လိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမူၼ်း

ပွႆးဢွၵ်ႇဝႃႇ

ပွႆးဢွၵ်ႇဝႃႇၼႆႉ ပဵၼ်ၼႂ်းလိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမူၼ်းသေ ၺႃးၼႂ်းလိူၼ်သႅပ်ႉထိမ်ႇပိူဝ်ႇလ် - လိူၼ်ဢွၵ်ႉထူဝ်ႇပိူဝ်ႇလ်ယဝ်ႉ။ လိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းၼႆႉ မီးယူႇ 29 ဝၼ်းသေ ပဵၼ် လိူၼ်ၵိၵ်ႈ၊ ပဵၼ် ‘’’ၶၢဝ်းၽူၼ်ပႆႇတၼ်းၵွႆၽီ ၶၢဝ်းၼၢႆးပႆႇတၼ်းဢွႆလီ’’’ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ လိူၼ်သိပ်းဢဵတ်း ၶၢဝ်းဢွၵ်ႇဝႃႇၼႆႉ ၽူၼ်ဢၼ်ပႆႇသဵင်ႈၼၼ်ႉ ၵႆႉၸၢင်ႈတူၵ်းယူႇ။ မွၵ်ႇလိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းၼႆႉတႄႉ ပဵၼ်မွၵ်ႇမူဝ်။

ဢၼ်လၢတ်ႈဝႃႈ ‘’’ပွႆးဢွၵ်ႇဝႃႇ လိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမူၼ်း’’’ ၼႆၼၼ်ႉ ႁွင်ႉၵိုၵ်းလူၺ်ႈ သင်ႇၶႃႇရႁၢၼ်းၶဝ်ၸဝ်ႈ တႄႇၶဝ်ႈဝႃႇ မိူဝ်ႈလိူၼ်ပႅတ်ႇလွင်ႈ ၼိုင်ႈၶမ်ႈသေ လိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမူၼ်းၼႆႉ ဢတိတ်ႉထၢၼ်ႇၶဝ်ၸဝ်ႈ တဵမ်ထူၼ်ႈယဝ်ႉလႄႈ ၶဝ်ၸဝ်ႈ ဢွၵ်ႇဢတိတ်ႉထၢၼ်ႇ ဢွၵ်ႇဝႃႇယဝ်ႉ။ ‘’’ဢွၵ်ႇဝႃႇဢွၵ်ႇၵမ်’’’ ၼႆၵေႃႈဝႃႈ ‘’’ဢွၵ်ႇဝႃႇဢွၵ်ႇသႃ’’’ ၼႆၵေႃႈဝႃႈယဝ်ႉ။ ၶေႃႈၵႂၢမ်းၼႂ်းသႃႇသၼႃႇတႄႉ ႁွင်ႉဝႃႈ ‘’’ပဝႃႇရႃႇၼႃႇ’’’ ၼႆသေ ပွင်ႇဝႃႈ ‘’’ၽိတ်ႈမွၵ်ႇ’’’ ၼႆယဝ်ႉ။

ၽိတ်ႈမွၵ်ႇၸိူင်ႉၼင်ႇႁိုဝ်​ ပေႃးၼႆၸိုင် ၽွင်းမိူဝ်ႈယူႇသဝ်း ႁူမ်ႈၵၼ်မႃး ၼႂ်းဝႃႇသၢမ်လိူၼ်ၼႆႉ သင်ဝႃႈ ႁၼ်တၢင်းၽိတ်းၼိူဝ်ၵၼ်လႄႈသင်၊ ဢမ်,ႁၼ်သေတႃႉ ငိၼ်းပိူၼ်ႈလၢတ်ႈလႄႈသင်၊ ဢမ်ႇငိၼ်းသေတႃႉ ထၢင်ႇထိူမ်ဝႆႉ ၼႂ်းၸႂ်လႄႈသင် ႁႂ်ႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈ ၸိၼႄပၼ်သေၵမ်း၊ တေမူၼ်ႉမႄးတၢင်းၽိတ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ႁႂ်ႈလီၵႂႃႇၼႆယဝ်ႉ။ ဝၼ်းပဝႃႇရၼႃႇ ဝၼ်းလိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမူၼ်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈရႁၢၼ်းၶဝ် မႃးဢဝ်တီႈယူႇ ၼႂ်းသိမ်ႇႁူမ်ႈၵၼ်သေ ၸဝ်ႈမထေႇဢၼ်ဝႃႇယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ တႄႇလွတ်ႈဝႃႈ

