ပၢင်လူလိၵ်ႈ ႁေႃးထမ်း မႄးထတ်း

ပၢင်လူလိၵ်ႈႁေႃးထမ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၾိင်ႈလီ တႆးႁဝ်းပိူင်ၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၵူၼ်း ဢၼ်ၸမ်တႆးႁဝ်း မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ပီႈၼွင်ႉလႂႆ (တဢၢင်ႉ)၊ ပဢူဝ်း၊ ယၢင်းလမ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈ ၸွမ်းၾိင်ႈလူလိၵ်ႈ ႁေႃးထမ်းမႃးယူႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈလူလိၵ်ႈ ႁေႃးထမ်းၸမ်ႉ

  1. မိူဝ်ႈႁဵတ်းပွႆးၽြႃး
  2. မိူဝ်ႈႁဵတ်းပွႆးတြႃး
  3. မိူဝ်ႈႁဵတ်းပွႆးၶၢမ်ႇသၢင်ႇ
  4. မိူဝ်ႈဝၼ်းသိၼ် (ၼွၵ်ႈဝႃႇၼႂ်းဝႃႇ)
  5. မိူဝ်ႈသူင်ႇပဵၼ်း (သူင်ႇသွမ်းဝၼ်း)
  6. မိူဝ်ႈၵႂႃႇၵၼ်ႇတေႃးၵျွင်း
  7. မိူဝ်ႈၶိုၼ်ႈႁိူၼ်းမႂ်ႇ
  8. မိူဝ်ႈပၢင်ၸ ပဵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ၵွပ်ႈသင်လႄႈ သမ်ႉလႆႈလူလိၵ်ႈႁေႃးထမ်း ၼႂ်းပၢင်ၸိူဝ်းၼႆႉၼႆၸိုင် ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈပဵၼ် ပၢင်တုမ်ၵူၼ်းၼမ် ႁႂ်ႈပေႃးလႆႈ ထွမ်ႇငိၼ်းၵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လိၵ်ႈလၢႆးၼမ်ႉထမ်း ဢၼ်လူၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၶေႃႈသင်ႇသွၼ် ပုတ်ႉထၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ ႁေႃးဝႆႉ မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး ပီမိူင်း 2500 လိူဝ်လိူဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶေႃႈသင်ႇသွၼ် ဢၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ႁေႃးဝႆႉ ၵႂၢမ်းၽၢႆႇမႃႇၵထပႃႇလိၼၼ်ႉ ၶိူဝ်းၵူၼ်းၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉ ဢဝ်ပိၼ်ႇပဵၼ် ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈၽႂ်မၼ်းသေ ႁပ်ႉတုင်းဢဝ် သဵၼ်ႈတၢင်းပုတ်ႉထယူႇ။

တႆးႁဝ်းၵေႃႈ ပိၼ်ႇပဵၼ် ၵႂၢမ်းတႆးသေ ယိပ်းတိုဝ်းမႃး ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၵူၺ်းၵႃး ဝူင်ႈၵၢင် ၽႃႇသႃႇၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ ပႃႇလိလႄႈ တႆးၼႆႉ သမ်ႉမီးၵႂၢမ်းမၢၼ်ႈ မႃးၶႅၼ်ႈဝႆႉလႄႈ ပဵၼ်တၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ ႁဝ်းဢိတ်းၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ လိၵ်ႈလၢႆးၼမ်ႉထမ်း ၽၢႆႇတႆးႁဝ်းၼႆႉ လႆႈႁၼ် ပဵၼ်လိၵ်ႈဢၼ် တႅမ်ႈဝႆႉ ၵပျႃႇ လင်ႇၵႃႇ လွၼ်ႉလွၼ်ႉ။ ဢမ်ႇႁၼ် တႅမ်ႈလိၵ်ႈလွႆႈ (စုဏ္ဏိယ = စကားပြေ) ယၢမ်းလဵဝ် လိၵ်ႈတႆးၵေႃႈ ပဵၼ်လိၵ်ႈသဵင်တႅတ်ႈယဝ်ႉလႄႈ လိၵ်ႈလၢႆးၼမ်ႉထမ်းၸဝ်ႈ ပိတၵၢတ်ႈ သၢမ်ၵွင်ၼၼ်ႉ ဢၼ်ဢဝ်လိၵ်ႈလွႆႈတႅမ်ႈၵႂႃႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ထုၵ်ႇလီပဵၼ်ယဝ်ႉ)

ၽူႈဢၼ်တႅမ်ႈလိၵ်ႈလၢႆး ၼမ်ႉထမ်းတႆး မႄးထတ်း

ၽူႈသွၵ်ႈၶူၼ်ႉပိုၼ်း လိၵ်ႈလၢႆးတႆးႁဝ်းၶဝ် တၢဝ်းၶိုတ်းသေ ႁၼ်ထိုင် ၽူႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈလၢႆး ၼမ်ႉထမ်းႁဝ်းၼၼ်ႉ

