ပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင်

ပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင် ပွၵ်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ

ပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင် ဢၼ်ၸဝ်ႈၶူးလူင် ပႃႇမွၵ်ႉၶ ၻွၵ်ႈတိူဝ်ႇ ၶမ်းမႆၢ ထမ်မသႃမိ ဢွၼ်ႁူဝ်သေ ၸတ်းႁဵတ်းၼၼ်ႉ ပွၵ်ႈၵမ်းဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ႁဵတ်းမိူဝ်ႈပႆၢလိူၼ်ၻီႇၸိမ်ႇၿိူဝ်ႇ ပီ 2013 တီႈဝိႁၢၼ်ဢွင်ႇမျေႇၽုင်ႇသႃႇ ဝတ်ႉတႆး ၵဝ်ႈလၵ်း ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ ^[1] ၸဝ်ႈတႃႇၼလူင် ပဵၼ်ၵဝ်ႉငဝ်ႈလူႇတၢၼ်းၵႃႈၸႂ်ႉၸႆၢႇ တႃႇပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉၵမ်းၼႆႉ ပဵၼ်မႄႈဢွၵ်ႇၼုမ်ႇ ၸဝ်ႈၶွင်ႁူင်းသဝ်းရူးၿီး ၶဝ်မူႇပီႈၸုမ်းၼွင်ႉ တၢင်းႁိူၼ်းတၢင်းယေးယဝ်ႉ။

ၸိုဝ်ႈၽူႈလူလိၵ်ႈလႄႈႁူဝ်ၶေႃႈၽိုၼ်လိၵ်ႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉ တီႈပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင် ပွၵ်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ ပီ2013 တီႈဝတ်ႉဢွင်ႇမျေႇၽုင်ႇသႃႇ ၵျွင်းတႆးၵဝ်ႈလၵ်း ဝဵင်းတႃႈၵုင်ႈ တင်းမူတ်းမီး 37 ၸဝ်ႈ ၸွမ်းၼင်ႇၼႄဝႆႉၼႂ်းၼႅင်ႈဝဵပ်ႉလိၵ်ႈလူင်တီႈၽိုၼ်ဢိင်ပႃႈတႂ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။^[2]

တီႈပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉၼၼ်ႉ မီးပႃးပၢင်ၽိုၵ်းပၼ်လႆၢးတႅမ်ႈလိၵ်ႈၸၼ်ႉသုင် ဢၼ်ၸဝ်ႈၶူးလူင် ပႃႇမွၵ်ႇၶ ၻွၵ်ႉတိူဝ်ႇ ၶမ်းမႆၢ ထမ်မသႃမိ ဢွၼ်ပူင်သွၼ်ပၼ်၊ ပၢင်ၽိုၵ်းႁဵတ်းသဵၼ်ႈမႆၢလိၵ်ႈလူင် ဢၼ်ၶူးၸေႃးတိၵ ၶိူဝ်းယိုၼ်း ဢွၼ်ပူင်သွၼ်ပၼ် လႄႈ ပၢင်ၽိုၵ်းထႆႇႁၢင်ႈၻီႇၵီႇတႂ်ႇလ် ဢၼ်ၶူးမေႃသွၼ် ၻွၵ်ႉတိူဝ်ႇ ၸႆၢးသၢင်ႇၽေႇ ဢွၼ်ပူင်သွၼ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႂ်ယဝ်ႉ။

ပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင် ပွၵ်ႈၵမ်းသွင်

ပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင် ပွၵ်ႈၵမ်းသွင် လႆႈၸတ်းႁဵတ်းမိူဝ်ႈပႆၢလိူၼ်ၻီႇၸိမ်ႇၿိူဝ်ႇ ပီ 2014 တီႈဝတ်ႉႁူဝ်လွႆ ဝဵင်းလႆၢးၶႃႈ မိူင်းတႆး ပွတ်းၸၢၼ်း၊ ႁဵတ်းၵိုၵ်းပႃးပွႆးဝၼ်းၵိူတ်ႇၸဝ်ႈၶူးလူင်ထမ်မသႃမိ ထူၼ်ႈႁႃႈသိပ်းပီတဵမ်လႄႈ ပွႆးယၢတ်ႇၼမ်ႉၵျွင်း ႁူင်းထမ်းလူင် လင်မႂ်ႇ ဝတ်ႉႁူဝ်လွႆလႂ်ယဝ်ႉ။

