ပၺ်ၺႃၼၼ်တ၊ ၸဝ်ႈသြႃႇ (ဝဵင်းလွႆလႅမ်)

ပိုၼ်းၵႅပ်ႈလႄႈ တၢင်းႁၼ်ထိုင် ၸဝ်ႈသြႃႇ ၽတ်ႉတၼ်တ Dr. ပၺ်ၺႃၼၼ်တ "ဢၵ်ႉၵမႁႃပၼ်တိတ" ဝတ်ႉသႃသၼဝိပုလထၢတ်ႈတေႃႇ ဝဵင်းလွႆလႅမ် ၶႃႈဢေႃႈ။

ပီၵိူတ်ႇ

ပီၵေႃးၸႃႇ 1313 ၼီႈ၊ လိူၼ် ႖ မႂ်ႇ ႕ ၶမ်ႈ၊ ဝၼ်းၽတ်း (10.5.1951)

တီႈၵိူတ်ႇ

ဝၼ်ႈၵျီႇတေႃႇ၊ ဢိူင်ႇၼႃးပုင်ႇ၊ ၸေႈဝဵင်းလွၵ်ႉၸွၵ်ႇ။

ၸိုဝ်ႈပေႃႈမႄႈ

ၸိုဝ်ႈပေႃႈမႄႈ ၸဝ်ႈသြႃႇႁဝ်းၶႃႈတႄႉ ပဵၼ် လုင်းၸၢင်းထွၼ်း လႄႈ ပႃႈၸၢင်းလွတ်ႈ ၼႆၶႃႈဢေႃႈ။

ၸိုဝ်ႈမိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ

ၸိုဝ်ႈၸဝ်ႈသြႃႇႁဝ်း မိူဝ်ႈလဵၵ်ႉၼႆႉ ႁွင်ႉဝႃႈ ၸၢႆးဢုင်း (ႁွင်ႉ) ၸၢႆးဢုင်းၵျေႃႇ ၼႆၶႃႈဢေႃႈ။

ၶိုၼ်ႈပဵၼ်သၢင်ႇ

ပီၵေႃးၸႃႇ1323 ၼီႈ၊ လိူၼ် ႘ မႂ်ႇ ႘ ၶမ်ႈ၊ ၸဝ်ႈသြႃႇပၺ်ၺႃ ႁဵတ်းပဵၼ်သြႃႇဢုပတ်ႉသၢႆး၊ ႁပ်ႉဢဝ်ပတ်ႉၸေးသီႇပိူင် မႄႈၸဝ်ႈၵျေးၸူးလႄႈ ၸဝ်ႈသြႃႇပၺ်ၺႃသေ ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၸဝ်ႈသၢင်ႇ တီႈၵျွင်းၼမ်ႉၶူၵ်ႉ၊ ဢိူင်ႇၼႃးပုင်ႇ၊ ၸႄႈဝဵင်းလွၵ်ႉၸွၵ်ႇ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ၸဝ်ႈၸၢင်း

ပီၵေႃးၸႃႇ 1333 ၼီႈ လိူၼ် ႓ လွင်ႈ ႘ ၶမ်ႈ၊ ၸဝ်ႈသြႃႇၼၼ်ႇတိယ၊ ၵျွင်းၼႃးလႅင်း၊ ဢိူင်ႇၼႃးလူင်၊ ၸႄႈဝဵင်းႁူဝ်ပူင်း၊ ႁဵတ်းပဵၼ်ဢုပတ်ႉသၢႆး၊ ႁပ်ႉဢဝ်ပတ်ႉၸေးသီႇပိူင် လုင်းၸၢင်းဝိ ပႃႈၸၢင်းတႅမ်ႇၶဝ် ပေႃႈမႄႈလုၵ်ႈ မိူင်းပဵင်းလႄႈ ဝဵင်းႁူဝ်ပူင်းသေ လႆႈၶိုၼ်ႈပဵၼ် ၸဝ်ႈၸၢင်း တီႈသိမ်ႇၵျွင်းဝဵင်း၊ ဢိူင်ႇၼႃးလူင်၊ ၸေႈဝဵင်းႁူဝ်ပူင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

