ယသူဝ်ထွၼ်း

ယသူဝ်ထွၼ်း (ยโสธร) ၼႆႉ ပဵၼ် ဝဵင်း လႄႈ ၸႄႈမိူင်း ဢၼ်မီးတီႈၼႂ်း ဢီႇသၢၼ် ၼႃႈလိၼ် ၶွင် မိူင်းထႆး ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

Yasothon ยโสธร
Yasothon Municipal Hall
Nickname:  Mueang Yot Nakorn (Proud Capital City)
Yasothon Location in Thailand
Coordinates: 15°47′50″N 104°08′35″E
Country	ထႆး
Province	Yasothon province
District	Mueang Yasothon district
Population  (2005)
• Total	21,134
Time zone	UTC+7 (ICT)
Thai highway	[2169]

တူၺ်း

1 သေႇတီႇသၢႆး (เจดีย์ทราย) ပၢၼ်းၽလၢပ်ႈ၊ တူထင်း။ ၸေႇတီႇၵွင်းမူးသၢႆးၼႆႉ လၢတ်ႈဝႃႈတႄႉ မီးမႃး ၸဵမ်မိူဝ်ႈ 400 ပီပၢႆၼၼ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။ ၵွင်းမူးၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်ႁၢင်ႈတူင်ႇမူၼ်းမိုဝ်းၶႂႃ သေ တၢင်းမူင်း တီႈတိၼ်မၼ်း မီး 60 မီႇတႃႇသေ ၵိူင်းဝႆႉမွၵ်ႈ 20 မီႇတႃႇၼႆႉယဝ်ႉ။ ပေႃးဢဝ်ၽိင်ႈထုင်းဝႃႈတႄႉ ပေႃးထိုင်ၶၢဝ်းႁႅင်ႈ မွၵ်ႈၼႂ်းလိူၼ်ဢေႇပရႄႇၼႆ ၶဝ်သၢႆးမႃး ႁဵတ်းႁၢင်ႈသေၵေႃႈ ပေႃးၶၢဝ်းၽူၼ်မႃး မၼ်းၵေႃႈ ၶိုၼ်းလွင်ႈၸွမ်းၼမ်ႉၽူၼ်ၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၼႆႉတႄႉ မၼ်းမီးတီႈ ၼင်လိၼ်ၵျွင်း ဢၼ်ယၢၼ်ၵၼ် တင်းဝၢၼ်ႈ မွၵ်ႈ 600 မီႇတႃႇသေ ၶို်ၼးထႅမ်သႂ်ႇပၼ်ဝႆႉ တင်းပီတင်းပီ ၸဵမ်ပူၼ်ႉမႃး ပီ 400 ပၢႆၼၼ်ႉၼႆယဝ်ႉ။ မႄးထတ်း

2 ၵျွင်းၽြႃးၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇ ၶွင် Archangel Michael (โบสถ์คริสต์บ้านซ่งแย้) (ပၢၼ်းသွင်ယေး၊ တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းမႃးဢႅဝ်ႇလႄႇၵမ်းသိုဝ်ႈ ဢၼ်မႃးတီႈ Hwy 2169 ၼၼ်ႉ မီးပၢႆႉဝႆႉ)။ ၵျွင်းၽြႃးၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇၼႆႉ ႁဵတ်းၵၢၼ်ပၼ် တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၸိူဝ်းၵိူဝ်းယမ်ၶႅတ်ႉတလိၵ်ႉ သေ မီးပႃး ႁူင်းႁဵၼ်း တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းယုမ်ႇယမ်ၶဝ်ယဝ်ႉ။ ၵျွင်းၽြႃးၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇၼႆႉ တႄႇတင်ႈမႃး မိူဝ်ႈပီ 1908 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယူင်ႉသၢင်ႈ ဢၼ်လႆႈႁၼ်ယူႇယၢမ်းလဵဝ်ၼႆႉ သၢင်ႈမႃး မိူဝ်ႈပီ 1947 သေ ဢဝ်မႆႉသေသၢင်ႈဝႆႉ၊ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၶဝ်ၵေႃႈ ၶဝ်ႈႁူမ်ႈႁဵတ်းၸွႆႈ၊ မၼ်းပဵၼ် ၵျွင်းၽြႃးထူၼ်ႈသီႇ။ ႁဵတ်းဝႆႉၼင်ႇ လၢႆးမိုဝ်းထႆး၊ ပဵၼ် ၵျွင်းၽြႃးၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇ ဢၼ်ဢဝ်မႆႉႁဵတ်း ဢၼ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ တီႈၼႂ်း မိူင်းထႆး တၢင်းၵႂၢင်ႈ မီး 16 မီႇတႃႇ လႄႈ တၢင်းယၢဝ်း မီး 57 မီႇတႃႇ။