(သံꧠံ ဢႃဝုသေႃ ပဝႃရေမိ ၻိꩦ်​ေꩧၼဝႃ သုတေၼဝႃ ပရိသင်ၵႃယဝႃ ဝၻၼ်တု မံ ဢၼုၵမ်ပံ ဢုပႃၻႃယ ပသ်သၼ်တေႃ ပꩦိၵရိသ်သႃမိ) ၼႆ ဝႃႈသၢမ်ပွၵ်ႈယဝ်ႉ။ သင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈတင်းသဵင်ႈ ဢွၼ်ၵၼ် ႁွင်ႉသႃထုၸွမ်း သၢမ်ၵမ်းယဝ်ႉ။ ႁဵတ်းၼၼ်သေ ၶပ်ႉဝႃႇယႂ်ႇဝႃႇလဵၵ်ႉသေ လွတ်ႈႁေႃးၵႂႃႇ ၼင်ႇၼၼ် ၸဝ်ႈဝႃႇဢွၼ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉတႄႉ တေလႆႈ လွတ်ႈဝႃႈ (သံꧠ့ ꧤၼ်တေ ပဝႃရေမိ ၻိꩦ်​ေꩧၼဝႃ သုတေၼဝႃ ပရိသင်ၵႃယဝႃ ဝၻၼ်တု မံ ဢၼုၵမ်ပံ ဢုပႃၻႃယ ပသ်သၼ်တေႃ ဝသၼ်တေႃ ပꩦိၵရိသ်သႃမိ) ၼႆဝႃႈသၢမ်ပွၵ်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။

ပိုၼ်းပဝႃႇရၼႃႇ

ပွၵ်ႈၼိုင်ႈ ၽွင်းမိူဝ်ႈ မုၼ်ၶမ်းၽြႃး ဢဝ်ဝႃႇ တမ်ႈတီႈ ဝတ်ႉၸေႇတဝၼ်ႇ မိူင်းသႃႇဝတ်ႉထိၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈရႁၢၼ်းၶဝ် ၸုမ်းၼိုင်ႈၵေႃႈ ႁူမ်ႈၵၼ် ယူႇသဝ်း ဢဝ်ဝႃႇ ဝတ်ႉတီႈၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ ၶဝ်ၸဝ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ယိူင်းဢၢၼ်း ပုၼ်ႈတႃႇ တေမီးလွင်ႈၽွမ်ႉၵၼ်၊ တေဢမ်ႇမီး လွင်ႈထဵင်မေႃးၵၼ်၊ ႁႂ်ႈလႆႈယူႇသဝ်း ၵတ်းယဵၼ်သိူဝ်းသႃႇၼႆသေ ၶဝ်ၸဝ်ႈယူႇသဝ်းၵႂႃႇ ဢမ်ႇလၢတ်ႈတေႃႇၵၼ်ယဝ်ႉ။ လူဝ်ႇႁဵတ်းသင်ၵေႃႈ ၼႄတိၼ်ၼႄမိုဝ်းသေ ၸႂ်ႉၵၼ် ၸွႆႈၵၼ်ႁဵတ်းၼၼ်ၵႂႃႇ တင်းဝႃႇယဝ်ႉ။ ထိုင်မိူဝ်ႈဢွၵ်ႇဝႃႇ ၽွင်းမိူဝ်ႈ ၶဝ်ၸဝ်ႈ မိူဝ်းၵၼ်ႇတေႃးၽြႃးၼၼ်ႉ မုၼ်ၶမ်းၽြႃးထၢမ်ဝႃႈ “ၸဝ်ႈႁဝ်းၶဝ် လႆးယူႇသဝ်းၸွမ်းၵၼ် ၵတ်းၵတ်းယဵၼ်ယဵၼ်ယူႇႁ၊ ၸဝ်ႈၼိုင်ႈလႄႈၸဝ်ႈၼိုင်ႈ ဢမ်ႇၽိတ်းၽႅၵ်ႇၵၼ်သေ လႆႈယူႇသဝ်း ၽွမ်ႉၽဵင်ႇၵၼ်ယူႇႁ” ၼႆလႄႈ ၶဝ်ၸဝ်ႈၶိုၼ်းလၢတ်ႈၼႄ လွင်ႈၶဝ်ၸဝ်ႈ ဢမ်ႇလၢတ်ႈသင်တေႃႇၵၼ်သေ ယူႇသဝ်းမႃး ၵတ်းၵတ်းယဵၼ်ယဵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵမ်းၼၼ်ႉ မုၼ်ၶမ်းၽြႃး ၸင်ႇသႄႉသွမ်းဝႃႈ “သူၸဝ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇလႆႈယူႇသဝ်းမႃး ၵတ်းၵတ်းယဵၼ်ယဵၼ်သေ သမ်ႉလၢတ်ႈဝႃႈ လႆႈယူႇသဝ်း ၵတ်းၵတ်းယဵၼ်ယဵၼ်ၼႆယဝ်ႉ။ ဢၼ်သူၸဝ်ႈ ဢမ်သဵင် (ဢမ်ႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်း) သေ ယူႇသဝ်းၵႂႃႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်လွင်ႈယူႇသဝ်း သတ်းတိရတ်ႉသၢၼ်ႇယဝ်ႉ။ ပဵၼ်လွင်ႈယူႇသဝ်း ၸဵၼ်ၶူၼ်၊ ပဵၼ်လွင်ႈယူႇသဝ်း ၽူႈၶဵၼ်ၼင်ႇၵၼ် ယူႇၸွမ်းၵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈသင် သူၸဝ်ႈတိုဝ်းၵမ် တၢင်းတိုဝ်းၵမ် ၵူၼ်းဢ။ ၵွပ်ႈသင် သူၸဝ်ႈတိုဝ်းၵမ် တၢင်းတိုဝ်းၵမ် တိတ်ႉထိၶဝ်လႃႇ၊ တၢင်းတိုဝ်းၵမ်သူၸဝ်ႈၼၼ်ႉ ၸိူဝ်းဢၼ်ပႆႇၼပ်ႉယမ် သႃႇသၼႃႇၵေႃႈ တေႃႈဢမ်ႇႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၼပ်ႉယမ်မႃး၊ ၸိူဝ်းဢၼ်ၼပ်ႉယမ် သႃႇသၼႃႇၵေႃႈ တေႃႈဢမ်ႇႁဵတ်းႁႂ်ႈၼပ်ႉယမ်လိူဝ်မႃးၵူၺ်း” မုၼ်ၶမ်းၽြႃး သႄႉသွမ်းၼင်ႇၼႆသေ ၸင်ႇပၺ်းၺၢတ်ႈဝႃႈ “တၢင်းတိုဝ်းၵမ် ၼွၵ်ႈသႃႇသၼႃႇ ၸိူင်ႉၼင်ႇတိတ်ႉထိၶဝ် တိုဝ်းၵမ် မိူၼ်ၼင်ႇ ၵူၼ်းဢ ဢၼ်ဢမ်ႇလၢတ်ႈၵႂၢမ်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈလႂ်တိုဝ်းၵမ်ၵေႃႈ ႁႂ်ႈမီးတၢင်းၽိတ်း ၻုၵ်ႉၵၢတ်ႈဢႃႇပၢတ်ႈ” ၼႆယဝ်ႉ။ ဢိင်ပိုင်ႈလူၺ်ႈ လွင်ႈၼႆႉ ဝၢႆးသေ ပၺ်းၺၢတ်ႉ သိၵ်ႉၶႃႇပုတ်ႈယဝ်ႉ မုၼ်ၶမ်းၽြႃး ၸင်ႇဝႃႈ ပေႃးဢွၵ်ႇဝႃႇၸိုင် ၸဝ်ႈၼိုင်ႈလႄႈၸဝ်ႈၼိုင်ႈ ႁႂ်ႈလႆႈၽိတ်ႈမွၵ်ႇၵၼ် ၸိၼႄ တၢင်းၽိတ်း ဢၼ်ႁၼ်၊ ဢၼ်ငိၼ်း၊ ဢၼ်ထၢင်ႇထိူမ်ၵၼ်ၵႂႃႇၼႆလႄႈ တႄႇဢဝ်တီႈၼၼ်ႈမႃးသေ ၸင်ႇပဵၼ်မႃး ပွႆးပဝႃႇရၼႃႇယဝ်ႉ။