တီႈႁဵၼ်းလိၵ်ႈလၢႆး

(႑) ၸဝ်ႈသြႃႇပၺ်ၺႃ၊ ၵျွင်းၼမ်ႉၶူၵ်ႉ၊ ဢိူင်ႇၼႃးပိုင်ႇ၊ ၸေႈဝဵင်းလွၵ်ႉၸွၵ်ႇ - ႁဵၼ်းဢဝ်တူဝ်မႄႈလိၵ်ႈတႆး၊ လိၵ်ႈမၢၼ်ႈ၊ ပရိတ်ႈလူင်၊ သၢင်ႇတိုဝ်းၵမ်၊ လေႃးၵၼီႇတိ၊ ဝိၼေး၊ သတ်ႉတႃႇပႃႇလိလႄႈ ငဝ်ႈတေႇပေႇတၢင်ႇ (ၵူဝ်းၵျွင်း)
(႒) ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ၽတ်ႉတၼ်တ ပၺ်ၺႃဝမ်သ (ဢၵ်ႉၵမႁႃပၼ်တိတ)၊ ဝတ်ႉၵုင်းသႃႇ၊ ဝဵင်းတူၼ်ႈတီး - ႁဵၼ်းဢဝ် ၸၼ်ႉဢွၼ်ႇ၊ ၸၼ်ႉၵၢၼ်၊ ၸၼ်ႉလူင် လႄႈ ဝိၼႄးႁႃႈၽိုၼ်ပႃႇလိၸႁ်ႈ
(႓) ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ၽတ်ႉတၼ်တ ဝိလႃသႃၽိဝမ်သ (ဢၵ်ႉၵႃၽိထၸ)၊ တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈသႃႇသၼဝိပုလသူၺ်ႇၵူႇ၊ ဝဵင်းယွင်ႁူၺ်ႈ - ႁဵၼ်းဢဝ်ၸၼ်ႉၶူး လႄႈ ၸၼ်ႉၵူင်ႇထူး ၽၢႆႇမၢၼ်ႈလႄႈ ၽၢႆႇပႃႇလိ။

ဢွင်ႉပူၼ်ႉၸၼ်ႉလိၵ်ႈ

(႑) ပွႆးတႅမ်ႈတွပ်ႇၶူၼ်ႉၶႆႈလိၵ်ႈ ဝိၼယုတ်ႉသႃႁ၊ ဝဵင်းလွၵ်ႉၸွၵ်ႇ၊ ၸၼ်ႉမူႇလ ထိုင် ၸၼ်ႉသတ်ႉထ (ၶူၼ်ႉၶႆႈ)
(႒) ပွႆးၶူၼ်ႉၶႆႈ တႅမ်ႈတွပ်ႇလိၵ်ႈ ဝိၼယႃႇတိၼုၵ်ႉၵႁ၊ ဝဵင်းယွင်ႁူၺ်ႈ၊ ငဝ်ႈထိုင်ပၢႆ
(႓) ပွႆးၶူၼ်ႉၶႆႈတႅမ်ႈတွပ်ႇလိၵ်ႈ ပရိယတ်ႉတိသတ်ႉထမ်မပႃလ ၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈၸိုင်ႈတႆး၊ ဝဵင်းပၢင်လူင်၊ ၸၼ်ႉသတ်ႉထလႄႈ ၸၼ်ႉၶူးသွၼ်
(႔) ပွႆးတွပ်ႇလိၵ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၸၼ်ႉဢွၼ်ႇ၊ ၸၼ်ႉၵၢၼ်၊ ၸၼ်ႉလူင်၊ ၸၼ်ႉၶူး (1344)။