သူၼ်ၽယထႅၼ် (สวนสาธารณะพญาแถน)။ သူၼ်မွၵ်ႇၼႆႉ မီးႁွင်ႈၼမ်ႉၵူတ်ႉငွၵ်း လွမ်ႉႁွပ်ႈဝႆႉယဝ်ႉ။ မီးပႃးသူၼ်ႁၢင်ႈလီ၊ ၶဵင်ႇသုင် ဢၼ်မီးတီႈၵၢင်ပၢင်ႇ၊ ပၢင်ႇလဵၼ်ႈ လႄႈ သူၼ်မွၵ်ႇပၢႆးယူႇလီ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ တီႈသူၼ်ၽယထႅၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈ ၸတ်းႁဵတ်း ပွႆးပွႆႇၼူၽႆး၊ ပွႆးၶေႉႁိူဝ်း လႄႈ ပွႆးသၢင်းၵျၢၼ်ႇ (မိူင်းထႆး) ၸိူဝ်းဢၼ်ပဵၼ် ပွႆးၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ ၸႄႈမိူင်း ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ မႄးထတ်း

3 ဝတ်ႉမႁႃႇထၢတ်ႈ (วัดมหาธาตุ)။ ၵျွင်းၽြႃးပုတ်ႉထ ၼႆႉ ပဵၼ် ႁၢင်ႈၽၢင်တၢင်တူဝ် ယသူဝ်ႇထွၼ်းယဝ်ႉ။ ၵျွင်းၽြႃးမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ ဢၼ်ပဵၼ် ဢွင်ႈတီႈ "ၽြႃးပုတ်ႉထ ပုၼ်ႇယရတ်ႉ" ဢမ်ႇၼၼ် "ၽြႃးၵႅဝ်ႈယွတ်ႈၼမ်ႉၶၢင်" ဢၼ်ပဵၼ် ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈပုတ်ႉထ ဢၼ်ပဵၼ်ႁၢင်ႈ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ ၼင်ႈၵၢၼ်တြႃး ၼင်ႇႁွႆးမိုဝ်း ပၢႆးမွၼ်းၵဵင်းသႅၼ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လွင်ႈၸၼ်ၸိူဝ်း ၸိူဝ်းမီးတီႈ ဝတ်ႉမႁႃႇထၢတ်ႈၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃး

ၽြႃးထၢတ်ႈယသူဝ်ထွၼ်း ဢမ်ႇၼၼ် ၽြႃးထၢတ်ႈဢၢၼ်ၼူၼ်။ พระธาตุยโสธร หรือ พระธาตุอานนท์ ပဵၼ်ၵွင်းမူး မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ တီႈ ဢီႇသၢၼ်။ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈ ထၢတ်ႈတဝ်ႈ ၶွင် ၽရဢၢၼ်ၼူၼ် မီးဝႆႉၽၢႆႇၼႂ်း၊ ထၢတ်ႈၵွင်းမူး ဢၼ်မီးပိုၼ်ႉ လွၵ်းသီႇၸဵင်ႇ ၼၼ်ႉ ၸိၵ်းမၼ်းမိူၼ်ၵၼ်တင်း ၽြႃးထၢတ်ႈၽၼူမ်ႇ ယဝ်ႉ။

ႁေႃတရႆး ဢမ်ႇၼၼ် ႁူင်းတူၺ်းလိၵ်ႈ ပိတၵၢတ်ႈသၢမ်ၵွင် ။ หอไตร သုမ်ႉယူင်ႉသၢင်ႈၼႆႉ ၸႂ်ႉတွၼ်ႈတႃႈ သိမ်းဝႆႉ ပပ်ႉထမ်းတြႃး ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈယဝ်ႉ။ ယူင်ႉသၢင်ႈၼႇႉ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈ ဢၼ်ဝႆႉ ၶဵင်ႇႁၢၼ်ႉပပ်ႉထမ်းတြႃး ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ ဢၼ်ပၢင်းမႃးတီႈ ဝဵင်းၸၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽၵ်းတူမႆႉ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ႁဵတ်းဝႆႉလီလီသေၵေႃႈ တဵၵ်းၶမ်းဝႆႉယဝ်ႉ။