လွင်ႈဢၼ်ၽြႃး ပၼ်လွၵ်းလၢႆး ႁႂ်ႈရႁၢၼ်းၶဝ်ၸဝ်ႈ ၼင်ႇၵၼ် ၽိတ်ႈမွၵ်ႇ ၸိၸမ်ႉ တၢင်းၽိတ်း တၢင်းယူပ်ႈယွမ်းၵၼ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ (1) ဢၺ်ၺမၺ်ၺၼုလေႃမ = ၸဝ်ႈၼိုင်ႈလႄႈ ၸဝ်ႈၼိုင်ႈ မီးသုၼ်ႇ ၸိၼႄတၢင်းၽိတ်းၵၼ် မီးသုၼ်ႇ မူၼ်ႉမႄးပၼ်ၵၼ်လႆႈ။ (2) ဢႃပတ်တိဝုꩦ်ꩧႃၼ = ၸဝ်ႈဢၼ်မီးတၢင်းၽိတ်း တၢင်းယူပ်ႈယွမ်းၼၼ်ႉ ၸၢင်ႈမူၼ်ႉမႄး ႁႂ်ႈလွတ်ႈတၢင်းၽိတ်း။ (3) ဝိၼယပုရဵၵ်ၶႃရ = လွင်ႈၵျၢင်ႉတၢင်းၵမ် ၸိုၼ်ႈသႂ် တဵမ်ထူၼ်ႈ မီးၽွၼ်းလီ ၼင်ႇၼႆယဝ်ႉ။ လွင်ႈၸိူင်ႉၼင်ႇၼႆၼႆႉ ၵူၼ်းႁိူၼ်း ၵေႃႉတေႃႇၵေႃႉလႄႈသင်၊ ၸုမ်းတေႃႇၸုမ်းလႄႈသင် သင်ဝႃႈ တိုဝ်းၵမ် မူၼ်ႉမႄးၸွမ်းၸိုင် တေမီး တၢင်းၶိုၼ်ႈယႂ်ႇၼႆ ၼႂ်းဝိၼယပႃႇꩮိၸဝ်ႈ ဝႃႈမႃး တႅၵ်ႇတႅၵ်ႇလႅင်းလႅင်းယဝ်ႉ။