ပူင်သွၼ်လိၵ်ႈလႄႈ ၼႃႈၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇ

(႑) ဝတ်ႉၵုင်းသႃႇ၊ ဝဵင်းတူၼ်ႈတီး
(႒) တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈ သႃႇသၼဝိပုလသူၺ်ႇၵူႇ
(႓) တိူၵ်ႈသွၼ်လိၵ်ႈၵၢင်ဝဵင်း၊ ဝဵင်းႁၢႆးဝူဝ်း
(႔) ဝတ်ႉသႃသၼဝိပုလထၢတ်ႈတေႃႇ၊ ဝဵင်းလွႆလႅမ်
(႕) တႄႇဢဝ်ပီၵေႃးၸႃႇ 1335 ၼီႈမႃး တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် ပုၼ်ၽွၼ်းပူင်သွၼ်လိၵ်ႈပၼ် လုၵ်ႈႁဵၼ်းၶဝ်
(႖) တႄႇဢဝ်ပီၵေႃးၸႃႇ 1346 ၼီႈမႃး တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် ပုၼ်ႈၽွၼ်းၸဝ်ႈၵွၼ်းၵျွင်း
(႗) တႄႇဢဝ်ပီၶရဵတ်ႉ 1986 ၼီႈ တေႃႇထိုင်ယၢမ်းလဵဝ် လႆႈႁပ်ႉဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း ဝိၼေးထူဝ်ႇ ၸေႈဝဵင်း၊ ၸေႈမိူင်း၊ ၽူႈႁၢပ်ႇၵၢၼ်ၸိုင်ႈမိူင်း၊ ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်းသင်ၶမႁႃၼႃယၵၸိုင်ႈမိူင်း၊ ၵႅမ်ၽူႈမၢႆ ၸုမ်းသင်ၶ မႁႃၼႃယၵၸိုင်ႈမိူင်း
(႘) ၽူႈမၢႆလူင် ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သင်ၶႃႇၸိုင်ႈတႆး
(႙) ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင် ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သင်ၶႃႇၸိုင်ႈတႆး
(႑႐) ႁူဝ်ပဝ်ႈလူင် ပၢင်ပွႆးၶူၼ်ႉၶႆႈတႅမ်ႈတွပ်ႇလိၵ်ႈ ပရိယတ်ႉတိသတ်ႉထမ်မပႃႇလၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈၸိုင်ႈတႆး၊ ဝဵင်းပၢင်လူင်
(႑႑) ႁူဝ်ၼႃႈ (ၼႃႇယၵ) ၸုမ်းၵမထၢၼ်း သထုင်ႇမူႇလမိၼ်းၵုၼ်း
(႑႒) ႁူဝ်ၼႃႈ (ၼႃႇယၵ) ၸုမ်းၵမ်မထၢၼ်း မိူင်းၵုတ်ႈ(လွႆလႅမ်)
(႑႓) ၵၢၼ်ႁေႃးတြႃး
(႑႔) ၵၢၼ်ဢွၼ်ႁူဝ်သမုတ်ႈသိမ်ႇ
(႑႕) ၵၢၼ်ပိုတ်ႇၽုၺ်ႇပၢင်ၵူႈတီႈတီႈၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ လႆႈႁဵတ်းမႃးတင်းၼမ်ယဝ်ႉ

တႅမ်ႈလိၵ်ႈ၊ ထုတ်ႇဢွၵ်ႇပပ်ႉလိၵ်ႈ

(႑) လိၵ်ႈဢေႃးပႃႇမင်ႇၵလႃႇ ၵူႈလွင်ႈလင်ႈ(လင်ႇၵႃႇလူင်)
(႒) လိၵ်ႈႁပ်ႉတွၼ်ႈ (ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈထမ်မ၊ ၵႂၢမ်းလွႆႈ)
(႓) လိၵ်ႈထမ်ႇမသင်ႇဝေႇၵ (လင်ႇၵႃႇလူင်၊ ၵႂၢမ်းလွႆႈ)
(႔) လိၵ်ႈထမ်ႇမၸၵ်ႉၵျႃႇ လင်ႇၵႃႇပႅတ်ႇတူဝ်
(႕) မင်ႇၵလႃႇသုတ်ႈ လင်ႇၵႃႇပႅတ်ႇတူဝ်
(႖) ပတ်ႉၸေး ႒႔ လင်ႇၵႃႇပႅတ်ႇတူဝ်
(႗) သိူၵ်ႈပိုၼ်းၽြႃး လင်ႇၵႃႇပႅတ်ႇတူဝ်
(႘) ဢွင်ႇပႅတ်ႇပိူင် လင်ႇၵႃႇပႅတ်ႇတူဝ် ၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ယၢမ်ႈထုတ်ႇဢွၵ်ႇပပ်ႉ