ၽြႃးထၢတ်ႈၵွင်ၶဝ်ႈၼွႆႉ။ พระธาตุก่องข้าวน้อย မၼ်းပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်တင်း တီႈမၢႆတွင်းတၢင်ႇၸိူဝ်းသေ ပိူင်လူင်မၼ်း ပဵၼ်ဢၼ်ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈ ၸၢဝ်းပုတ်ႉထ၊ ၽြႃးထၢတ်ႈၵွင်ၶဝ်ႈၼွႆႉ ၼႆႉ ၵူၼ်းမိူင်းၵေႃႉၼိုင်ႈ လႆႈၵေႃႇတႄႇတင်ႈမႃးယဝ်ႉ။ ၵႂၢမ်းမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ ဢၼ်ဢွၼ်ၵၼ်လၢတ်ႈတႄႉ ၵူၼ်းၼုမ်ႇႁဵတ်းၼႃး ၵေႃႉၼိုင်ႈ တႄႇႁဵတ်းၵၢၼ်ၸဵမ်မိူဝ်ႈ မိူင်းလႅင်း။ ထိုင်ၵၢင်ဝၼ်းမႃး မႄႈမၼ်းမႃးသူင်ႇၶဝ်ႈတူၵ်းလိုၼ်း။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မၼ်းတွင်ႉမႆႈၼႃႇသေ ၽိူဝ်ႇမၼ်းႁၼ် မႄႈၶဝ် ဢဝ်ၶဝ်ႈမႃးဢိတ်းဢွၼ်ႇၵူၺ်းၼႆ မၼ်းၸႂ်လမ်သေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈမၼ်းဢဝ် မႄႈမၼ်းတၢႆ။ ၵူၼ်းၼုမ်ႇၵေႃႉၼႆႉ လႆႈတႄႇၵွင်းမူးၼႆႉမႃး မၼ်းမုင်ႈမွင်း ႁႂ်းဝၢင်းၶႂၢင်းပၼ်မၼ်း လႄႈ ႁႂ်ႈတၢင်းၽိတ်းမၼ်းလႆႈႁၢႆဝၢႆးဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

4 ဝၢၼ်ႈထုင်ႉၼၢင်းဢူၵ်ႇ (บ้านทุ่งนางโอก)။ ဝၢၼ်ႈဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်ၸွမ်း ၵၢၼ်မႆႉမွင်။

5 မူႇဝၢၼ်ႈၼႃးသမႆႇ (หมู่บ้านนาสะไมย)။ ၸမ်ၵၼ်တင်း ဝၢၼ်ႈထုင်ႉၼၢင်းဢူၵ်ႇ၊ ဢၼ်ပဵၼ်ဝၢၼ်ႈ ဢၼ်ဢဝ် မႆႉမွင်သေ ႁဵတ်းၶူဝ်းၶွင် လေႃႉထွင်း ၸိူဝ်းၼႆႉ။

6 ၽူထမ်ႈၽရ (ภูถ้ำพระ)။ ဢွင်ႈတီႈ ဢၼ်မီး ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈပုတ်ႉထ၊ ထမ်ႈၽူထမ်ႈၽရ ၼႆႉ တၢင်းၵႂၢင်ႈမၼ်းမီး ႁူၵ်းမီႇတႃႇ တၢင်းယၢဝ်းမၼ်းမီး 16 မီႇတႃႇ။ ပဵၼ်သၼ်လွႆဢၼ်မီးႁူမ်ႈ ႁူမ်ႇတူမ်းဝႆႉပၼ် ပႃႇထိူၼ်ႇၶဵဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ထမ်ႈတၢင်ႇၸိူဝ်း တီႈၼႂ်း ၼႃႈလိၼ်ၼႆႉတႄႉ ၶဝ်ႈပႃး၊ ထမ်ၵဵင်ႇ၊ ထမ်ႈငူးသဝင်၊ ထမ်ႈၵရိယင် လႄႈ ထမ်ႈၽရွင်ပုတ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

7 ဢွင်ႈတီႈမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ ဝၢၼ်ႈသူင်ႇပိူၺ်း (แหล่งโบราณสถานบ้านสงเปือย)။ လွင်ႈၸၼ်ၸႂ် ဢၼ်ထၢင်ႇႁၢင်ႈမၼ်းတႄႉ ၶဝ်ႈပႃး

ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈလူင် ပုတ်ႉထ။ พระพุทธรูปใหญ่ ဢၼ်ဢဝ်မၢၵ်ႇဢုတ်ႇသေ ႁဵတ်းဝႆႉ၊ ၽြႃးလူင်ဝတ်ႉသူင်ႇပိူၺ်းၼႆႉ တၢင်ႈၵႂၢင်ႈမီး သၢမ်မီႇတႃႇ လႄႈ တၢင်းသုင် မီး ပႅတ်ႇမီႇတႃႇ။ ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃးလူင်ၼႆႉ ဢႃႇယု မီး 200 ပီလိူဝ်ယဝ်ႉ။

ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈလူင် ပုတ်ႉထ။ พระพุทธรูปใหญ่ ဢၼ်ဢဝ်မၢၵ်ႇဢုတ်ႇသေ ႁဵတ်းဝႆႉ၊ ၽြႃးလူင်ဝတ်ႉသူင်ႇပိူၺ်းၼႆႉ တၢင်ႈၵႂၢင်ႈမီး သၢမ်မီႇတႃႇ လႄႈ တၢင်းသုင် မီး ပႅတ်ႇမီႇတႃႇ။ ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈၽြႃးလူင်ၼႆႉ ဢႃႇယု မီး 200 ပီလိူဝ်ယဝ်ႉ။

ၵွင်းမူး ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃး ၽုၼ်ႇလိၼ် ဢၼ်မႃးတီႈ ဢွင်ႈတီႈထွတ်ႈမျၢတ်ႈၸၢဝ်းပုတ်ႉထ။ เจดีย์บรรจุดินจากสังเวชนียสถาน ၵွင်းမူးၵဝ်ႇ ဢၼ်ဢႃႇယု မီး 200 ပီလိူဝ်၊ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈဢၼ်ဢဝ် လိၼ်တီႈၽြႃးၵိူတ်ႇ၊ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ လႆႈၺၢၼ်ႇသပ်ႉပႆႇၺု၊ တီႈတႄႇႁေႃးထမ်းတြႃး လႄႈ တီႈဢဝ်ပရိၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ၊ ၶဵၼ်းဢမ်ႇမၽၢၼ်း ဢၼ်ပဵၼ် မုၼ်ႈၸဝ်ႈၸၢဝ်းပုတ်ႉ ၵေႃႉဢဝ်မႃးတီႈ ဢိၼ်းတီးယႃး။

ၸၢၵ်ႈၽႃႇတိၼ်ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ။ รอยพระพุทธบาทจำลอง ၸၢၵ်ႈၽႃႇတိၼ်ၽြႃႈပဵၼ်ၸဝ်ႈၼႆႉ Field Marshal Plaek Pibulsongkram လႄႈ မေးၼၢင်းမၼ်း လူႇတၢၼ်းၵေႃႇသၢင်ႈဝႆႉသေ ပေႃးဝႃႈထိုင်ၶၢဝ်းသၢင်းၵျၢၼ်ႇမႃး ၵူၼ်းဢွၼ်ၵၼ် မႃးသွၼ်းၼမ်ႉ ၸၢၵ်ႈၽႃႇတိၼ်ႇၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈယဝ်ႉ။

ႁွင်ႈၼႄပိုၼ်းမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ။ พิพิธภัณฑ์ของโบราณ ႁွင်ႈၼႄပိုၼ်းၼႆႉ ၼႄဝႆႉ ၶူဝ်းၶွင်မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ ဢၼ်လႆႈႁၼ်တီႈ တူင်ႇမိူင်းတူၺ်း၊ ဢၼ်ပဵၼ်ဝဵင်းၶမဵၼ်ႇ မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ။ ၼႂ်းၶူဝ်းၶွင် မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃး ၵူႇမၢၵ်ႇႁိၼ် တွၼ်ႈတႃႇ ၽူႈၵွၼ်းဝဵင်း၊ လႄႈ ၶႅပ်းလိၵ်ႈႁိၼ် ဢၼ်တႅမ်ႈဝႆႉတင်း လိၵ်ႈၶမဵၼ် မိူဝ်ႈၵွၼ်ႈ။