ပွႆးၽြႃးလူင်းမိူင်း

ပွႆးဢွၵ်ႇဝႃႇ လိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမူၼ်းၼႆႉ ‘’’ပွႆးၽြႃးလူင်းမိူင်း’’’ ၼႆၵေႃႈဝႃႈယဝ်ႉ။ ပီမႁႃႇသၵ်ႉၵရၢတ်ႉ 109 ဝၢႆးသေ မုၼ်ၶမ်းၽြႃး ၼႄဢူဢၢႆသၢႆငဝ်း ၶႄႉၶဵင်ႉ တိတ်ႉထိၶဝ်ယဝ်ႉတူဝ်ႈၸိုင် ဝႃႇထူၼ်ႈၸဵတ်းၼၼ်ႉ မုၼ်ၶမ်းၽြႃးၵေႃးတမ မိူဝ်ႈဢဝ်ဝႃႇ တီႈမိူင်းၽီ တႃႇဝတိမ်ႇသႃႇ မိူဝ်းတွပ်ႇၵျေးၸူးပၼ် ၶုၼ်ၽီသၼ်ႇတုသိတ ဢၼ်ပဵၼ်ၼၢင်းႁေႃၶမ်းသီႇရိမႁႃႇမႃႇယႃႇ ဢၼ်ယၢမ်ႈပဵၼ် မႄႈၼေႃႇၶမ်းၸဝ်ႈ ၸဝ်ႈသီႇထၢတ်ႈၼၼ်ႉသေ ႁေႃးတြႃးဢၽိထမ်ႇမႃႇ ပၼ်ၽီတင်းလၢႆယဝ်ႉ။ တႄႇဢဝ် လိူၼ်ပႅတ်ႇမူၼ်း တေႃႇထိုင် လိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမူၼ်းၼၼ်ႉ မုၼ်ၶမ်းၽြႃး ႁေႃးတြႃးဢၽိထမ်ႇမႃႇ တင်းသၢမ်လိူၼ်ယဝ်ႉသေ ဝၼ်းလိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမူၼ်းၼၼ်ႉ မုၼ်ၶမ်းၽြႃး လုၵ်ႉတီႈ မိူင်းၽီတႃႇဝတိမ်ႇသႃႇ လူင်းမႃးမိူင်းၵူၼ်း တီႈမိူင်းသင်ႇၶသ်သၼၵရၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မုၼ်ၶမ်းၽြႃး လူင်းမႃးၸွမ်း ၶူဝ်လႆသႅင်၊ ၽီၶဝ် လူင်းမႃးၸွမ်း ၶူဝ်လႆၶမ်း သၢင်ၶဝ် လူင်းမႃးၸွမ်း ၶူဝ်လႆငိုၼ်း ဢၼ်ၸဝ်ႈၶုၼ်ဢိၼ်း ၽၢၼ်ႇပၼ်ၼၼ်ႉသေ ၽီသၢင်တင်းၼမ် ဢုမ်ႇလွမ်ႉၽြႃး လူင်းမႃးယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပဵၼ် ႁူဝ်ၶမ်ႈလႄႈ ၽီသၢင်ၶဝ် တႆႈၽႆးမွၵ်ႇ သီၵူႈပိူင်ပိူင်သေ လူင်းမႃးသူင်ႇၽြႃး၊ ၵူၼ်းမိူင်းသင်ႇၵသ်သၼၵရၵေႃႈ တႆႈၽႆးသေ ပႂ်ႉႁပ်ႉ ၽွင်းမိူဝ်ႈၽြႃးလူင်းမႃး မိူင်းၵူၼ်းၼၼ်ႉလႄႈ ပွႆးဢွၵ်ႇဝႃႇၼႆႉ ၸင်ႇဝႃႈ ‘’’ပွႆးၽြႃးလူင်းမိူင်း”’ ၼႆယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ႁေႃးတြႃးဢၽိထမ်ႇမႃႇ ယဝ်ႉတူဝ်ႈၵႂႃႇ လူင်းမႃးမိူင်းၵူၼ်းလႄႈ ‘’’ဝၼ်းဢၽိထမ်ႇမႃႇ’’’ ၼႆၵေႃႈဝႃႈယဝ်ႉ။

