မႁႃႇယႃႇၼ
တီႈပွင်ႇ "ၿုၻ်ꩪ" ၼၼ်ႉ ပွင်ႇဝႃႈ "ၵေႃႉဢၼ်တိုၼ်ႇၸိုၼ်ႈ" ဢမ်ႇၼၼ် "ၵေႃႉဢၼ်လႆႈၺၢၼ်ႇတၢင်းလႅင်း" ၼႆယဝ်ႉ။ ၵေႃႉဢၼ်တႄႇတင်ႈ ဝႃႇတပုတ်ႉၼႆႉ ပဵၼ်မုၼ်ၶမ်းၽြႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈပၢႆးပိုၼ်းၶဝ် ၼပ်ႉသွၼ်ႇဝႃႈ ၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈ ၵိူတ်ႇမိူဝ်ႈ ၿီႇၸီႇ 623 သေ မၼ်းၸဝ်ႈပဵၼ် ၽဝၵူၼ်း တေႃႇထိုင် ၿီႇၸီႇ 594 ယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၿီႇၸီႇ 594 ၽွင်းဢႃႇယုႇ 29 ၼၼ်ႉ တႄႇၵျၢင်ႉၵမ်တြႃးသေ ထိုင်မႃး ၿီႇၸီႇ 588 ၽွင်းဢႃႇယု 35 ၼၼ်ႉ ၶိုၼ်ႈပဵၼ် မုၼ်သုင်ၽြႃးယဝ်ႉ။[1] [2] [3]
ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၵိူတ်ႇ မိူဝ်ႈၿီႇၸီႇ 623
မႄးထတ်းမႁႃႇယႃႇၼ ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပဵၼ်ၸိုဝ်ႈ ပုတ်ႉထသႃႇသၼႃႇ ပွတ်းႁွင်ႇယဝ်ႉ။ ပုတ်ႉထသႃႇသၼႃႇ ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ မီးဝႆႉ သႃႇသၼႃႇ ပွတ်းၸၢၼ်းလႄႈ သႃႇသၼႃႇ ပွတ်းႁွင်ႇၼႆယူႇ၊ သႃႇသၼႃႇ ပွတ်းၸၢၼ်းၼၼ်ႉတႄႉ ပဵၼ်ၸုမ်းထေႇရဝႃႇတသေ သႃႇသၼႃႇ ပွတ်းႁွင်ႇတႄႇ ပဵၼ်ၸုမ်း မႁႃႇယႃႇၼ။ လွင်ႈဢၼ်တႅၵ်ႇၵၼ် ပဵၼ်ၵႂႃႇ ပွတ်းႁွင်ႇ ပွတ်းၸၢၼ်းၼၼ်ႉ တႄႇမႃးမိူဝ်ႈတၢင်ႇသင်ႇၵႃႇယၼႃႇ ပွၵ်ႈၵမ်းသွင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ ၽြႃးဢဝ်ပရိၼိပ်ႉပၢၼ်ႇယဝ်ႉ ထႅင်ႈ 4 လိူၼ် ၸဝ်ႈမႁႃႇၵသ်သပ ဢွၼ်ႁူဝ် ဢိင်ပိုင်ႈ ၸဝ်ႈႁေႃၶမ်းဢၸႃႇတသတ်ႈသေ တၢင်ႇသင်ႇၵႃႇယၼႃႇ ပွၵ်ႈၵမ်းမၢႆၼိုင်ႈသေ တေႃႇထိုင် ၼႂ်း 100 ပီၼၼ်ႉ ဢမ်ႇပႆႇမီး ၸုမ်း(ၵိူင်း) ဢၼ်တႅၵ်ႇၵၼ်။ ပေႃးဝႃႈ ပၢၵ်ႇပီတဵမ်မႃး ဢိင်ပိုင်ႈ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း ၵႃႇလႃႇသေႃးၵသေ ၸဝ်ႈမႁႃႇယသ ဢွၼ်ႁူဝ် သင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈၶဝ် တၢင်ႇသင်ႇၵႃႇယၼႃႇ ပွၵ်ႈၵမ်းသွင်ယဝ်ႉ။
ၵမ်းၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ လွင်ႈတိုဝ်းၵမ် ဝိၼႆး ပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်လႄႈ ရႁၢၼ်းလတ်ႉသဝီႇ မိူင်းဝေႇသႃႇလီႇၶဝ် မိုၼ်ႇပႃး ၸင်ႇၵႂႃႇႁဵတ်း သင်ႇၵႃႇယၼႃႇ တီႈမိူင်းၵေႃးသမ်ႇပီႇယဝ်ႉ။ လွင်ႈတၢင်ႇသင်ႇၵႃႇယၼႃႇၼၼ်ႉ ၸုမ်းၸဝ်ႈမႁႃႇယသၶဝ်ၸဝ်ႈတႄႉ ဢဝ်ၸွမ်းၼင်ႇဝိၼႆး ဢၼ်ၸဝ်ႈမႁႃႇၵသ်သပၶဝ် တမ်းဝၢင်းမႃးၼၼ်ႉလႄႈသင်၊ ၽူႈၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း ပၢင်တၢင်ႇသင်ႇၵႃႇယၼႃႇၵေႃႈ ဢဝ်ၸဝ်ႈတူၼ်လူင် ဢၼ်သင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈၶဝ်လိူၵ်ႈသေ ၶဝ်ႈပႃး တၢင်ႇသင်ႇၵႃႇယၼႃႇၵႂႃႇလႄႈ ၸင်ႇႁိၵ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၸုမ်းထေႇရဝႃႇတ ၼႆယဝ်ႉ။ ၸုမ်းရႁၢၼ်းဝိတ်ႉၸီႇ ဝေႇသႃႇလီၶဝ်တႄႉ ၶဝ်သမ်ႉဝႃႈ သင်ႇၶႃႇၶဝ်ၸဝ်ႈမီးၼမ်ၼႆလႄႈမီးၼမ်ၼႆလႄႈ ၸင်ႇႁိၵ်ႈၸိုဝ်ႈဝႃႈ "ၸုမ်းမႁႃႇသိင်ၵီႇတိ" ၼႆယဝ်ႉ။ တႄႇဢဝ်ၼၼ်ႉမႃး ၼႂ်းသႃႇသၼႃႇ ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ၸင်ႇတႅၵ်ႇပဵၼ် သွင်ၸုမ်းၵႂႃႇယူႇ။