ဝဵင်းမိူင်ႈၵွၼ်ႇ တူင်ႇမိူင်းတူၺ်း။ ซากเมืองโบราณดงเมืองเตย တီႈၼႆႈၼႆႉ တေလႆႈႁၼ် ပိုၼ်ႉၶၢမ်ႇ ၵျွင်းၽြႃး လႄႈ ႁူဝ်ႉဝဵင်း ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ႁူမ်ႈဝႃႈၼၼ်သေတႃႉ မၼ်းၵေႃႈ ပဵၼ်ဢၼ်လုလႅဝ်ဝႆႉ၊ ၸိူဝ်းဢၼ်ၵိုတ်းဝႆႉၼၼ်ႉ မၼ်းၼႄပၼ်ဝႃႈ ၼႆႉ ယၢမ်ႈပဵၼ်မႃး တီႈၵူၼ်းယူႇသဝ်း မိူဝ်ႈပၢၼ် ၸဵၼ်လႃႈ-တႂႃႇရဝတီႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လိၵ်ႈၶႅပ်းႁိၼ် ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း ၸဵၼ်လႃႈ ၼႄပၼ်ဝႃႈ ဢွင်ႈတီႈမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းလႆႈပဵၼ် ဢွင်ႈတီႈၽႃႇသႃႇၵိူဝ်းယမ် တွၼ်ႈတႃႇ ၸၢဝ်းသျီႇဝ ၼႆယဝ်ႉ။

ၵူႇၸၢၼ်။ กู่จาน ၼႆႉၵေႃႈပဵၼ် ၵွင်းမူးမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ ဢၼ်ငၢႆးမိူၼ်ၵၼ်တင်း ဢၼ်မီးတီႈ ဝတ်ႉၽြႃး ထၢတ်ႈၽၼူမ်။ ၵႂၢမ်းမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ လၢတ်ႈဝႃႈတႄႉ တင်း ၽြႃးထၢတ်ႈၽၼူမ်း ဢၼ်မီးတီႈ ၸႄႈတွၼ်ႈထၢတ်ႈၽၼူမ်၊ ၸႄႈမိူင်း ၼၶွၼ်းၽၼူမ်းၼၼ်ႉ လႆႈတႄႇမႃႈ မိူဝ်ႈပၢၼ်လဵဝ်ၵၼ်ၼႆယဝ်ႉ။

ၸၢၵ်ႈၽႃႇတိၼ်ႇ ပုတ်ႉထ ယသူဝ်ထွၼ်း။ พระพุทธบาทยโสธร ၸၢၵ်ႈၽႃႇတိၼ်ပုတ်ႉထၼႆႉ မီးဝႆႉတီႈၼိူဝ် လွႆသၢႆၶၢဝ်း။ မၼ်းပဵၼ်ဝႆႉၼင်ႇ ဢွင်ႈတီႈ ထွတ်ႈမျၢတ်ႈ ၸႄႈမိူင်း။ ၶူဝ်းမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ ဢၼ်လႆႈႁၼ် တီႈႁိမ်းႁွမ်းၼႆႉ ပဵၼ် ႁုၼ်ႇႁၢင်ႈႁိၼ်ပုတ်ႉထ ဢၼ်မီး 2-ထတ်း-wide (0.61-မီႇတႃႇ) ဢၼ်ပဵၼ်ႁၢင်ႈၽၢင် ၼင်ႈၵၢၼ်တြႃးသေ မီးၼၵႃး ၵႅတ်ႇၶႄႁႄႉၵင်ႈပၼ်လႄႈ ဢၼ်ပဵၼ်လိၵ်ႈၶႅပ်းႁိၼ်တႄႉ တၢင်းသုင်မီး ၼိုင်ႈမီႇတႃႇလႄႈ တၢင်ႈၵႂၢင်ႈမၼ်း မီး 50 သႅၼ်ႇတီႇမီႇတႃႇယဝ်ႉ။

ႁေႃထရႆး ဢမ်ႇၼၼ် ႁူင်းတူၺ်းလိၵ်ႈ ဝတ်ႉသရတရိၼုရၵ်ႉ။ หอไตรวัดสระไตรนุรักษ์ ယူင်ႉသၢင်ႈၼႆႉ ဢႃႇယုမၼ်းမီး ၼိုင်ႈႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီလိူဝ်၊ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈ ဝႆႉ ပပ်ႉထမ်းတြႃးၸဝ်ႈပုတ်ႉထ။ လၢႆးမိုဝ်းၵေႃႇသၢင်ႈတႄႉ ပဵၼ်လၢႆးမိုဝ်းမၢၼ်ႈသေ တၢင်းၵႂၢင်ႈ မီး 8.3 မီႇတႃႇ လႄႈ တၢင်းယၢဝ်း မီး 10.5 မီႇတႃႇ၊ မုင်းမၼ်း ပႃး ႁေႃၸၼ်ႉ ဢၼ်မီးသီႇၸၼ်ႉ သေ မီးၸၢႆးၶႃးယၢဝ်း ၵူႈၽၢႆႇ။