(႑) ပပ်ႉပီၵွၼ်းငိုၼ်း ဝတ်ႉထၢတ်ႈတေႃႇ
(႒) ပပ်ႉသိူၵ်ႈပိုၼ်းတူဝ်ၵဝ်ႇ (မိူဝ်ႈႁပ်ႉလႆႈၸုမ်ႈ Ph.D)
(႓) ပပ်ႉထမ်ႇမၸၵ်ႉၵျႃႇ လင်ႇၵႃႇပႅတ်ႇတူဝ်
(႔) ပပ်ႉၵႅမ်မိုဝ်း ၸဝ်ႈရႁၢၼ်း (ၵမ်ႇမႃႇၵမ်ႇမ၊ ၸဝ်ႈသြႃႇဝိၸႃႇရၼ၊ ဝတ်ႉပိတၵၢတ်ႈ၊ ပၢင်လူင်ပေႃႉပိုၼ်)

ၶၢဝ်းတၢင်းသႃႇသၼႃႇၼွၵ်ႈမိူင်း

(႑) ပီၶရဵတ်ႉ 2003 ၼီႈ၊ ၵႂႃႇဝႆႈၽြႃး ပုတ်ႉထၵယႃႇ၊ မိူင်းဢိၼ်းတီးယႃး
(႒) ပီၶရဵတ်ႉ 2010 ၼီႈ၊ ၵႂႃႇႁပ်ႉၸုမ်ႈ Ph.D မိူင်းထႆး၊ သိုပ်ႇၵႂႃႇထႅင်ႈ မိူင်းသိင်ႇၵႃႇပူဝ်ႇ
(႓) ပီၶရဵတ်ႉ 2011 ၼီႈ၊ ၵႂႃႇတႄႇၵွင်ႈမူး မိူင်းၶႄႇ
(႔) ပီၶရဵတ်ႉ 2012 ၼီႈ၊ ၵႂႃႇဝႆႈၽြႃး မိူင်းၶႄႇ၊ မိူင်းဢိၼ်းတီးယႃး၊ မိူင်းသီႇရိလင်းၵႃ

ၸုမ်ႈၶူးဢၼ်ႁပ်ႉလႆႈ

(႑) ပီၶရဵတ်ႉ 2000 ၼီႈ၊ မႁႃၵၼ်ထဝႃၸၵပၼ်တိတ၊ ၵမ်ႇၽႃႇဢေး၊ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ
(႒) ပီၶရဵတ်ႉ 2006 ၼီႈ၊ ဢၵ်ႉၵမႁႃၵၼ်ထဝႃၸၵပၼ်တိတ၊ ၵမ်ႇၽႃႇဢေး၊ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ
(႓) ပီၶရဵတ်ႉ 2009 ၼီႈ၊ ဢၵ်ႉၵမႁႃသတ်ႉထမ်မၸေႃးတိၵထၸ၊ ၼေႇပျီႇတေႃႇ၊ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ
(႔) ပီၶရဵတ်ႉ 2010 ၼီႈ၊ Ph.D၊ ၸၼ်ႉၸွမ်မႁႃၶျူးလႃးလူင်းၵွၼ်း၊ မိူင်းထႆး
(႕) ပီၶရဵတ်ႉ 2015 ၼီႈ၊ ဢၵ်ႉၵမႁႃႇပၼ်တိတ? ၼေႇပျီႇတေႃႇ၊ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ

တၢင်းႁၼ်ထိုင် ၼိူဝ်ၸုမ်ႈလႄႈ သႃႇသၼႃႇ

လွင်ပၼ်ၸုမ်ႈၶူးၵုင်ႇထူးသြႃႇၸဝ်ႈလူင်ၶဝ် သင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈၶဝ် ၸိူဝ်းဢၼ်ၵတ်ႉၶႅၼ်ႉလူင်ႉလႅၼ်ႇ ၼႂ်းၼႃႈၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇၼႆႉ ပဵၼ်တႃႇ သႃႇသၼႃႇၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင် ဢၼ်ၼိုင်ႈလႄႈ လႆႈဝႃႈမီးၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလီယူႇ။ ယွၼ်ႉမီးၼမ်ႉတွၼ်းၽွၼ်းလီလႄႈ ပဵၼ်ၵၢၼ်ဢၼ်လီႁဵတ်းသၢင်ႈယူႇပိူင်ႈၼိုင်ႈယဝ်ႉ။

လွင်ႈပၼ်ၸုမ်ႈၶူးၵုင်ႇထူး သင်ႇၶႃႈၸဝ်ႈလႄႈ တၵႃႇၶဝ်ၼႆႉ ပေႃးတေတူၺ်းၶိုၼ်းပိုၼ်းဝၼ်းလင်ၸိုင် လုၵ်ႉတီႈၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈမႃးၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ။ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ ၵေႃႉဢွၼ်တႄႇတင်ႈ ယုၵ်ယွင်ႈမႃးယဝ်ႉ။ လွင်ႈယုၵ်ႉယွင်ႈၽူႈၵတ်ႉၶႅၼ်ႇၶဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၾိင်ႈထုင်းၵူၼ်းလီၵူၼ်းမျၢတ်ႈၶဝ်ယဝ်ႉ။ တႃႇတေယုၵ်ႉယွင်ႈၵုင်ႇၼႆႉၵေႃႈ လူဝ်ႇႁူႉလွင်ႈၵုင်ႇ (လူဝ်ႇႁူႉၸၵ်းၵုင်ႇ)၊ သင်ထၢင်ႇဝႃႈ ပဵၼ်ဢပႅတ်ႈတၢင်းၽိတ်းၼႆၸိုင် ဢမ်ႇယွင်ႈၵုင်ႇလႆႈ။ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈႁဝ်းတႄႉ တူၼ်တူဝ်ၸဝ်ႈၵေႃႈ မီးၵုင်ႇမုၼ် ဢၼ်ဢမ်ႇၼပ်ႉဢၢၼ်ႇလႆႈ (ဢၼၼ်ႇတ)သေ ၸိူဝ်းဢၼ်မီးၵုင်ႇမုၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈမေႃယုၵ်ႉယွင်ႈတႄႉယဝ်ႉ။

ၼႂ်းပပ်ႉထမ်းဢင်ၵုတ်ႉတရၼိၵႃယ၊ ဢေႇၵၵၼိပၢတ်ႉ၊ ဢေႇတတၵ်ႉၵဝၵ်ႉၵၼၼ်ႉ ပႃးဝႆႉလွင်ႈၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ ယုၵ်ႉယွင်ႈပၼ်ၸုမ်ႈၶူး ၵုင်ႇထူးၸိုဝ်ႈသဵင် ရႁၢၼ်းသင်ႇၶႃႇ တၵႃႇယိင်းၸၢႆးၶဝ် (႗႔) ၸဝ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

