႇၼႆ ၸင်ႇတေဢဝ်ဢွၵ်ႇ ထုတ်ႇတႅမ်ႈယဝ်ႉ။ ၼင်ႇႁိုဝ် မူႇလိၵ်ႈဢၼ်ဢဝ်လၢႆးမိုဝ်း တႅမ်ႈဝႆႉ ပေႃးတေ ပဵၼ်ပပ်ႉပဵၼ်ၽိုၼ် ဢမ်ႇႁူင်ႈဢမ်ႇႁၢႆ၊ ၵိုၵ်းပိုၼ်းၵိုၵ်းၶိူဝ်း ၵိုၵ်းသႃႇသၼႃႇၵႂႃႇၼၼ်ႉ ၽူႈႁၵ်ႉလိၵ်ႈႁဝ်းၶဝ် ၵူႈၸဝ်ႈ မီးပုၼ်ႈၽွၼ်း တႃႇသေသိုပ်ႇ သိမ်းပႅင်းသေဢမ်ႇၵႃး တေလႆႈၶတ်းၸႂ် ႁႂ်ႈပေႃးၽႄႈတိူၼ်းၵႂႃႇယူႇ။

ၶေႃႈသင်ႇ ၶိုၵ်ႉလိုၵ်ႉ ၸဝ်ႈၶူးမေႃငိုၼ်းယွတ်ႈ

ႁူမ်ႈၼမ်ႉႁူမ်ႈလိၼ်ယႃႇၸၢၼ်ႈ၊ ႁူမ်ႈဢူိင်ႇႁူမ်ႈဝၢၼ်ႈယႃႇၸင်း၊ ႁူမ်ႈမုင်ႉႁူမ်ႈႁင်းယႃႇၵူတ်ႉ။
ပီႈၼႃႈမွင်ႉ ၼွင်ႉၼႃႈငေႃး၊ ၼႃႈႁိူၼ်းမေႃးယူႇယၢပ်ႇ။
ၼွင်ႉၼႃႈၵီႈ ပီႈသူပ်းဝၢၼ်၊ မီးၽၢၼ်ႁဝ်းယူႇငၢႆႈ။

ႁူဝ်ၶေႃႈတြႃးလင်ႇၵႃႇ ဢၼ်တႅမ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ မီးၼင်ႇၼႆ

1 ဢၸိတသုတ်တၼ်ဝိပသ်သၼႃၺၢၼ်ႇၻီႇပၼီႇ၊
2 ꩪမ်မၷမ်ၽီရ
3 သႃႇသၼႃႇၽိၵ်ႉၶုၼီႇ
4 ဝတ်တ ဝိဝတ်တတီႇၵႃႇ
5 မိတ်ႉသႃႇတိတ်ႉထိ ဝိၼယ
6 ၵမ်မဝိၼိၸ်သယ
7 မေႃးၶရႃꩡသုတ်တၼ်
8 ဢရိယႃဝႃသ
9 ၼိၿ်ၿႃၼၻီပၼီ
10 ဢၸိတသုတ်တၼ်ဝိပသ်သၼႃ
11 ပုၼ်ႇၼၵသုတ်တၼ်
12 ဢရိယႃႇပႄႇၶၢၼ်း
13 ပိယၸႃႇတိၵသုတ်ႈ
14 သၻ်ꩪမ်မမၷ်ၷၻီပၼီ
15 ၸိတ်တေၻသၼႃ
16 မင်ၷလသုတ်
17 သၽိယသုတ်
18 ဝႃႇတပြသၼႃႇ
19 လၢႆးၵမ်ၸဝ်ႈငႄႈ လၢႆးဝႄႈၵူၼ်းလီ
20 မဵတ်တၵူႇသုတ်ႈတၢၼ်ႇ
21 ၿုၻ်ꩪပြသ်သၼႃ
22 တုဝတၵသုတ်ႈ
23 ꩪမ်မုၻ်တေၵျၢမ်း
24 လၢႆးသၢင်ႈသႃႇသၼႃႇ
25 သတ်ႉထႃႇဝိၼိတ်ႉသယၵျၢမ်း
26 ၵျၢမ်းၼႄတၢင်းဝိပတ်ႉသၼႃႇ
27 ၼိၿ်ၿႃၼဝိၼိၸ်!ယ
28 ၼိၿ်ၿႃၼမၷ်ၷၸရိယၻီပၼီ
29 သမ်မပ်ပထၢၼ်ႇ သီႇပႃး
30 ၿုၻ်ꩪၵုင်ႇေတႃႇ ၵျၢမ်း
31 သုၻတ်တပုတ်တပုတ်တီ
32 ၷမ်ၽီရဝိပသ်သၼႃ
33 ပုရႃႇၽေႇတသုတ်တၼ်