ႁဵတ်း

ပၢင်ပွႆး လဵပ်ႈသွႆႉမွၵ်ႇ (งานประเพณีแห่มาลัย)။ ဢၼ်ပဵၼ် ပွႆးမိူဝ်ႈမိုၼ်ႉၵွၼ်ႇ ၼႆႉ ၸတ်းႁဵတ်း တီႈ ဝၼ်းမႃႇၶပူၶျႃ (ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ ဢမ်ႇၼၼ် မၢတ်ႉၶျ်)။ ၸၢဝ်းပုတ်ႉထၶဝ်ယုမ်ႇယမ်ဝႃး တီႈဝၼ်းၼၼ်ႉ မၼ်းပဵၼ် ဝၼ်းဢၼ် ပုတ်ႉထ ၵႂႃႇႁေႃးထမ်းပၼ်မႄႈမၼ်း တီႈမိူင်းၽီသေ ၶိုၼ်းပွၵ်ႈမႃး ၼႆယဝ်ႉ။ ၶုၼ်ၽီၶဝ်ႈ ဢဝ်တင်း မွၵ်ႇ လႄႈ ၶဝ်ႈ သေ ၸွမ်းလင်ၽြႃးမႃးၼႆယဝ်ႉ။ လွင်ႈယုမ်ႇယမ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လႅၵ်ႈလၢႆႈပဵၼ် ၽိင်ႈထုင်းၵႂႃႇသေ ၵူၼ်းဝၢၼ်ၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ်ဢဝ်ၶဝ်ႈသေၵေႃႈ ႁဵတ်းပဵၼ်ၼင်ႇ တူင်ႇမူင် (ဢဝ်ၶဝ်ႈၸီႇ ႁၢၼ်ႉတေႃႇမၼ်းပွင်းမႃး)။ ဝၼ်းၼၼ်ႉၼႆႉ တူင်ႇမွၵ်ႇၶဝ်ႈ ၼႆႉ တၢင်းယၢဝ်းမၼ်း မီး 4-6 မီႇတႃႇသေ ဢဝ်တင်း မွၵ်ႇ လႄႈ မၢၵ်ႇၼပ်ႉၸိူဝ်းၼႆႉ ႁၢင်ႈၶိူင်ႈဝႆႉယဝ်ႉ။ တူင်ႇမွၵ်ႇ တုင်းမွၵ်ႇ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢဝ်တၢင်းၵူၼ်းလဵပ်ႈၸႅၼ်ႇထႅဝ်သေ ၼႄႁၢင်ႈၽၢင် တၢင်းႁၢင်ႈလီသေၵေႃႈ မိူဝ်ႈပႆႇထိုင် ဝၼ်းမႃႇၶပူၶျႃ ၼၼ်ႉ ၵႂႃႇႁၢင်ႈၶိူင်ႈဝႆႉတီႈ ၵျွင်းၽြႃးယဝ်ႉ။ (ဢၢပ်ႉတဵတ်ႉဝႆႉ မိူဝ်ႈ ဢေႃး 2022 | မႄးထတ်း)

ပွႆးပွႆႇၼူၽႆး (งานประเพณีบุญบั้งไฟ) (သူၼ်မွၵ်ႇၽယႃးတႅၼ်ႊ)။ ယသူဝ်ထွၼ်းၼႆႉ ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင် တွၼ်ႈတႃႇ ပွႆးပွႆႇၼူႇၽႆး ဢၼ်ၸတ်းႁဵတ်း ၼႂ်းလိူၼ်မေႇ ၵူႈပီပီၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ငဝ်ႈတႄႇမၼ်းတႄႉ ပဵၼ် ၽိင်ႈထုင်းတႃႇႁႂ်ႈ ၶွၼ်ႇၼမ်ႉမၼ်းလိၼ်လီၼႆသေ မၼ်းၵေႃႈ ပဵၼ်မႃး ပွႆးလူင် ၶွင်ၼိုင်ႈပီ တီႈၼႂ်းတူင်ႇလိၼ်ယူႇ။ ပွႆးၼႆႉ ၸတ်းႁဵတ်းၼႂ်း ဝၼ်းတၼ်း ဝူင်ႈထူၼ်ႈသွင် ၼႂ်းလိူၼ်မေႇ ၵူႈပီပီယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ယသူဝ်ထွၼ်း ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ ပွႆးၼႆႉ မၼ်းတေႁႂ်ႈ ၶုၼ်ၽီၽူၼ် လႄႈ တၢင်းၵိၼ် ၶဝ် လႆႈႁၢၼ်ႉၸႂ် ၼႆယဝ်ႉ။

ၼူၽႆး ၼႆႉ မၼ်းဢဝ် လွၵ်းသီၶမ်းသေ ႁၢင်ႈၶိူင်ႈဝႆႉၼင်ႇ ၽိင်ႈထုင်းထႆးယဝ်ႉ။ ၼၼ်ႉပွင်ႇဝႃႈ ၵူၼ်းႁဵတ်းၼူၽႆးၼႆႉ တွၼ်ႈတႃႇတေ ၵႅတ်းလၢႆးလေႃး မၼ်း တွၼ်ႈတႃႇတေ တိင်သႂ်ႇ တီႈၼူၽႆးၼၼ်ႉ ၶဝ်လႆႈဢဝ်ၶၢဝ်းယၢမ်းမၼ်း မွၵ်ႈ ႁူဝ်လိူၼ်မၼ်းယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ် ၸိၵ်းၼူၽႆးၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁၢင်ႈၶိူင်ႈဝႆႉ ပႅၵ်ႇပႅၵ်ႇပိူင်ႈပိူင်ႈၵၼ်၊ ၵူၺ်းၵႃႈဝႃႈ ဢၼ်ၸိုဝ်ႈလိုဝ်းလင်တႄႉ ပဵၼ် ႁၢင်ႈၼၵႃး ႁူတ်းၼမ်ႉ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸိၵ်းၼူၽႆးၼၼ်ႉ တေလႆႈႁၼ် ႁၢင်ႈၶိူင်ႈဝႆႉ ထႅင်ႈတၢင်ႇမဵဝ်းတၢင်ႇလၢႆးယူႇ။ တင်ႈသဵင်ႈၼႆႉတႄႉ မၼ်းၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ ၵႂၢမ်းဢသိူၵ်ႈဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၽူၼ်မႃးၼၼ်ႉသဵင်ႈသဵင်ႈယဝ်ႉ။ မဵဝ်းၼူၽႆးၵေႃႈ မီးဝႆႉ လၢႆမဵဝ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ၊ ၸိုဝ်ႈမၼ်းတႄႉၵေႃႈ ပႅင်ႈၽႆးၵီႇလူဝ်ႇ၊ ပႅင်ႈၽႆးမူဢဵၼ်ႈ လႄႈ ပႅင်ႈၽႆးသႅၼ်။ ပႅင်ႈၽႆးၵီႇလူဝ်ႇ ၼႆႉ မၼ်းပွင်ႇဝႃႈ ပဵၼ် ၼူၽႆး ဢၼ်ၶဝ်ႈပႃး ၽွင်ယၢမ်း ၼိုင်ႈၵီႇလူဝ်ႇၵရမ်ႇ ၼႆယဝ်ႉ။ ပႅင်ႈၽႆးမူဢဵၼ်ႈ ၸမ်ႉပႃး ယၢမ်း 12 ၵီႇလူဝ်ႇၵရမ်ႇ သေ ပႅင်ႈၽႆးသႅၼ်ၸမ်ႉ ပႃး ၽွင်ယၢမ်း 120 ၵီႇလူဝ်ႇၵရမ်ႇယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ တႅပ်းတတ်းယဝ်ႉဝႃႈ တေႁဵတ်း ၼူၽႆးမဵဝ်းလႂ် ၼႆ၊ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၶဝ် ႁဵတ်းဢဝ်ႁင်းၵူၺ်း ဢမ်ႇၼၼ် ပၼ်ၵၢၼ် ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇယဝ်ႉ။ ႁဵတ်းၼူၽႆးၼႆႉ လူဝ်ႇလႆႈမီးၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇ ၵေႃႉဢၼ်တေၸၢင်ႈ ၼပ်ႉသွၼ်ႇ ၽွင်ယၢမ်း လႄႈ ထၢၼ်ႈမီႈမၼ်း၊ ၼၼ်ႉတႃႇႁႂ်ႈ ၼူၽႆး တႅၵ်ႇပဵၼ်ၽႆးသေ ၶိုၼ်ႈၵႂႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပၢင်ပွႆးၼႆႉ ၸတ်းႁဵတ်းမွၵ်ႈလၢႆဝၼ်းသေ ပေႃးဝၼ်းလိုၼ်းသုတ်းမၼ်းတႄႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၵူၼ်းၵိုတ်းတႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈ သေ ဢွၼ်ၵၼ် ပွႆႇၼူႇၽႆးဢၼ်ဢဝ် မူၵ်ႇမႆႉမွင်ႁဵတ်းဝႆႉ၊ မၢင်ၸိူဝ်းၵေႃႈ မီးတၢင်းယၢဝ်း 10 မီႇတႃႇ ဢၼ်ၸၢင်ႈမိၼ်ၶိုၼ်ႈထို်င 10,000 မီႇတႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပၢင်ပွႆး လႄႈ တီႈပွႆႇၼူၽႆးၼႆႉ ၸတ်းႁဵတ်းတီႈ သူၼ်ႇမူႇၼီႇၸီႇပႄႇယဝ်ႉ။ ဢၼ်ပဵၼ် ပွႆးလဵပ်ႈၼႄႁၢင်ႈၼၼ်ႉတႄႉ ႁဵတ်းတီႈၼိူဝ် သဵၼ်ႈလူင်လူင် ယသူဝ်ထွၼ်းယဝ်ႉ။ လုၵ်ႉတီႈ ၶွမ်ႇမီႇတီႇ ၵေႃႉထတ်းသိၼ်ပၼ် ၼူၽႆးဢၼ်လႂ်ဢၼ်ၼၼ်ႉသေ ၽူႈဢွင်ႇမၢၼ်တႄႉၵေႃႈ လႆႈဢဝ် သူး မိူဝ်းႁိူၼ်းယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းပဵၼ် ၼူၽႆး ဢၼ်လၢႆးယိုဝ်းမၼ်းၽိတ်းပိူင်ႈလႄႈသင် ဢၼ်လွင်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်မၼ်းဢမ်ႇၶႅမ်ႉလႅပ်ႈလႄႈသင် ပေႃးပဵၼ်ၸိူင်ႉၼၼ်မႃး ၽၢႆႇၵူၼ်းၶေႉၶဵင်ႇမၼ်း ဢဝ် ၵူၼ်းႁဵတ်းၼူၽႆး ၸိူဝ်းလၢႆးယိုဝ်းမၼ်းၽိတ်းပိူင်ႈ၊ ၸိူဝ်းလွင်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်မၼ်း ဢမ်ႇၶႅမ်ႉလႅပ်ႈၼႆႉ ယွင်ႈတူဝ်ၶဝ် ပိုဝ်ႈတူၵ်းသႂ်ႇၼႂ်း ၵူမ်သေၵေႃႈ ပၼ်တၢင်းၽိတ်းၶဝ်ယဝ်ႉ။