တႄႇဢဝ်ၼၼ်ႉမႃးသေ ပေႃးထိုင်ဝၼ်းလိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမူၼ်းၸိုင် ၸင်ႇဢွၼ်ၵၼ် တႆးၽႆးပူႇၸေႃႇၽြႃးပဵၼၼ်ၸဝ်ႈ။ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ ပွႆႇႁူင်းၽႆးမိၼ်၊ ဢၼ်ပွႆႇႁူင်းၽႆးမိၼ်ၼၼ်ႉတႄႉ ယိူင်းထိုင် ၸိူဝ်းၽီသၢင်ၶဝ် ဢဝ်ငဝ်းၽႆးၵူႈပိူင်ပိူင် လုၵ်ႉၼိူဝ်ၵၢင်ႁၢဝ် လူင်းမႃးသူင်ႇၽြႃးၵေႃႈဝႃႈ ပူႇၸေႃႇ ၵွင်းမူးလူင်ၸူႇလႃႇမုၼိၵေႃႈဝႃႈယဝ်ႉ။ ထုင်းမိူင်းတႆးတႄႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မီးတူၼ်ႈမႆႉပႅၵ်ႇၼမ်လႄႈ ဢွၼ်ၵၼ် ႁဵတ်းတူၼ်ႈပႅၵ်ႇလူင် သုင်တၢၼ်ႇ မႆႉပူၵ်ႇၼိုင်ႈၸူဝ်ႈသေ ၸုတ်ႇလူႇ ပူႇၸေႃႇၽြႃး ဝၼ်းလိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမူၼ်းယဝ်ႉ။

တူဝ်းလႄႈ ၼူၵ်ႉၵိင်ႇၵရႃႇ

ဝၼ်းဢၼ်ၽြႃး ယူႇတီႈ မိူင်းၽီတႃႇဝတိမ်ႇသႃႇ ၸိၵ်းလွႆသဝ်ၽ ၼႄဢူဢၢႆသၢႆငဝ်း လူင်းမႃးမိူင်းၵူၼ်းၼၼ်ႉ ၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈ ဢဝ်ၽုင်းတၼ်းၶူဝ်း ပိုတ်ႇဢႃႇၵႃႇသ ၵၢင်ႁၢဝ်လႄႈ ၵူၼ်းၵေႃႈႁၼ်ၽီ ၽီၵေႃႈႁၼ်ၵူၼ်း ၸဵမ်ဢပႄႇသီႇၶူင်း ႁၼ်ၵၼ်သဵင်ႈသဵင်ႈယဝ်ႉ။ ဝၼ်းလိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမူၼ်းၼၼ်ႉ ၵူၼ်းဢၼ်လုၵ်ႉၵူႈမိူင်းမိူင်း မႃးပႂ်ႉႁပ်ႉ မုၼ်ၶမ်းၽြႃးလူင်းမႃးၼၼ်ႉ မီးၵူၼ်း36 ယူႇၸၼႃႇၼႆယဝ်ႉ။ လႆႈႁၼ်ၽီသၢင် ဢုမ်ႇလွမ်ႉၽြႃး ဢူမုၼ်ၽုင်းယႂ်ႇၼႃႇလႄႈ ၶွႆၽုင်းၸဝ်ႈသေ ၵူၼ်းတင်းသဵင်ႈ ဢွၼ်ၵၼ် ယွၼ်းသူးပဵၼ်ၽြႃးယဝ်ႉ။ ၸဵမ်ၽီသၢင်သတ်းၵူၼ်း ဢွၼ်ၵၼ် သိူဝ်းလူၼ်းမူၼ်ႈၸႂ် ႁႆႇတူႇရိယႃႇၵူႈပိူင်ပိူင် ၵႃႈသေ ပႂ်ႉႁပ်ႉတွၼ်ႈ မုၼ်ၶမ်းၽြႃးယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵႃႈ သတ်းတူဝ်ထိူၼ်ႇ ၸိူဝ်းမႃးၵႃႈၼၼ်ႉ ပီႈၼွင်ႉတႆး လႆႈႁၼ် တူဝ်းလႄႈ ၼူၵ်ႉၵိင်ႇၵရႃႇ (ၼူၵ်ႉၵိၼ်ႇၼရႃႇ၊ ၵိၼ်ႇၼရီႇ) ၵႃႈသေ လႆႈၸႂ်ၼႃႇလႄႈ ၸင်ႇယိူင်ႈဢဝ်ၼၼ်ႉ မႃးႁဵတ်းႁၢင်ႈတူဝ်း ႁၢင်ႈၼူၵ်ႉ ဢဝ်ၵူၼ်းၶဝ်ႈၵႃႈ မိူဝ်ႈၽွင်း ပွႆးဢွၵ်ႇဝႃႇ ပွႆးၽြႃးလူင်းမိူင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၶဵင်ႇတၢင်ႇပုတ်ႈ