34 သႃႇသၼႃႇရႁၢၼ်းတႃႇ
35 ၿုၻ်ꩪၽႃသႃဢုပသၵႃ
36 လွၼ်ႉမွၼ်းပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ
37 ꩪမ်မၵရၼီ တြႃးတႃသႂ်ႁႂ်ႈႁၼ်ၶတ်းၸႂ်သၵ်းလႅင်း
38 သံသရႃဝိၼိၸ်သယ
39 သီလဝိၼိၸ်သယၵျၢမ်း
40 တေႃသမႃၼဝတ်ထု
41 ၷိလႃၼသုတ်တၼ်
42 ဢႃၼၼ်ၻေထရဢပႃၻၢၼ်
43 ပႃရမီဝတ်ထုသိပ်းပႃး
44 ဝိပသ်သၼႃၺၢၼ်
45 ဢၷ်ၷသႃဝၵဢတ်ထုပ်ပတ်တိ
46 ဝိပသ်သၼႃၼယ
47 ႁူႉၽိတ်းမိူၵ်ႈမႂ်ႈ ႁူႉၸႂ်ႈၵတ်းယဵၼ်
48 ၵမ်(ၵမ်ႇမ)
49 ၶယꩪမ်မႃ ဝိပသ်သၼႃႇ
50 ရတၼႃၻီꧠလင်ၵႃရ
51 ပႁႃရႃၻသုတ်တၼ်
52 ထေရီဢပႃၻၢၼ်
53 လၢႆးၵတ်းယဵၼ် သဵၼ်ႈတၢင်းပုတ်ႉထၸဝ်ႈ
54 ꩪမ်မၸၵ်ၵပဝတ်တၼသုတ်
55 မႃၼပြသ်သၼႃ
56 ႁူဝ်ႉႁႃႈထၢပ်ႈ
57 ဢေႇတတၢၵ်ႈသၢၵ်ႈသေႇ
58 ၿုၻ်ꩪဢုပႃသၵႃၵျၢမ်း
59 မႁႃပၺ်ၺႃေမၻီဝိပသ်သၼႃ
60 ဢုၵ်ႉၸႃႇသူႇေတႃႇၵွင်းၸဵတ်းပႃး
61 ၵတွၼ်းလႄႈ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ လၢႆးၶဝ်ႈသႃႇသၼႃႇပဵၼ်ႁိုဝ်ၵၼ်
62 ဢေႃးၶၼမ်ႉသီႇမႄႈ
63 မၷ်ၷပြႁ်မၸရိယႃ
64 ဝိမုတ်တိꩪမ်မ
65 ဝိဝꩦ်ꩦၼိသ်သိတꩪမ်မ
66 ၻုၵ်ၶၻီပၼီၵျၢမ်း
67 မၸ်သိမသုတ်
68 ထေရႃၻီပၼီ
69 ဝိသုၻ်ထိမၷ် ငဝ်ႈႁၢင်ႈလေႃႇၵုတ်ႉတရႃႇ
70 ၿုတ်ထဝႃႇတၻီပၼီ
71 သႃႇသၼႃႇထမ်ႇမ
72 သဵၼ်ႈတၢင်းထႅဝ်သုင်
73 သိူၵ်ႈပိုၼ်းၸဝ်ႈၵေႃႇမိူင်း ပရသိႁိင်ႇၵ
74 ရထႃးၸဵတ်းလမ်း
75 ဢတ်တသုတ်တသပ်းလႅင်း
76 သၸ်ၸႃသွင်ပႃး တြႃးၵလျႃႇၼ
77 ၵမ်မဝတ်ထု
78 ၸူလၵမ်မဝိၽင်ၷသုတ်တၼ်
79 လွၼ်ႉၵႅၼ်မွၼ်းထမ်း
80 မႃၵၼ်တိယသုတ်တၼ်
81 ပတိၸ်ၸသမ်မုပ်ပၢတ်ႈ
82 ပွႆးတိုၵ်းသိုၵ်းမူၵ်းႁူၵ်းပၢင်
83 ၻႃရုၵ်ၶၼ်ထေႃပမသုတ်တၼ်
84 ပေတဝတ်ထု
85 ဢေႃးၶသီႇပႃး