လွင်ႈလႆႈပဵၼ်ၸုမ်ႈ 'ဢေတတၵ်ႉ' (ၵေႃႉၼႆႉၵတ်ႉၶႅၼ်ႇၵျႃႉလိူဝ်ပိူၼ်ႈ) ၼႆႉၵေႃႈ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈမီးတၢင်းသေ ပၼ်ဢမ်ႇၸႂ်ႈ၊ မီးလွင်ႈမီးတၢင်းသေ ၸင်ႇပၼ်ယဝ်ႉ။ တႃႇတေႁပ်ႉလႆႈၸုမ်ႈ 'ဢေတတၵ်ႉ' ၼႆႉ လွင်ႈတၢင်းမၼ်းမီး (႔) ပိူင်ယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၸမ်ႉ--
(႑) ဢတ်ႉထုပ်ႉပတ်ႉတိတေႃ - ယွၼ်ႉပၺ်ၺႃႇယႂ်ႇၸၵႂႃႇ မီးလွင်ႈတၢင်းသေ ပိူင်ပိူင်၊
(႒) ဢႃၵမၼတေႃ - ယွၼ်ႉယၢမ်ႈလႆႈယွၼ်းသူးဝႆႉ၊
(႓) ၸိၼ်ၼဝသိတေႃ - ယွၼ်ႉယၢမ်ႈၽိုၵ်းၽွၼ်ႉၵျၢင်ႉၵမ်ဝႆႉတႃႇသေႇ၊
(႔) ၵုၼႃတိရေၵတေႃ - ယွၼ်ႉမီးၵုင်ႇထူးလူၼ်ႉလိူဝ်
ဢိင်ၼိူဝ်လွင်ႈတၢင်း (႔) ပိူင်ၼႆႉသေ ၸင်ႇပၼ်ယဝ်ႉ။ တေလႆႈတဵမ်ထူၼ်ႈ တင်းသီႇပိူင်တႄႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၼင်ႇၵဝ်ႇ၊ ပေႃးမီးယေႈပိူင်သွင်ပိူင်ၵေႃႈ ၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈပၼ်ၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ။ ၸုမ်ႈဢေတတၵ်ႉၼႆႉၵေႃႈ မၢင်ၸဝ်ႈလႆႈၼိုင်ႈဢၼ်၊ မၢင်ၸဝ်ႈလႆႈသွင်ဢၼ်၊ မၢင်ၸဝ်ႈလႆႈႁႃႈဢၼ်ၵေႃႈမီးယဝ်ႉ။
ပေႃးတေတေႃႉတႄႉၼႄပၼ် ႁႂ်ႈပေႃးလႆႈႁူႉဝႆႉ တီႈၵႅပ်ႈသုတ်းမၼ်းၸိုင် မိူၼ်ၼင်ႇ ၸဝ်ႈၵွၼ်းတင်ႇၺ လႆႈၸုမ်ႈ 'ရတ်ႉတၺ်ၺုဢေတတၵ်ႉ (ၸဝ်ႈဝႃႇသႃသႃႇသၼႃႇယႂ်ႇလိူဝ်ပိူၼ်ႈ)'၊ ၸဝ်ႈမႁႃမွၵ်ႉၵလၢၼ်ႇ လႆႈၸုမ်ႈ 'ထုတၵႃတ (ထုတင်ၵထရဢေတတၵ်ႉ တိုဝ်းၵမ်လႆႈထတၢင်ႇၼမ်သေပိူၼ်ႈ၊ ၸဝ်ႈဢႃႇၼၼ်တႃၸမ်ႉ လႆႈပဵၼ်ႁႃႈဢၼ်လူးၵွၼ်ႇယဝ်ႉ- (႑) ပႁုသုတဢေတတၵ်ႉ လွင်ႈႁူႉတၢင်းႁၼ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ၊ (႒) သတိမၼ်တဢေတတၵ်ႉ သတိလီသေပိူၼ်ႈ၊ သတိယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ (႓) ထိတိမၼ်တဢေတတၵ်ႉ ပၺ်ၺႃလီသေပိူၼ်ႈ၊ ၺၢၼ်ႇလီသေပိူၼ်ႈ၊ (႔) ထိတိမၼ်တဢေတတၵ်ႉ လွင်ႈၶတ်းၸႂ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ၊ (႕) ဢုပတ်ႉထႃၵဢေတတၵ်ႉ လွင်ႈလုမ်းလႃးလီသေပိူၼ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ယိူင်းဢၢၼ်းပုတ်ႉထၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ လွင်ႈလႆႈပၼ်ၸုမ်ႈၼႆႉၸိုင် (႑) ႁႂ်ႈပဵၼ်လွင်ႈယုၵ်ႉယွင်ႈတြႃး ဢၼ်ၶဝ်ၸဝ်ႈလႆႈဝႆႉ၊ (႒) ႁႂ်ႈပဵၼ်တီႈပိုင်ႈဢိင် တႃႇသႃႇသၼႃႇမိူဝ်းၼႃႈ၊ (႓) ႁႂ်ႈပဵၼ်လွင်ႈၸွမ်းဢဝ်ၾိင်ႈထုင်ႈ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၶဝ်မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ၊ မီးသၢမ်ပိူင်ၼႆႉယဝ်ႉ။

လွင်ႈၼႆႉ ပေႃးတေတူၺ်းၶိုၼ်း မိူဝ်ႈတၢင်ႇသင်ႇၵႃႇယၼႃႇ ပွၵ်ႈဢွၼ်တၢင်းသုတ်းၼၼ်ႉ ထၢင်ႇၸႅင်ႈလီတႄႉတႄႉယဝ်ႉ။

ၼႂ်းပၢင်တၢင်ႇသင်ႇၵႃႇယၼႃႇၼၼ်ႉ ၵေႃႉပဵၼ်ႁူဝ်ၼႃႈသင်ႇၶႃႇၸမ်ႉ ပဵၼ်ၸဝ်ႈမႁႃၵတ်ႉသပ (ဢၼ်လႆႈထုတင်ၵဢေတတၵ်ႉ)သေ ၵေႃႉတွပ်ႇၵႄႈၸမ်ႉ ပဵၼ်ၸဝ်ႈ ဢႃၼၼ်တႃ (ဢၼ်လႆႈဢေတတၵ်ႉႁႃႈဢၼ်)၊ ၽွင်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၵွၼ်းတင်ႇၺ၊ ၸဝ်ႈသႃရိပုတ်ႉတရႃ၊ ၸဝ်ႈမႁႃမွၵ်ႉၵလၢၼ်ၶဝ်ႈၸဝ်ႈ ဢဝ်ပရိၼိပ်ႉပၢၼ်ႇယဝ်ႉ။

ပၢင်ပွႆးတၢင်ႇသင်ႇၵႃႇယၼႃႇဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ၸွမ်းၼင်ႇၸဝ်ႈမႁႃၵတ်ႉသပတွင်ႈထၢမ်ဝႃႈ 'သုတ်ႉတၢၼ်ႇႁူဝ်ၼႆႉ ၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈႁေႃးတီႈလႂ်၊ ႁေႃးပၼ်ၽႂ်' တေႇၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉသေ ၸဝ်ႈဢႃၼၼ်တႃႇ သမ်ႉၶိုၼ်းတွပ်ႇၵႄႈပၼ် ၶေႃႈလႂ်ၶေႃႈၼၼ်ႉ ၸွမ်းၼင်ႇ လႆႈမၢႆတွင်းဝႆႉၼႆႉသေ ပေႃးမၼ်းမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈယဝ်ႉၵေႃႈ ၽွမ်ႇၵၼ် တႅမ်းတတ်း လွင်ႈႁေႃးၵႂႃႇၸွမ်းၵၼ်ၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ 'သင်ႇၵႃယၼႃႇ' ၼႆယဝ်ႉ။ ပေႃးတေဢဝ် ၵၢပ်ႈပၢၼ်မိူဝ်ႈလဵဝ်ဝႃႈတႄႉ မိူၼ်ၼင်ႇ ပွႆးၶူၼ်ႉၶႆႈလိၵ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ပေႃးတေတူၺ်းဢဝ်တီႈၼႆႈၸိုင် လွင်ႈပၼ်ၸုမ်ႈ (ပွႆႉၵုင်ႇထူး) ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ မီးၽွၼ်းလီတႃႇ သႃႇသၼႃႇတႄႉတႄႉယဝ်ႉ။