သိုဝ်ႉ

ယသူဝ်ထွၼ်းၼႆႉ ၶဝ်ဢၼ်ၵုင်ႇဢဝ်မုၼ် ၸွမ်း ၶဝ်ႈႁွမ်မွၵ်ႇၶဝ်ႈတႅၵ်ႇၶဝ်၊ တႅင်တမ်ႇပူႇ လႄႈ မွၼ်ႁူဝ်ႁၢင်ႈတႃႇမၢတ်ႇ ဢၼ်ဢဝ် မိုဝ်းသၢၼ် (မွၼ်ၶႂၼ်) ဢၼ်ပဵၼ် လွင်ႈၶိုၵ်ႉတွၼ်း ၶွင် ဝၢၼ်ႈသီထၢၼ်၊ ဝၢၼ်ႈႁဵတ်းမူၼ်ႁူဝ်ၶိတ်ႇ တီႈ တမ်ပူၼ်ႈသီထၼူ၊ ဢမ်ၽိူဝ်းပႃႇတဵဝ်။ ယသူဝ်ထွၼ်းၼႆႉ ႁူႉၸွမ်း ၵၢၼ်မေႃမိုဝ်းၶဝ် - ၽႃႈၶိတ်ႇ၊ လေႃႉထွင်း၊ ဢႅပ်ႇၶဝ်ႈၼဵဝ် လႄႈ သႃႉသွင်းသၢၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ တၢင်းၵိၼ်ၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉတႄႉ ၶဝ်ႈပႃး ပႃသူမ်ႈ၊ ပႃႁၢင်ၼူၵ်ႉယုင်း လႄႈ ၶဝ်ႈသွႆးဝၢၼ် ၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။