  1. ၸဝ်ႈထမ်ႇမတိၼ်ႇၼ (ၶိင်းလူင်သၢႆႁၢင်ႉ ၸေႊၼိူဝ်မိူင်းမၢဝ်း)
  2. ၸဝ်ႈၵၢင်းသိူဝ်
  3. ၸဝ်ႈၵေႃးလီႇ
  4. ၸဝ်ႈဢမၢတ်ႈၵျီး (မိူင်းၼွင်)
  5. ၸဝ်ႈၼေႃႇၶမ်း
  6. ၸဝ်ႈမၢၼ်ႈယူၵ်ႇ
  7. ၸဝ်ႈမၢၼ်ႈယဵၼ်ႇ
  8. ၸဝ်ႈၵဵင်းတွင်း (သုၸိင်ႇၼ)
  9. ၸဝ်ႈလွႆၶမ်း (သုၸိင်ႇတႃႇ)
  10. ၸဝ်ႈၼႃးၵိဝ်ႈ
  11. ၸဝ်ႈသၢင်လူင် ၵျွင်းၼွၵ်ႈ (မၢၼ်ႈဢၢႆႇလူင် မိူင်းမၢဝ်း)
  12. ၸရေးယၢၼ်ႇၵုင်ႇ
  13. ၸရေးၶမ်းပၢင်ႇ (ႁူဝ်ယ)
  14. ၸရေးမွင်ႇငႄႇ (မိူင်းၼၢႆး)
  15. ၸဝ်ႈၽၢၵ်ႈၼွင် (မိူင်းၵိုင်)
  16. ၸရေးမိူင်းႁေႃ
  17. ၸဝ်ႈသေးၵုင်း (ဝၢၼ်ႈၸိင်း)
  18. ၸဝ်ႈဝေႃးလၶႄႉ ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ် ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ။

လိူဝ်သေၼႆႉ မိူဝ်ႈပၢၼ်ၵဝ်ႇၵေႃႈ ၵိုတ်းတင်းၼမ်၊ ထိုင်မႃႈ ပၢၼ်ၵၢင် မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၶိင်းလူင်ၸဵၼ်ႈၶမ်းသႂ် (ၸေးလၢၼ်ႉ)၊ ၶိင်းရေးသွႆး၊ ၸဝ်ႈသြႃႇတေႃႇ ပၼ်ႇတိတ (မိူင်းၼွင်) ၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ မီးထႅင်ႈ တင်းၼမ်ယူႇ။

ၼႂ်းၵႃႈ ၽူႈပိၼ်ႇတႅမ်ႈ လိၵ်ႈလၢႆးၼမ်ႉထမ်းတႆးၼႆႉ ဝႆႉသေ ၸဝ်ႈၵၢင်းသိူဝ် ၶဝ်ၸဝ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၽူႈဢၼ်ပိၼ်ႇဢဝ် ၶေႃႈသင်ႇသွၼ် ပုတ်ႉထၸဝ်ႈမႃး သင်ႇသွၼ်ဢွၼ်လီ တႆးႁဝ်းယဝ်ႉ။ ၼႂ်းလိၵ်ႈ ၸဝ်ႈၵၢင်းသိူဝ်တႄႉ လိၵ်ႈလၢႆးႁိၼ်ႇတူႇ ပြၢမ်ႇမၼၵေႃႈ လႆႈႁၼ်ပိၼ်ႇတႅမ်ႈဝႆႉ တင်းၼမ်။

ၶိူင်ႈပိူင်တင်ႈ ပၢင်လူလိၵ်ႈ ႁေႃးထမ်း မႄးထတ်း

  1. ပပ်ႉလိၵ်ႈၽိုၼ်ထမ်း
  2. ၽူႈမေႃလူလိၵ်ႈ (တေလႆႈပဵၼ် ၽူႈမီးသီႇ၊ သမႃႇထိ)
  3. တီႈၼင်ႈမေႃလိၵ်ႈလႄႈ တီႈဝၢင်းၽိူၼ်လိၵ်ႈ
  4. ၽႃႈၸဵတ်ႉလွင်တၵ်း
  5. ၵွၵ်းၼမ်ႉသုၵ်ႈမိုဝ်း
  6. ပၢၼ်ႉမွၵ်ႇယႃႈၶဝ်ႈတႅၵ်ႇ (ၶဝ်ႈတွၵ်ႇ) ၸၵ်ႉၸႃႇ
  7. ပေႃးပဵၼ်ပွႆးၽြႃး ပွႆးထမ်းၼၸိုင် ၽႃရႃႇၸမၢတ်ႈ၊ တိုၼ်း (ပိၵ်ႉတၢၼ်ႇ) ၶူဝ်းႁၢင်ႈၶိူင်ႈ တီႈၵူႇတြႃး