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼၼ်လႄႈ မိူဝ်ႈပၢၼ်ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းမၢၼ်ႈၶဝ်ၵူႈပွၵ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ယၢမ်ႈပၼ်ၸုမ်ႈ တီႈသင်ႇၶႃႇၸဝ်ႈၶဝ်မႃးတင်ၼမ်ယဝ်ႉ။ 'ၵုၼဝၼ်တေ ပတ်ႉသၼ်တိ ၸၼႃ - ၵူၼ်းၶဝ်ၼႆႉ တူၺ်းႁၼ်ၵေႃႉဢၼ် မီးၵုင်ႇမီးမုၼ်ၵူၺ်း' ၸွမ်းၼင်ႇတေႇသၼႃႇပႃႇလိမီးမႃးၼင်ႇၼႆလႄႈ ပေႃးမီးၵုင်ႇမီးမုၼ် ၸင်ႇတူၺ်းႁၼ်၊ ပိူၼ်ႈၸင်ႇယုမ်ႇယမ်ယဝ်ႉ။ ပေႃးတူၺ်းႁၼ် ယုမ်ႇယမ်ၵေႃႈ ႁဵတ်းၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇလႆႈ ငၢႆႈငၢႆႈလီလီယဝ်ႉ။

ၸုမ်ႈဢၼ်ဝႃႈၼႆႉၵေႃႈ ဢမ်ႇၵွမ်ႉဝႃႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵူၺ်း ပၼ်လႆႈ၊ ႁဝ်းၼင်ႇၵၼ်ၵေႃႈ ပၼ်လႆႈယူႇ။ ပေႃးမႃးတူၺ်းၶိုၼ်း သိူၵ်ႈပိုၼ်းသႃႇသၼႃႇတႆးႁဝ်းၵူႈပွၵ်ႈၸိုင်ႈ ၸဝ်ႈၾႃႉၶဝ် ပၼ်ဝႆႉၸုမ်ႈ တီႈသြႃႇၸဝ်ႈလူင်ၶဝ်ၵေႃႈ မီးမႃးတင်းၼမ်။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈၼႆလႄႈ သင်ႇၶႃႈၸဝ်ႈၵေႃႈလီ၊ ၵူၼ်းလမ်ၵေႃႈလီ ပေႃးမီးတၢင်းၼမ်ႉၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ သေလွင်ႈလွင်ႈၸိုင် ယူႇတီႈလူင်ပွင်ႈၸိုင်ႈမိူင်းတႆးလႄႈ ၸုမ်းၸွႆႈထႅမ်ၵူၼ်းမိူင်းၶဝ်ႈလႄႈသင်? ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းသင်ႇၶႃႇၸိုင်ႈတႆးလႄႈသင် လီပၼ်ၸုမ်ႈသေ ယုၵ်ႉယွင်ႈဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။

'ၸဝ်ႈဢမ်ႇယွင်ႈ ၶွင်ဢမ်ႇၵႃႈ' ၸွမ်းၼင်ႇ ထုင်းၵႂၢမ်းမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇႁဝ်းမီးဝႆႉၼၼ်ႉ ၵူၼ်းမီးပၺ်ၺႃ၊ ၵူၼ်းၵတ်ႉၶႅၼ်ႇႁဝ်းၸိူဝ်းၼႆႉ လူဝ်ႇဝႆႉၵႃႈၶၼ်ၶဝ်သေ ယုၵ်ႉယွင်ႈပၼ်ယူႇယဝ်ႉ။ ပေႃးႁဝ်းမေႃယုၵ်ႉယွင်ႈၵေႃႈ ၵူၼ်းၵတ်ႉၶႅၼ်ႇႁဝ်း တေၼမ်လိူဝ်တိူဝ်းတွၼ်းမႃးဢမ်ႇႁၢင်ႉယဝ်ႉ။

ပေႃးၵူၼ်းၵတ်ႉၶႅၼ်ႇႁဝ်း ၼမ်လိူဝ်တိူဝ်းတွၼ်းမႃးၵေႃႈ ဝၼ်းၼိုင်ႈ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်း၊ ၽႃႇသႃႇ၊ သႃႇသၼႃႇႁဝ်းၵေႃႈ တေၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်မႃးထႅင်ႈတင်းၼမ် ဢမ်ႇႁၢင်ႉဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ၸင်ႇလႆႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင်မႃး ၼင်ႇၼႆယဝ်ႉ။