86 ꩪမ်မသုတ
87 ဝႃႇတေႃႇၸႅၼ်ႇၵျၢမ်း
88 ဢမ်ႇပတ်ထသုတ်
89 ၻႃၼသီလၽႃဝၼႃဝိၼိၸ်သယ
90 သၻ်ꩪမ်မပၵိၼ်ၼၵၻီပၼီ
91 သိပ်းလုၵ်ႈၵိလေႇသႃႇ
92 သႃႇသၼႃႇႁိတ
93 သုတပတေႇသႃႇ
94 လေႃၵထမ်ႇပႅတ်ႇပႃး
95 သုတꩪမ်မဝတ်ထုၵျၢမ်း
96 သရၼၵုင်ႇ ဝိၼိတ်ႉသယ
97 ၻုလ်လၽေၻသၼႃ
98 ၸတုသႃရꩪမ်မတြႃးၸဝ်ႈ လွၼ်ႉသီႇလွၼ်ႉ
99 ၵလျႃႇၼꩪမ်ႇမတီႇပၼီႇ
100 သႃသၼဝိၼိၸ်သယ
101 ၼွင်ႉၸဝ်ႈဢႃႇၼၼ်ႇတႃႇ သႃႇသၼႃႇမၢတ်ႈတၢၼ်း
102 ဝိပသ်သၼႃ ဢၶျေႇၶၢမ်ႇ ပပ်ႉ(1)
103 မႁႃႇတုၵ်ႉဝတ်ႉထု
104 တြႃးၸဝ်ႈၿုၻ်ထေႃးဝႃႇတတေႇသၼႃႇ
105 သိင်ႇၵႃႇလေႃးဝႃႇတသုတ်ႈ
106 ဢရိမဵတ်တေယျ ၿုၻ်ꩪဝင်ႇ
107 ၵလျႃၼမိတ်တတွႆးသိုပ်ႇ
108 လီပိူဝ်ႈလိူၵ်ႈ မိူၵ်ႈပိူဝ်ႈတၼ်
109 ပႃရႃယၼသုတ်တၼ်
110 သေႃတႃပတိတ်မၷ်ၷၽလၻီပၼီ
111 သီတꩪမ်မႃ
112 ပိင်ၷီယသုတ်တၼ်
113 သင်ႇၶႃႇၵုင်ႇၸဝ်ႈၵဝ်ႈပႃး
114 ၸိတ်တသူႇၵျွႆႇ
115 ရႃၷဝိတၵ်ၵမတေသၼႃ
116 တြႃးသၢမ်ၺၢၼ်ႇ
117 ဝိသုၻ်ထိၸဵတ်းပႃး
118 ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ တႄႇငဝ်ႈသႃႇသၼႃႇႁဵတ်းႁိုဝ်
119 ဝၸီၵမ်မဝိၼိၸ်သယၵျၢမ်း
120 တိသ်သမဵတ်တယျသုတ်တၼ်
121 တႃႇၼ သီလ ၽႃႇဝၼႃႇ
122 ၼၼ်ꩪသုတ်တၼ် 6 ၶၢၼ်း
123 ပြႁ်မၸႃႇလသုတ်ႈ
124 ဢႃႇၸီႇဝတ်ႉထမ်ႇမၵသီလၵျၢမ်း
125 ꩪမ်မၸရၼ
126 မၷ်ၷၸရိယႃ
127 သႃႇသၼႃႇ သၢမ်ယၢတ်ႈ
128 လၢႆးတိုၵ်းသိုၵ်းယဵၼ်
129 သႃမၺ်ၺၽလသုတ်
130 သႃယီဢုပႃသိၵႃၵျၢမ်း
131 မႁႃၿုၻ်ꩪဝင်
132 တိသ်သသႃမၼေဝတ်ထု
133 ဢတိသင်ႇဝေႇၵ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း ၵေႃးသလ ၽၼ် 16 ၶျၢၵ်ႈ
134 သံၵိၸ်ၸသႃမၼေဝတ်ထု
135 ထေရီၻီပၼီ
136 ထႃတုဝိၽꩡၼသုတ်တၼ်