ၵၢၼ်ႁၢင်ႈႁႅၼ်းၶပ်းၶိုင်တႃႇၸတ်းႁဵတ်းပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉၵမ်းၼႆႉ သြႃႇလႄႈတၵႃႇၼႂ်းတူင်ႇဝဵင်းလႆၢးၶႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်ၶတ်းၸႂ်သႂ်ႇႁႅင်းၵူႈၽႆၢႇၵူႈပႃႈသေ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၸဝ်ႈတႃႇၼတီႈၵႆ မိူၼ်ၼင်ႇႈပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉၼႆႉ မီးပႃးပၢင်သွၼ်ႁဵၼ်းလႆၢးတႅမ်ႈလိၵ်ႈၸၼ်ႉသုင် ဢၼ်ၸဝ်ႈၶူးလ ဢိၵ်ႈၸဵမ်ၽူႈမီးသတ်ႉထႃႇၸေႇတၼႃႇၶဝ်တင်းၼမ် ဢွၼ်ၵၼ်လူႇတၢၼ်းၵမ်ႉထႅမ်ယဝ်ႉ။

တီႈပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉၼၼ်ႉ မီးပႃးပၢင်ၽိုၵ်းပၼ်လႆၢးတႅမ်ႈလိၵ်ႈၸၼ်ႉသုင် ဢၼ်ၸဝ်ႈၶူးလူင် ပႃႇမွၵ်ႇၶ ၻွၵ်ႉတိူဝ်ႇ ၶမ်းမႆၢ ထမ်မသႃမိ ဢွၼ်ပူင်သွၼ်ပၼ်၊ ပၢင်ၽိုၵ်းႁဵတ်းသဵၼ်ႈမႆၢလိၵ်ႈလူင် ဢၼ်ၶူးၸေႃးတိၵ ၶိူဝ်းယိုၼ်း ဢွၼ်ပူင်သွၼ်ပၼ် လႄႈ ပၢင်ၽိုၵ်းထႆႇႁၢင်ႈၻီႇၵီႇတႂ်ႇလ် ဢၼ်ၶူးမေႃသွၼ် ၻွၵ်ႉတိူဝ်ႇ ၸႆၢးသၢင်ႇၽေႇ ဢွၼ်ပူင်သွၼ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႂ်ယဝ်ႉ။

ပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင် ပွၵ်ႈၵမ်းသၢမ်

ပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင် ပွၵ်ႈၵမ်းသၢမ် လႆႈၸတ်းႁဵတ်းမိူဝ်ႈပႆၢလိူၼ်ၻီႇၸိမ်ႇၿိူဝ်ႇ ပီ 2015 တီႈဝတ်ႉလူင်ၵၢင်မိူင်း ဝဵင်းလႃႈသဵဝ်ႈ မိူင်းတႆးပွတ်းႁွင်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၽူႈဢွၼ်ၶပ်းၶိုင်ႁၢင်ႈႁႅၼ်းပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉၵမ်းၼႆႉ တႄႇၸဵမ်သြႃႇၸဝ်ႈလူင်လႄႈၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်ၼႂ်းဢိူင်ႇလႃႈသဵဝ်ႈၶဝ်ဢွၼ်ၵၼ်ၶတ်းၸႂ်ပဵၼ်ၸဝ်ႈတႃႇၼဢွင်ႈတီႈပၢင်ၵုမ်ယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵႃႈသြႃႇၸဝ်ႈလူင်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ တႄႇၸဵမ်သြႃႇၸဝ်ႈလူင် ၽတ်ႉၻၼ်ႇတ မုၼိၼ်ၻ (ဢၵ်ၵမႁႃပၼ်တိတ) ဝတ်ႉၵၢင်မိူင်း၊ သြႃႇၸဝ်ႈလူင် ၵျွင်းမၢၼ်ႈသူႈ၊ သြႃႇၸဝ်ႈလူင် ၵျွင်းတႃႈပုင်ႇ၊ သြႃႇၸဝ်ႈလူင်သုဝရ ဝတ်ႉမၢဝ်းၶမ်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေ ၼႂ်းၵႃႈၸဝ်ႈတႃႇၼၽႆၢႇၵူၼ်းႁိူၼ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပႃးၸဵမ်ၸဝ်ႈၵုင်ႇၶိူဝ်း ၸဝ်ႈၶွင်ႁူင်းသဝ်းၵိၼ်ၼရီႇ ႁူမ်ႈလူၺ်ႈပီႈၼွင်ႉသတ်ႈထႃးၼႂ်းဝဵင်းလႃႈတင်းၼမ်တင်းလႆၢယဝ်ႉ။