ပွႆးဢွၵ်ႇဝႃႇၼႆႉ ဢၼ်ပီႈၼွင်ႉတႆးႁဝ်း မီးထုင်းၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉ ဢၼ်ၼိုင်ႈ ဢၼ်ဢမ်ႇမိူၼ်ပိူၼ်ႈၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်ဢၼ်ႁဵတ်း ၶဵင်ႇတၢင်ႇပုတ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶၢဝ်းလိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမူၼ်း မိူဝ်ႈၽြႃးလူင်းမိူင်းၼၼ်ႉ တိုၵ်ႉပဵၼ် ၶၢဝ်းမၢၵ်ႇလႅင်တႅင်ၵႃ ဢွၵ်ႇၼႂ်းသူၼ်လႄႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၶဝ် လႆႈသင်ၵေႃႈ ဢဝ်ဢၼ်ၼၼ်ႉ မႃးလူႇတၢၼ်းၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈသေ လႆးဢဝ်တၢင်ႇတမ်းဝႆႉ ၼိူဝ်ႁၢၼ်ႉၼိူဝ်ၶဵင်ႇသေ လူႇၵူၺ်းလႄႈ ၸင်ႇဢဝ်ပဵၼ်ႁိၵ်ႈ ပဵၼ်ထုင်းသေ ပဵၼ်မႃး ၶဵင်ႇတၢင်ႇပုတ်ႈယဝ်ႉ။ ၽိင်ႈထုင်းဢၼ်ၼႆႉ ပီႈၼွင်ႉတႆးႁဝ်း သိုပ်ႇၵုမ်းထိင်းမႃး ႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉလႄႈ ပေႃးထိုင်ၶၢဝ်းဢွၵ်ႇဝႃႇမႃး ဢွၼ်ၵၼ် ႁဵတ်းၶဵင်ႇတၢင်ႇပုတ်ႈသေ ဢဝ်မၢၵ်ႇလႅင်တႅင်ၵႃ တူၼ်ႈဢွႆႈ တူၼ်ႈၶဝ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ လူႇတၢၼ်းယဝ်ႉ။

ဢွၵ်ႇဝႃႇဢွၵ်ႇသႃ

ၶေႃႈၵႂၢမ်း ဢၼ်ဝႃႈ ‘’’ဢွၵ်ႇဝႃႇဢွၵ်ႇသႃ’’’ ၼႆၼၼ်ႉ တေလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်ၵႂၢမ်းပႃႇလိလူႉ ၽၢႆႇတႆးၼႆယူႇ။ ‘’’ဢွၵ်ႇ’’’ ဢၼ်ဝႃးၼၼ်ႉ တီႈၼႆႈ ၼႃႈၵၢၼ်ဢတိတ်ႉထၢၼ်ႇ တဵမ်ထူၼ်ႈသၢမ်လိူၼ်ယဝ်ႉသေ ပူၼ်ႉဢွၵ်ႇၼႆယဝ်ႉ။ ‘’’ဝႃႇ လႄႈ သႃ’’’ ၼၼ်ႉတႄႉ လုၵ်ႉတီႈၶေႃႈၵႂၢမ်းပႃႇလိ ‘’’ဝသ’’’ ၶၢဝ်းၽူၼ်ၼၼ်ႉသေ ပဵၼ်မႃး။ ၼႂ်းဝႃႇသၢမ်လိူၼ်ၼႆႉ ယွၼ်ႉပဵၼ်ၶၢဝ်းၽူၼ်လႄႈ ၵႂၢမ်းပႃႇလိ ႁွင်ႉဝႃႈ ‘’’ဝသၼ်တ’’’ယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉတီႈၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်ဝႃႈ ‘’’ဝသ’’’ ၼၼ်ႉသေ ၸင်ႇတေႁွင်ႉဝႃႈ ‘’’ဢွၵ်ႇဝႃႇဢွၵ်ႇသႃ’’ ၼႆယူႇ။ မိူဝ်ႈပၢၼ်ၽြႃးၼၼ်ႉ ပေႃးဝႃႈ ဢွၵ်ႇဝႃႇယဝ်ႉၸိုင် ၸဝ်ႈရႁၢၼ်းၶဝ် ၸိူဝ်ႈဢၼ်ၵႂႃႇဢဝ်ဝႃႇ တီႈၵႆၼၼ်ႉ ၶိုၼ်းဢွၼ်ၵၼ် ပွၵ်ႈမႃးၸူး တီႈၽြႃးမီးၼၼ်ႉသေ မႃးၵၼ်ႇတေႃးၽြႃးယဝ်ႉ။ မၢင်ၸိူဝ်းၵေႃႈ မႃးလၢတ်ႈၼႄ လွင်ႈၼႃႈၵၢၼ်တြႃးၶဝ်ၸဝ်ႈ တဵမ်ထူၼ်ႈ ႁွတ်ႈထိုင် ဢရႁတ်ႉတမၢၵ်ႈၽူဝ်ႇသေ မုၼ်ၽြႃးႁွင်ႉသႃထုၸွမ်းယဝ်ႉ။ ရႁၢၼ်းမၢင်ၸိူဝ်း ဢၼ်မီးလွင်ႈၶွင်ႉၶမ်တြႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ မုၼ်ၶမ်းၽြႃး ၵႄႈလိတ်ႈပၼ်သေ လႆႈတြႃးၵႂႃႇၵေႃႈ မီးယဝ်ႉ။ မၢင်ၸိူဝ်းၵေႃႈ ဢွၵ်ႇဝႃႇယဝ်ႉလႄႈ သိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၸွမ်း မုၼ်ၶမ်းၽြႃး တႃႇတေၽူတ်ႇ ၽီသၢင်သတ်းၵူၼ်းယဝ်ႉ။