137 ꩪမ်မၻိၼ်ၼႃထေရီ
138 တႃႇၼဢယေး သထေးသၢၵ်ႈသေႇ
139 ယသမထေႇဝတ်ႉထု
140 ၻႃၼ၊ သီလ၊ ၽႃဝၼႃ ၵထႃၵျၢမ်း
141 သႃႇသၼတီႇၵႃႇ
142 သုတပတေႇသႃႇ
143 ၻႃၼ၊ သီလ၊ ၽႃဝၼႃဝတ်ထု
144 ပြႁ်မဝိႁႃႇရ 4 ပႃး
145 သႃႇသၼၵိတ်ႉၸ
146 ꩪမဢေႃးသသꩪ
147 ဢပရိႁႃၼိယၻီပၼီ
148 ၵေႇသမုတ်တိသုတ်
149 ꩪမ်မၷရုၼႃ
150 သင်ၶတꩪမ်မ
151 မၷ်ၷၻီပၼီ
152 ၵႃလသၢမ်ယၢတ်ႈ ဢတိတ်ႈ ဢၼႃႇၵၢတ်ႈ ပတ်ႉၸုပ်ႉပၼ်ႇ
153 တြႃးၶုမ်သႂ် တဵၵ်းၵိၼ်ႁင်းၽႂ်ႁင်းမၼ်း
154 ဝိမုတ်တိꩪမ်မ
155 ဝိပသ်သၼႃပၺ်ၺႃ
156 သလ်လေၶ
157 မႁႃသႃဝၵꩪမ်မ
158 တၼ်ႁႃၻီပၼီ
159 ၵမ် သမ်မႃ
160 ꩪမ်မသႃရ
161 ၵုင်ႇၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႈပႃး
162 သႃႇသၼႃႇသွင်လမ်း ယွႆးၶမ်းသွင်ၽၢင်
163 ၿုၻ်ꩪဝႃၻၻီပၼီ
164 သၻ်ꩪမ်မသႃမေႃသ သုတ်တၼ်
165 ၼိၿ်ၿၼ်ၼပၸ်သယ
166 ပရႃၽဝသုတ်တၼ်
167 ဝိဝတ်တတေသၼႃ
168 ဝရၺႃၼဝိၼိၸသေယ
169 မင်ႇၵလႃႇႁၢတ်ႈ တီႈမျၢတ်ႈသၢၵ်ႈသေႇ
170 တြႃးငဝ်းလႅင်း မၼ်ႁႅင်းတၢင်းလီ (ꩪမ်မၻီပၸႃလံ)
171 သီလ သမႃထိ ပၺ်ၺႃ ဝိၼိၸ်သယ
172 ပုၺ်ၺၵြိယႃဝတ်ထု
173 မင်ႇၵလႃႇ 38 တီႈၸႂ်ႈ
174 ဢႃၸႃရၻီပၼီ
175 တၢင်းၵတ်းယဵၼ်ပဵၼ်ဢၼ်လႂ်
176 ၵုသူဝ်ႇသၢမ်ပႃး တြႃးလီႁူႉ
177 မႁႃဢတုလၻီပၼီ
178 ၵၢမ်ႇ ၺၢၼ်ႇ ဝီႇရိယ
179 ဢိတ်ႉထိပၢတ်ႈသီႇပႃး
180 ရတၼႃႇ
181 ဢတ်ꩧꩡယမင်ၵလႃၵျၢမ်း
182 တၢင်းႁူႉပၢၵ်ႇဢၼ် တၢင်းႁၼ်ပၢၵ်ႇၵျၢမ်း
183 ꩪမ်မသုတ
184 ၵုသူဝ်ႇထမ်ႇမ
185 ၵလျႃႇၼမိတ်ႉတ
186 ၵႃမေၽႃၵပႁႃၼေၻသၼႃ
187 တြႃးယႃဝၢၼ် တၢင်းၽၢၼ်ၸဵဝ်းမႅၼ်ႉ
188 ဢေႇတတၵ်ႉၵ ဢုပသၵႃႇ