ၽွင်းပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉၼၼ်ႉ ၸုမ်းပွင်ၵၢၼ်ပၢင်ၵုမ်ၵမ်ႈၽွင်ႈလႄႈၽူႈလူလိၵ်ႈၸိူဝ်းလုၵ်ႉၼွၵ်ႈမိူင်းသေၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈၵမ်ႈၽွင်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ယင်ႉသဝ်းတီႈႁူင်းသဝ်းၵိၼ်ႇၼရီႇသေ ၽူႈလူလိၵ်ႈၸဝ်ႈသင်ႇၶလႄႈၸဝ်ႈၸရေးၶဝ်ၵမ်ႉၼမ်လိုဝ်ႈသဝ်းတီႈၵျွင်းမၢၼ်ႈသူတႆးယဝ်ႉ။

ၶေႃႈၶိုၵ်ႉတွၼ်းလီမႆၢပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင်ပွၵ်ႈၵမ်းသၢမ်ၵမ်ႈၽွင်ႈၸမ်း

မီးၵူၼ်းၼွၵ်ႈမိူင်းၸိူဝ်းသူၼ်ၸႂ်ၽႆၢႇလိၵ်ႈလူင်ၶဝ်ၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈၵမ်းဢွၼ်တၢင်းသုတ်း
ၵၢၼ်ဢဝ်ၽိုၼ်လိၵ်ႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉတင်းမူတ်းမႃးႁူမ်ႈၵၼ်သေ ဢိတ်ႇဢွၵ်ႇပဵၼ်ၽိုၼ်ပပ်ႉလိၵ်ႈမႃး
တႄႇႁူမ်ႈၸတ်းပၼ်ပႃးပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉမူႇၸုမ်းတႆးလဵပ်ႈႁဵၼ်းပိုၼ်း ပွၵ်ႈၵမ်းၼိုင်ႈ
ၽူႈႁဵတ်းၵၢၼ်ၽႆၢႇၶိူင်ႈၶေႃႈမုၼ်း(IT)တႆး ဢၼ်ၸဝ်ႈသြႃႇသုၶမ်းဢွၼ်ၵေႃႇတင်ႈဝႆႉၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းဢုပ်ႇၵုမ်ၵၼ်လွင်ႈၶိူင်ႈၶေႃႈမုၼ်း မိူၼ်ၼင်ႇ လွင်ႈတူဝ်လိၵ်ႈတႆး တႃႇၸႂ်ႉတိုဝ်းၼႂ်းၶွမ်းႁႂ်ႈၶႅမ်ႉတိူဝ်းတွၼ်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။^[3]

လႆႈႁူႉဝႃႈ ၽူႈၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈပၢင်ၵုမ်တင်းသဵင်ႈ တႄႇၸဵမ်ၽူႈပွင်ၵၢၼ် ၽူႈလူလိၵ်ႈ ၽူႈလဵပ်ႈႁဵၼ်း လႄႈ ၽူႈၵမ်ႉထႅမ်ပၼ်ႁႅင်းတင်းမူတ်း မီးမွၵ်ႈႁဵင်ၸဵတ်းပၢၵ်ႇပႆၢ ၼႆယဝ်ႉ။ ^[4]

ပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင် ပွၵ်ႈၵမ်းသီႇ

ပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင် ပွၵ်ႈၵမ်းသီႇ လႆႈၸတ်းႁဵတ်းမိူဝ်ႈပႆၢလိူၼ်ၻီႇၸိမ်ႇၿိူဝ်ႇ ပီ 2016 တီႈၵျွင်းၵျိၼ်းတေႃႇယၼ်ႇ (ၵျွင်းပုတ်ႉထၸၢဝ်းၶႄႇ) တီႈဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ႇ (မၼ်းတလေး)၊ မီးၸမ်ႁိမ်းၽင်ႇၼမ်ႉၵဵဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈတႃႇၼလူင် လူႇတၢၼ်းၵႃႈၸႂ်ႉၸႆၢႇ တႃႇပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉၵမ်းၼႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်မႄႈဢွၵ်ႇၼုမ်ႇ ၸဝ်ႈၶွင်ႁူင်းသဝ်းရူးၿီး ၶဝ်မူႇပီႈၸုမ်းၼွင်ႉ တၢင်းႁိူၼ်းတၢင်းယေးယဝ်ႉ။

ႁၢင်ႈၼႃႈပပ်ႉ ၽိုၼ်လိၵ်ႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉ ပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင် ပွၵ်ႈၵမ်း(4)

ၽိုၼ်လိၵ်ႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉ ဢၼ်ၽူႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉတႅမ်ႈလိၵ်ႈၶဝ် လူၼႄၵႂႃႇတီႈပၢင်ၵုမ်ၶွမ်ႇၾရႅၼ်ႉၼႆႉ တင်းမူတ်းမီး 106 ၽိုၼ်သေ ၽူႈပွင်ၵၢၼ် ၽႆၢႇပၢင်ၵုမ်ၶဝ်လႆႈၸတ်းႁဵတ်းဢွၵ်ႇပဵၼ်ပပ်ႉဝႆႉသေ ၼႃႈလိၵ်ႈမၼ်း မီးယူႇ 638 ၼႃႈယဝ်ႉ။ လမ်းၼႂ်းႁူဝ်ၶေႃႈၽိုၼ်လိၵ်ႈလႄႈၸိုဝ်ႈၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈလူတူၺ်းလႆႈတီႈၼႅင်ႈဝဵပ်ႉလိၵ်ႈလူင် ဢၼ်သႆၢၵွင်ႉလိင်ႉမၼ်းၼႄဝႆႉၼႂ်းသဵၼ်ႈမႆၢၽိုၼ်ဢိင်ၼႆႉယူႇ။ ^[5] ၼႂ်းပပ်ႉၽိုၼ်လိၵ်ႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉၼႆႉ မီးပႃးၽိုၼ်လိၵ်ႈ --- 1) ၶေႃႈတူင်ႉတၵ်ႉႁပ်ႉတွၼ်ႈ ဢၼ်ၸဝ်ႈၶူးလူင် ပႃႇမွၵ်ႉၶ ၻွၵ်ႉတိူဝ်ႇ ၶမ်းမႆၢ ꩪမ်မသႃမိ (ႁူဝ်ပဝ်ႈ ပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင်) မွၵ်ႇလၢတ်ႈၼႂ်းပၢင်ပိုတ်ႇၽုၺ်ႇ ပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉ --- 2) လိၵ်ႈႁူမ်ၸူမ်း သမ်မေႃၻၼိယၵထႃ ဢၼ်သြႃႇၸဝ်ႈလူင် ၻွၵ်ႉတိူဝ်ႇ ပၺ်ၺႃၼၼ်ၻ (ႁူဝ်ပဝ်ႈ ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သင်ႇၶႃႇၸိုင်ႈတႆး) မွၵ်ႇလၢတ်ႈၼႂ်းပၢင်ပိုတ်ႇၽုၺ်ႇ ပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉ --- 3) ၶေႃႈၵႂၢမ်းပႃထၵထႃႇ လင်ႇၵႃႇလိၵ်ႈလူင် လီသူင်ၵူႈၵေႃႉ ဢၼ်ၸဝ်ႈၸရေးလူင် ၶိင်းသႅင်ႁိူင်း လႃႉတဵင်း မွၵ်ႇလၢတ်ႈၼႂ်းပၢင်ပိုတ်ႇၽုၺ်ႇ ပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉ --- 4) ၶေႃႈသင်ႇမဵတ်ႉတႃႇ ၸဝ်ႈသြႃႇသုၶမိၼ်ၻ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႂ်ယူႇယဝ်ႉ။^[6]

တီႈပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉၼႆႉ မီးပႃးပၢင်သွၼ်ႁဵၼ်းလႆၢးတႅမ်ႈလိၵ်ႈၸၼ်ႉသုင် ဢၼ်ၸဝ်ႈၶူးလူင်ꩪမ်မသႃမိ ဢွၼ်ပူင်သွၼ်ပၼ်၊ ပၢင်ၽိုၵ်းႁဵတ်းသဵၼ်ႈမႆၢလိၵ်ႈလူင် ဢၼ်ၶူးၸေႃးတိၵ ၶိူဝ်းယိုၼ်း ဢွၼ်ပူင်သွၼ်ပၼ် လႄႈ ပၢင်ၽိုၵ်းထႆႇၶႅပ်းႁၢင်ႈၻီႇၵီႇတႂ်ႇလ် လႆၢးဢဝ်ၵွင်ႈထႆႇ ထႆႇဢဝ်လိၵ်ႈလူင်ႁႂ်ႈသတ်ႉၸႅင်ႈၶိုတ်းၸၼ်ႉ ဢၼ်ဢႃးၸၢရ် ၻေးဝိတ်ႉ ဝေႃးရ်ထၼ်ႇ ပူင်သွၼ်ပၼ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉလႂ်ယဝ်ႉ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ သိုပ်ႇမီးပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉမူႇၸုမ်းတႆးလဵပ်ႈႁဵၼ်းပိုၼ်း ပွၵ်ႈၵမ်း(2)ယဝ်ႉ။

ၶေႃႈၶိုၵ်ႉၶႅမ်ႉလီမႆၢ ဢၼ်ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႃးၸွမ်းပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင်ၵမ်းၼႆႉတေႉ ပဵၼ်လွင်ႈၸတ်းႁႅၼ်းႁွင်ႈၼႄပိုၼ်းလွင်ႈလိၵ်ႈလူင် လႄႈလွင်ႈပိုၼ်းၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင်ဢၼ်လႆႈႁဵတ်းမႃးသၢမ်ပွၵ်ႈဢွၼ်တၢင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝႆၢးပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉယဝ်ႉတူဝ်ႈလီငၢမ်းယဝ်ႉ သမ်ႉသိုပ်ႇမီးပၢင်ၵႂႃႇဝႆႈၽြႃးၸွမ်းၵၼ်တီႈၼႂ်းဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ႇလႄႈဝဵင်းၵဝ်ႇဢႃႈဝၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ^[6]

ပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင် ပွၵ်ႈၵမ်းႁႃႈ

ပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင် ပွၵ်ႈၵမ်းႁႃႈ လႆႈၸတ်းႁဵတ်းမိူဝ်ႈပႆၢလိူၼ်ၻီႇၸိမ်ႇၿိူဝ်ႇ ပီ 2017 တီႈဝတ်ႉပိတၵတ်ႈ လႄႈ ဝတ်ႉမူၺ်ႇတေႃႇ၊ ဢၼ်ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သင်ႇၶၸိုင်ႈတႆး၊ ဝဵင်းပၢင်လူင် မိူင်းတႆးပွတ်းၸၢၼ်း။

တႃႇတေၸတ်းႁႅၼ်းပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉၵမ်းၼႆႉ သြႃႇလႄႈတၵႃႇၼႂ်းတူင်ႇဝဵင်းပၢင်လူင် လွႆလႅမ် ႁူမ်ၸဵမ်သြႃႇတၵႃႇထုင်ႉသၼ်လွႆသၼဵၼ်းၵုၼ်ပွၼ်ၶဝ်လႆႈၶတ်းၸႂ်သႂ်ႇႁႅင်းသေ ၸိူဝ်းပဵၼ်ၸဝ်ႈတႃႇၼတီႈၵႆ မိူၼ်ၼင်ႇ ၸဝ်ႈၶွင်ယေးငိုၼ်းၵမ်ႇပေႃးၸၶဝ်တင်းႁိူၼ်း လႄႈ မႄႈဢွၵ်ႇၼုမ်ႇ ၸဝ်ႈၶွင်ႁူင်းသဝ်းရူးၿီး ၶဝ်မူႇပီႈၸုမ်းၼွင်ႉ တင်းႁိူၼ်းတင်းယေး ၸိူဝ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈႁူမ်ႈၵမ်ႉထႅမ်လူႇတၢၼ်းယူႇယဝ်ႉ။