ဢဝ်ၸွမ်းၼင်ႇ ၽိင်ႈထုင်းၸဝ်ႈရႁၢၼ်းၶဝ် မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ ပေႃးဝႃႈ ဢွၵ်ႇဝႃႇမႃး ၵႂႃႇႁႃၵၼ်ႇတေႃးၽြႃးၼၼ်ႉလႄႈ ဝၢႆးၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ ဢဝ်ပရိၼိပ်ႉပၢၼ်ႇယဝ်ႉ ၸဝ်ႈရႁၢၼ်းၶဝ် ၶိုၼ်းၵႂႃႇႁႃၵၼ်ႇတေႃး ၸဝ်ႈဝႃႇယႂ်ႇ ဝႃႇၵႄႇၶဝ် ယူဝ်လႆႈမီးတၢင်းၽိတ်း သူပ်းတူဝ်ႁူဝ်ၸႂ် သၢမ်ပိူင်လႄႈ ပဵၼ်ၶေႃႈယွၼ်းပူတ်း ယွၼ်းၶႂၢင်းပိူင်ၼိုင်ႈ၊ ပဵၼ်လွင်ႈၼပ်ႉယမ်ၵၼ် ပိူင်ၼိုင်ႈယူ,။ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ရႁၢၼ်းသင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ် ႁႃၵၼ်ႇတေႃး ၵျွင်းတႂ်ႈၵျွင်းၼိူဝ်ၼင်ႇၼၼ် ၵူၼ်းႁိူၼ်းၶဝ်ၵေႃႈ ၽွင်းဢွၵ်ႇဝႃႇၼႆႉ ဢွၼ်ၵၼ် ၵၼ်ႇတေႃႈ ပေႃႈထဝ်ႈမႄႈၵႄႇ ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင် ယွၼ်းပူတ်းယွၼ်းၶႂၢင်းယဝ်ႉ။ ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ၶဝ်ၵေႃႈ ပၼ်ပွၼ်းမင်ႇၵလႃႇ တီႈၼိူဝ်လုၵ်ႈလၢၼ် ႁႂ်ႈမီးလွင်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ မႂ်ႇသုင် မၢၵ်ႈမုၼ်းတုၼ်းတဝ်ႉယဝ်ႉ။