လိူဝ်သေၸိူဝ်းၼႆႉ ဢၼ်ၵိုတ်းၵေႃႈ တေမီးယူႇၽွင်ႈ။ ပိုၼ်းၸဝ်ႈသြႃႇလူင် မုၼိၼ်ႇတ(လႃႈသဵဝ်ႈ) ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ ပိုၼ်းၸဝ်ႈသြႃႇတၢင်ႇၸဝ်ႈ တၢင်ႇပႃးၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ လုင်းၸရေး တႅမ်ႈပၼ်ၵႂႃႇ မီးတင်းၼမ်ယူႇ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ လိၵ်ႈမၢၵ်ႇ ပွႆးယၢတ်ႇၼမ်ႉ၊ ပွႆးၵိၼ်ပွႆးလူႇ၊ ပွႆးသၢင်ႇလွင်းၸိူဝ်းၼႆႉတႄႉ ဢမ်ႇဢၢၼ်ႇၽိုၼ်မၼ်းလႆႈ၊ မီးၵႂႃႇၵႃႈႁိုဝ်ၼႆၵေႃႈ ဢမ်ႇတွင်းယဝ်ႉ။ (ယွၼ်ႉမၼ်း ၼမ်ၼႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ)

ၸုမ်ႈသွင်ၸုမ်ႈ

တႃႇတေပဵၼ် ၵူၼ်းတႅမ်ႈလိၵ်ႈၼိုင်ႈၵေႃႉ ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ တေလႆႈမီး တၢင်းႁူႉၼမ် တၢင်းႁၼ်ၵႂၢင်ႈ ၵူႈၽၢႆႇၵူႈပႃႈယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၵေႃႉဢၼ်ဢမ်ႇမီးတၢင်းႁူႉၼၼ်ႉ တႅမ်ႈလိၵ်ႈၵပျႃႇလင်ႇၵႃႇၵေႃႈ တေႃႈဢမ်ႇလီ လူဢမ်ႇလီတူၺ်း။ ၵေႃႉဢၼ်မီးတၢင်းႁူႉၼၼ်ႉတႄႉ တႅမ်ႈလင်ႇၵႃႇၵေႃႈ တိုၼ်းၶႅမ်ႉလႅပ်ႈၼႆယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ သမ်ႉတေလႆႈမီး သမႃႇထိၸႂ်ၼိမ်ၵွၼ်ႇ ၸင်ႇတေၸၢင်ႈတႅမ်ႈပဵၼ်လိၵ်ႈလင်ႇၵႃႇယဝ်ႉ။ ဝေႃးႁႃႇရၵေႃႈ လူဝ်ႇလႆႈမေႃတင်းၼမ်၊ ပၢႆးဝူၼ်ႉၸိၵ်းၶိၵ်း ၸွၵ်းၶွၵ်းၵေႃႈ လူဝ်ႇလႆႈတွၼ်းပူၼ်ႈပိူၼ်ႈယဝ်ႉ။ လုင်းၸရေးငိုၼ်းယွတ်ႈၼႆ့တႄႉ ပဵၼ်ၵူၼ်းတူၺ်းလိၵ်ႈ ၵေႃႉၼိုင်ႈ။ လိၵ်ႈပၢၼ်ၵဝ်ႇ လိၵ်ႈပၢၼ်မႂ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ မၼ်းလူဢၢၼ်ႇတူၺ်းယဝ်ႉ။ တေႃႈဢမ်ႇလိူဝ်သေ ပပ်ႉၸိူင်းတႆး ႁႅင်းသိူဝ်ၶႅင်တႅမ်ႈၼၼ်ႉ လုင်းၸေရးယင်း လူတူၺ်းယူႇယဝ်ႉ။ ထိုင်မႃး 15.12.2001 ၵေႃလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈ ၽိင်ႈငႄႈတႆႈ တႃႈၵုင်ႈ ၼွပ်ႇပၼ်ၸုမ်ႈ လၵ်ႉၶီႉတၵေႃးဝိတၵဝိ တမ်ႈတီႈ လုင်းၸရေးငိုၼ်းယွတ်ႈယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၸဝ်ႈၸေရးမိူင်းယု ပဵၼ်ၸဝ်ႈၽူႈႁၵ်ႉပႅင်း လိၵ်ႈလၢႆးတႆးၸဝ်ႈၼိုင်ႈ၊ ၸဝ်ႈၽူႈတႅမ်ႈဢွၵ်ႇ တြႃးတႆးၸဝ်ႈၼိုင်ႈလႄႈ ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင် သင်ႇၶႃႇၸိုင်ႈတႆး ယုမ်ႇယမ်ႁၼ်ထိုင် ၼမ်ႉၵတ်ႉ တၢင်းၶႅၼ်ႇသေ ၸင်ႇၼွပ်ႇပၼ် ၸုမ်ႈၸဝ်ႈၶူးမေႃတႆး မိူဝ်ႈပီသႃႇသၼႃႇ 2552 ပီတႆး 2102 ဝၼ်းလိူၼ် ႁူၵ်းမူၼ်း(19.5.2008) ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၶိုၼ်ႈႁပ်ႉဢဝ် ၶႅပ်းၵႅဝ်ႈပီၵွၼ်းၶမ်း

ၽွင်းမိူဝ်ႈ ပွႆးတႅမ်ႈတွပ်ႇၶူၼ်ႉၶႆႈ ပရိယတ်ႉတိသတ်ႉထမ်ႇမပႃႇလ ၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈၸိုင်ႈတႆး ပီၵွၼ်းၶမ်းၼၼ်ႉ တူဝ်လုင်းၸရေး ႁွတ်ႈထိုင်ၵႂႃႇသေ ၵႂႃႇႁပ်ႉဢဝ် ၸုမ်ႈၸဝ်ႈၶူးမေႃတႆး ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈငိုၼ်း ၼိုင်ႈ လၢၼ်ႉၵျၢပ်ႈ၊ ဢၼ်ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်း လူင်သင်ႇၶႃႇ ၸိုင်ႈတႆး ၼွပ်ႇယိုၼ်ႈပၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈသြႃႇမုၼိၼ်ႇတ (ၵျွင်းၵၢင်မိူင်း လႃႈသဵဝ်ႈ) တၢင်တူဝ်သင်ႇၶႃႇၸိုင်ႈတႆးသေ ၼွပ်ႇယိုၼ်ႈပၼ်ၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ ႁပ်ႉဢဝ်ၸုမ်ႈၸဝ်ႈၶူးမေႃတႆးယဝ်ႉ လုင်းၸရေးငိုၼ်းယွတ်ႈ ၶိုၼ်းပွၵ်ႈမႃး မိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇ။ ၶိုၼ်းမႃး ပိုတ်ႇၽုၺ်ႇပၼ်ပၢင်သွၼ်လင်ႇၵႃႇ တီႈမၢၼ်ႈၼႃး၊ ၸႄႈဝဵင်းၼမ်ႉၶမ်းၼၼ်ႉထႅင်ႈပၢင် ၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ ပိုတ်ႇပၢင်သွၼ်ပွၵ်ႈၼႆႉ လုင်းၸရေး ပူင်သွၼ်ပၼ်ၵႂႃႇ ၶႅမ်ႉလႅပ်ႈလီၼႃႇတႄႉတႄႉလႄႈ ၸိူဝ်းတပႄးၶိုၼ်ႈပၢင်သွၼ်ၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ယွင်ႈဢၢမ်း ဝႃႈ ဝၢႆးသေ ႁပ်ႉၸုမ်ႈၸဝ်ႈၶူးမေႃမႃးယဝ်ႉ ၼမ်ႉၵႂၢမ်း မၼ်းၸဝ်ႈ ၶႅမ်ႉၵေႃႈၶႅမ်ႉ ၶိုၵ်ႉၵေႃႈၶိုၵ်ႉၼႆယူႇ။

လပ်ႉလွႆငိုၼ်းလွႆၶမ်း

ထိုင်မႃး 1370 ၼီႈ ဝၢႆးသေ ပူင်သွၼ်ပၼ် လင်ႇၵႃႇသေ သိမ်းပၢင်ယဝ်ႉ ပွၵ်ႈမႃးမိူဝ်းမိူင်းယု။ သမ်ႉမႃးဢၢပ်ႇၼမ်ႉၽူၼ်လႄႈ ဢဝ်ၸပ်းၵတ်း လူမ်းတတ်း ၵိုင်ႉၵၢင်ႉပဵၼ်ၵိၼ်းသေ ၸင်ႇတေဢဝ်မႃးၶိုၼ်ႈ ႁူင်းယႃမူႇၸႄႈယဝ်ႉ။ ၵႂႃႇဝႆႉတီႈ ႁူင်းယႃၶိုၼ်းၼိုင်ႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ လႅပ်ႈတေ ဢမ်ႇပူၼ်ႉလႆႈယဝ်ႉလႄႈ ၸင်ႇဢဝ်မႃးတီႈ ၵျွင်းၵၢင်ဝဵင်း၊ ဝဵင်းမူႇၸေႈသေ မိူဝ်ႈ 1370 လိူၼ် 7 လွင်ႈ 5 ၶမ်ႈ (23.6.2008)ၶၢဝ်းယၢမ်း ၵၢင်ၼႂ် 1:20 မွင်း လပ်ႉလွႆငိုၼ်းလွႆၶမ်းၵႂႃႇပႅတ်ႈယဝ်ႉ။ ၶၢပ်ႈတူဝ်ၸဝ်ႈၶူးမေႃတႆး လုင်းၸရေးငိုၼ်းယွတ်ႈၼၼ်ႉ ၸင်ႇသၢင်းၵျူဝ်ႇၽဝ်ၽႆးသေယဝ်ႉ ဢဝ် လုပ်ႇၸဝ်ႈၸရေး မိူဝ်းၶိုၼ်း မိူင်းယု(ၵူတ်ႉၶၢႆ) မိူဝ်းသႂ်ႇ ဝႆႉ ၼႂ်းၶုမ်ၸဝ်ႈၶူးမေႃမိူင်းယုယဝ်ႉ။

ၽိုၼ်ဢိင်

ႁႅင်းသိူဝ်ၶႅင် (တၢင်ႉယၢၼ်း) ႁၢင်ႈၵႅဝ်ႈပီၵွၼ်းၶမ်း၊ ၼႃႈလိၵ်ႈ 53-59 ပီ 2009