ၶေႃႈၶိုၵ်ႉတွၼ်းလီမႆၢလွင်ႈပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင် ပွၵ်ႈၵမ်းႁႃႈ ၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈပၢင်ၵုမ်လႄႈၽူႈၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈပၢင်ၵုမ် ၵိုၼ်းၶွၼ်ႈၼမ်တိူဝ်းလိူဝ်ၵူႈပီ၊ ၽိုၼ်လိၵ်ႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ လႆႈႁဵတ်းဢိတ်ႇဢွၵ်ႇ ပဵၼ်သွင်ပပ်ႉယဝ်ႉ။ လွင်ႈတၢင်းပိူင်လူင်မၼ်းတေႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ဝဵင်းပၢင်လူင်ၼႆႉ ပဵၼ်ဢွင်ႈတီႈပၵ်းလုမ်းၶွင်ငဝ်ႈငုၼ်းမုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သင်ၶၸိုင်ႈတႆးသေ ၵူၼ်းႁူႉၸၵ်းၼမ် ယၢမ်ႈႁွတ်ႈၽႅဝ်ၵၼ် သဵၼ်ႈတႃႈသႆၢတၢင်းၵေႃႈ သၢင်ႇတေႃႇလႆၢၽႆၢႇ၊ ပီႈၼွင်ႉဝဵင်းပၢင်လူင်ၵေႃႈ မေႃႁူမ်ၸူမ်းႁပ်ႉတွၼ်ႈ မီးႁႅင်းၼမ်ႉၸႂ်တႃႇၵမ်ႉထႅမ်ၵၢၼ်ၽိင်ႈငႄႈလိၵ်ႈလႆၢးၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင် ပွၵ်ႈၵမ်းႁူၵ်း

ပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင် ပွၵ်ႈၵမ်းႁူၵ်း လႆႈၸတ်းႁဵတ်းမိူဝ်ႈပႆၢလိူၼ်ၻီႇၸိမ်ႇၿိူဝ်ႇ ပီ 2018 တီႈဝတ်ႉဢွင်ႇၶျမ်းသႃႇ ဝဵင်းပၢင်ႇဢူ (ပိၼ်ႇဢူးလုၼ်ႇ / မေႇမျဵဝ်ႉ)ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။^[7]

ၽိုၼ်လိၵ်ႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉတီႈပၢင်ၵုမ်ပွၵ်ႈၼႆႉၵေႃႈ မီးတင်းၼမ်လႄႈ လႆႈႁဵတ်းဢိတ်ႇဢွၵ်ႇပဵၼ်သွင်ပပ်ႉၼင်ႇၵဝ်ႇယဝ်ႉ။

ႁူဝ်ႁုပ်ႈလွင်ႈပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင်

တင်ႈတႄႇပီ2013မႃးသေ လွင်ႈတူင်ႉၼိုင်ၽၢႆႇႁၵ်ႉသႃမႅတ်ႇပႅင်း လိၵ်ႈၵဝ်ႇလိၵ်ႈမွၼ် ဢိၵ်ႇၵၢၼ်ၶူၼ်ႉၶႂႃႉလဵပ်ႈ ႁဵၼ်းလွင်ႈလိၵ်ႈလူင် ဢၼ်ၶူးမေႃလိၵ်ႈၶဝ်ၸဝ်ႈဢွၼ်ႁဵတ်းသၢင်ႈမႃးပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ၶိုပ်ႈၼႃႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇတိူဝ်းတွၼ်းမႃးၼမ်တႄႉတႄႉ။ ၽွင်းၶၢဝ်းႁဵတ်းသၢင်ႈပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉၼၼ်ႉ လိူဝ်သေမၢႆၶပ်ႉလူၼႄၽိုၼ်လိၵ်ႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉယဝ်ႉ ယင်းမီးထႅင်ႈပၢင်ၽိုၵ်းတႅမ်ႈလိၵ်ႈၸၼ်ႉသုင် ပၢင်ၽိုၵ်းႁဵတ်းသဵၼ်ႈမႆၢလိၵ်ႈလူင် လႄႈ ပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉမူႇၸုမ်းတႆးလဵပ်ႈႁဵၼ်းပိုၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉလ်ႂယဝ်ႉ။^[8]