1. ပေႃးမႃး ႁုပ်ႈတူၺ်းၸိုင် ဝၼ်းလိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမူၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ် မုၼ်ၶမ်းၽြႃး ႁေႃးတြႃး ဢၽိထမ်ႇမႃႇ ဢၼ်ၵႂၢင်ႈယဝ်ႉတူဝ်ႈ။ ပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ် မုၼ်ၶမ်းၽြႃး ဢဝ်တြႃးဢၽိထမ်ႇမႃႇ ဢၼ်ပွတ်း ႁေႃးၶွတ်ႇယွတ်ႈပၼ် ၸဝ်ႈသႃႇရိပုတ်ႉတရႃႇ တီႈထိူၼ်ႇမႆႉၸၼ်းၵူး၊ ပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ် ၸဝ်ႈသႃႇရိပုတ်ႉတရႃႇ ၶိုၼ်းဢဝ်တြႃး ဢၽိထမ်ႇမႃႇ ဢမ်ႇၵႂၢင်ႈဢမ်ႇၵႅပ်ႈသေ ႁေႃးပၼ်ၸဝ်ႈရႁၢၼ်း 500 ဢၼ်ယၢမ်ႈပဵၼ်မိင်ႇမႃးလႄႈ ဝၼ်းလိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမူၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဝၼ်းဢၽိထမ်ႇမႃႇယဝ်ႉ။
2. ဝၼ်းလိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမူၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဝၼ်းဢၼ် မုၼ်ၶမ်းၽြႃး ဢဝ်တြႃးသေ တွပ်ႇပၼ် ၵျေးၸူးမႄႈ ယဝ်ႉတူဝ်ႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵေႃႉပဵၼ်မႄႈ ဢၼ်ၵႂႃႇပဵၼ်ၶုၼ်ၽီသၼ်ႇတုသိတ လႆးတြႃးၵႂႃႇယဝ်ႉ။
3. မိူဝ်ႈမႁႃႇသၵ်ႉၵရၢတ်ႉ 109 ဝၼ်းလိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမူၼ်းၼၼ်ႉ ၽီသၢင်တင်းၼမ် ဢုမ်ႇလွမ်ႉၶႅပ်ႇၶၢင်ႈၽြႃးသေ လုၵ်ႉမိူင်းၽီတႃႇဝတိမ်ႇသႃႇ လူင်းမႃးမိူင်းၵူၼ်း တီႈမိူင်းသင်ႇၵသၼၵရလႄႈ ဝၼ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဝၼ်းၽြႃးလူင်းမိူင်း။
4. မိူဝ်ႈမႁႃႇသၵ်ႉၵရၢတ်ႉ 109 ဝၼ်းလိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမူၼ်း ၽွင်းမိူဝ်ႈ မုၼ်ၶမ်းၽြႃး လုၵ်ႉမိူင်းၽီတႃႇဝတိမ်ႇသႃႇ လူင်းမႃးမိူင်းၵူၼ်းၼၼ်ႉ ၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈ ဢဝ်ၽုင်းတၼ်းၶူဝ်း ပိုတ်ႇပၼ် ၸၵျႃႇဝလႃႇ ဢမ်ႇပၼ်မီး လွင်ႈတပ်ႉလပ်ႉသင်၊ ၽီသၢင်သတ်းၵူၼ်းငရၢႆး ႁၼ်ၵၼ်သဵင်ႈသဵင်ႈလႄႈ ဝၼ်းလိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမူၼ်းၼၼ်ႉ လႆႈဝႃႈပဵၼ် ဝၼ်းၸၵျႃႇဝလႃႇပိုတ်ႇပၢင်ႇယဝ်ႉ။
5. ၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ်ထိုင်ဝႆႉ တီႈသင်ႇၵသၼၵရၼၼ်ႉ လႆႈႁၼ် ဢူၽုင်းယႂ်ႇ မုၼ်ၶမ်းၽြႃးသေ ဢွၼ်ၵၼ် ယွၼ်းသူးပဵၼ်ၽြႃးလႄႈ ဝၼ်းလိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမူၼ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဝၼ်းယွၼ်းသူးပဵၼ်ၽြႃးယဝ်ႉ။
6. လိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမူၼ်း ၶၢဝ်းဢၼ်ၽြႃးလူင်းမႃးမိူင်းၵူၼ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၶၢဝ်းၵၢင်ၶမ်ႈလႄႈ ၽီၶဝ်ၵေႃႈ တႆႈၽႆးသေ ၸွမ်းသူင်ႇ၊ ၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႈ တႆႈၽႆးသေ ပႂ်ႉႁပ်ႉ ပႂ်ႉပူႇၸေႃႇလႄႈ ပဵၼ်ပွႆးတႆႈၽႆး ႁပ်ႉလူႇပူႇၸေႃႇ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ။
7. ဝၼ်းလိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမူၼ်းၼႆႉ သင်ႇၶႃႇရႁၢၼ်းၶဝ်ၸဝ်ႈ ဢွၵ်ႇဢတိတ်ႉထၢၼ်ႇ လွင်ႈတိုဝ်းၵမ် ယူႇသဝ်းတီႈလဵဝ် ဝတ်ႉလဵဝ်ၼၼ်ႉလႄႈ ပဵၼ်ပွႆးဢွၵ်ႇဝႃႇ။
8. ဝၼ်းလိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမူၼ်းၼႆႉ ဢဝ်ၸွမ်းၽိင်ႈထုင်း ဢၼ်သတ်းတိရတ်ႉသၢၼ်ႇၶဝ် ၵႃႈသေ ႁပ်ႉတွၼ်ႈ မုၼ်ၶမ်းၽြႃးလူင်းမိူင်းလႄႈ ပဵၼ်ပွႆးၼူၵ်ႉပွႆးတူဝ်း။
9. ဝၼ်းလိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမူၼ်းၼႆႉ သင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈၶဝ် ႁဵတ်းပဝႃႇရၼႃႇ ႁပ်ႉၶၢမ်ႇဢဝ် လွင်ႈၸိၼႄ တၢင်းယူပ်ႈယွမ်းၸဝ်ႈၵဝ်ႇသေ မူၼ်ႉမႄး တူဝ်ၸႂ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇလႄႈ ပဵၼ်ပွႆးပဝႃႇရၼႃႇ။
10. ဝၼ်းလိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းမူၼ်းၼႆႉ ဢွၼ်ၵၼ် ၵၼ်ႇတေႃး ၸဝ်ႈဝႃႇယႂ်ႇဝႃႇလူင် ၵၼ်ႇတေႃး ၵူၼ်းထဝ်ႈၵူၼ်းၵႄႇလႄႈ ပဵၼ်ပွႆးၵၼ်ႇတေႃး ဢွၵ်ႇဝႃႇယဝ်ႉ။