မၢၵ်ႇၽိူင်း
တူၼ်ႈမၢၵ်ႇၽိူင်းၼႆႉ ပဵၼ်တူၼ်ႈ ဢမ်ႇပေႃးယႂ်ႇ။ ပဵၼ်ၸၢဝ်းတူၼ်ႈ Oxalidaceae သေ ဢွင်ႈၸႃႇတိမၼ်း ပဵၼ်ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ၵုၼ်လူင်ဢေးသျႃး။
မၢၵ်ႇမၼ်း ပဵၼ်သၼ် မီးဝႆႉ 5 သၼ်။ ပေႃးထိူဝ်မႃးၸိုင် မိူၼ်ႁၢင်ႈလၢဝ်ႁႃႈၸဵင်ႇလႅမ်ဝႆႉလႄႈ ၽၢႆႇဢႅင်းၵလဵတ်ႈၶဝ် ႁွင်ႉဝႃႈ Star Fruit။ မႂ်မၼ်းဢမ်ႇပေႃးယႂ်ႇ။ ၶၢဝ်းမၼ်းမွၵ်ႇၼၼ်ႉ တုမ်ႇမွၵ်ႇဢွၼ်ႇမၼ်း မိူဝ်ႈၸဝ်ႉမူၼ်းတလွမ်ႉ ပဵၼ်သီၵမ်လႅင်ဢွၼ်ႇသေ ပေႃးၵီႈမႃး မိူၼ်သီမွၵ်ႇၵွၼ် ၼႂ်းၵႅၼ်ၵၢင်မၼ်း ၶွင်ႇၵမ်ႇဝႆႉသေ ႁၢင်ႈလီဝႆႉတႄႉတႄႉ။ မၢၵ်ႇမၼ်း မိူဝ်ႈတိုၵ်ႉၼုမ်ႇၸိုင် ပဵၼ်သီၶဵဝ်သေတ ပေႃးၵႄႇမႃး ပဵၼ်သီလိူင် မိူၼ်ၼင်ႇ သီၽိူင်းလႄႈ တႆးၸင်ႇႁွင်ႉဝႃႈ မၢၵ်ႇၽိူင်း။ ပဵၼ်မၢၵ်ႇဢၼ်မီးသၢႆသူမ်ႈသေတ မၢင်တူၼ်ႈတႄႉ ဢမ်ႇပေႃးသူမ်ႈႁႅင်းသေ မီးပႃး သၢႆဝၼ်ယူႇ။ တူၼ်ႈမၼ်းၼႆႉ ၵမ်ႉပႃႈၼမ် ဢွၵ်ႇၸွမ်းထိူၼ်ႇပႃႇၵူၺ်း၊ ဢမ်ႇသူႈလႃႈလီႈၽုၵ်ႇၶေႃၶေႃ။
- လၢႆးၵိၼ်
ၶူပ်းၵိၼ်လုၵ်ႈမၼ်း၊ ထိူဝ်ႁဵတ်းသိၵ်ႈသေၵိၼ်၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈယႅၼ်ႈလေႃးၼမ်ႉၵိူဝ်သေၵိၼ်၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ သွႆးသႂ်ႇလေႃး ၵိူဝ်မၢၵ်ႇၽိတ်ႉသေၵိၼ်။
- လၢႆႈၽုၵ်ႇ
(1) ဢဝ်ၸိူဝ်ႉမၼ်းသေ ၽုၵ်ႇ (2) ၵွပ်ႈၵိင်ႇမၼ်းသေ ၽုၵ်ႇ