မႆၢတွင်း - ၶေႃႈမုၼ်းလႄႈၶႅပ်းႁၢင်ႈဢၼ်ၵဵဝ်ႇၵပ်းလူၺ်ႈပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈလႂ်မီးဝႆႉလႄႈ ၸွႆႈတႅမ်ႈ ၸွႆႈထႅမ်သႂ်ႇပၼ်ၸိုင် ငိၼ်းၸူမ်းၶွပ်ႈၸႂ်ယူႇၶႃႈ။

ၽိုၼ်ဢိင်

↑ https://tailikloung.hypotheses.org/
↑ ပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင် (2013)
↑ ၽိုၼ်လိၵ်ႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉ ပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႉၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင် ပွၵ်ႈၵမ်း(3) = Collection of Research Papers, the 3rd Lik Loung Conference = တတိယအကြိမ် ရှမ်းပုရပိုကစာပေ ကွန်ဖရင့် စာတမ်များ, 27-31 December 2015, Lashio, Shan State. Aung Pan Phyu, 2015.
↑ Shan News Online ၶၢဝ်ႇတႆး
↑ ပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင် (2016)
↑ ^6.0 ^6.1 ၶုတ်းသႅင် ၶုတ်းၼႂ်းလိၵ်ႈ - ၽိုၼ်လိၵ်ႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင် ပွၵ်ႈၵမ်း(4) = Treasure from Tai Great Texts: Paper collection of the 4th Lik Loung Conference = စတုတ္ထအကြိမ် ရှမ်းပုရပိုက်စာပေ ကွန်ဖရင့် စာတမ်းများ၊ ၵျွင်းၵျိၼ်းတေႃႇယၢၼ်ႇ၊ ဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ႇ၊ 27-30 December, 2016 (ပီတႆး မိူင်းႁဝ်ႉ 2111)။
↑ https://shannews.org/archives/9904
↑ https://tailikloung.org/llc/

[1] ttps://tailikloung.hypotheses.org/

[2] ပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင် (2013)

[3] ၽိုၼ်လိၵ်ႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉ ပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႉၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင် ပွၵ်ႈၵမ်း(3) = Collection of Research Papers, the 3rd Lik Loung Conference = တတိယအကြိမ် ရှမ်းပုရပိုကစာပေ ကွန်ဖရင့် စာတမ်များ, 27-31 December 2015, Lashio, Shan State. Aung Pan Phyu, 2015.

[4] Shan News Online ၶၢဝ်ႇတႆး

[5] ပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင် (2016)

[:0-6] 6.0 ^6.1 ၶုတ်းသႅင် ၶုတ်းၼႂ်းလိၵ်ႈ - ၽိုၼ်လိၵ်ႈၶူၼ်ႉၶႂႃႉပၢင်ၵုမ်ၶွၼ်ႇၾရႅၼ်ႉလိၵ်ႈလူင် ပွၵ်ႈၵမ်း(4) = Treasure from Tai Great Texts: Paper collection of the 4th Lik Loung Conference = စတုတ္ထအကြိမ် ရှမ်းပုရပိုက်စာပေ ကွန်ဖရင့် စာတမ်းများ၊ ၵျွင်းၵျိၼ်းတေႃႇယၢၼ်ႇ၊ ဝဵင်းတႃႈလိူဝ်ႇ၊ 27-30 December, 2016 (ပီတႆး မိူင်းႁဝ်ႉ 2111)။

[7] ttps://shannews.org/archives/9904

[8] ttps://tailikloung.org/llc/

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]