လၢႆးလူလၢႆးထွမ်ႇ မႄးထတ်း

ဢၼ်တေၼႄၵႂႃႇၼႆႉ ပဵၼ်ပိူင်လူ ပိူင်ထွမ်ႇမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ ဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ႁူဝ်လူႇ ပူႇၸၢၼ် <ၽူႈဢွၼ်လူႇ ဢွၼ်တၢၼ်း၊ မၢင်တီႈႁွင်ႉဝႃႈ ပူႇပၢၼ်း၊ ပၢၼ်းတၵႃႇ ၼႆယဝ်ႉ </ref> ဢွၼ်ႁူဝ် ၵၢဝ်ႇဝၢၼ်း ယွၼ်ႈယေႃး ရတၼႃႇ ၵႅဝ်ႈမျၢတ်ႈသၢမ်တူၼ်၊ ယွၼ်းၵၼ်တေႃး ၵႄႈပွႆႇတၢင်းၽိတ်း၊ ယွၼ်းထွမ်ႇၼမ်ႉထမ်း၊ ယွၼ်းလူႇမွၵ်ႇ ၼမ်ႉ တဵၼ်း ၾႆး၊ ယွၼ်းဢဝ် ၽွၼ်းလီ ဢၼ်လႆႈႁဵတ်းသၢင်ႈ၊ ယွၼ်းလႆႈ ၽဝၵူၼ်းလီ ၽီမျၢတ်ႈ တေႃႇႁွတ်ႈၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ ၵတ်းယဵၼ်ယဝ်ႉ။

ပေႃးယဝ်ႉၼႆ ယွၼ်းၵၼ်ႇတေႃး ရတၼႃႇႁူမ်ႈၵၼ်၊ သမ်ႉယွၼ်းႁပ်ႉဢဝ် သိၼ်ႁႃႈႁူမ်ႈၵၼ် (ၵႂၢမ်းၵၼ်ႇတေႃး လႄႈ ၵႂၢမ်းယွၼ်းသိၼ်ၼႆႉ လႆႈဢူမ်သူပ်း ၵူႈၵေႃႉယဝ်ႉ) ပေႃးၵၼ်ႇတေႃး ၶၢမ်ႇသိၼ်ယဝ်ႉ. မေႃလိၵ်ႈၸင်ႇၶုပ်ႉဝႆႉႈ မူႇၽိုၼ်တြႃး၊ သုၵ်ႈမိုဝ်း ၸဵတ်ႉမိုဝ်းယဝ်ႉ ၶိုၼ်ႈၼိူဝ်ၵူႇ၊ ဢဝ်ၽႃႈၸဵတ်ႉလွင်တၵ်း သိူဝ်လွင်ၼိူဝ်တၵ်း၊ တင်ႇပိုတ်ႇၼႃႇမ ၸိုဝ်ႈတြႃးလႄႈ တၵႃႇတြႃး ဢွၼ်တၢင်းသေ ၸင်ႇႁေႃးတြႃးယဝ်ႉ။

ပေႃးလူသုတ်းၼိုင်ႈၵၼ်လႄႈသင်၊ သွင်ၵၼ်လႄႈသင် လိုဝ်ႈၵမ်းၼိုင်ႈသေ ၵိၼ်ၼမ်ႉၼဵင်ႈ ၼမ်ႉယိုဝ်ႉ၊ လုတ်ႇယႃႈ လုတ်ႇၵႂၼ်းယဝ်ႉ။ ပေႃးသုတ်း သၢမ်ၶၢၼ်းၵွၼ်ႇ ၸင်ႇတေၵိၼ်ၸႃႇၵ ၶဝ်ႈၶႅပ်ႈ၊ ၶဝ်ႈပွင်းလႂ်၊ ၶဝ်ႈတေႃႇ ၶဝ်ႈတႅၼ်၊ ၶဝ်ႈမုၼ်း ၶဝ်ႈပဵၼ်းလႂ် ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သင်ပဵၼ် ၵၢင်ၶမ်ႈ ပေႃးပႆႇလိုၵ်း သမ်ႉသိုပ်ႇလူ သိုပ်ႇထွမ်ႇထႅင်ႈယူႇယဝ်ႉ။ မၢင်တီႈ မၢင်လႅၼ်တႄႉ လူတေႃႇပေႃးသုတ်းတွႆးသေ ၸင်ႇၵၼ်ႇတေႃး ၵိုတ်းလိုဝ်ႈ သုပ်ႈၼိုင်ႈယဝ်ႉ။

ၵွပ်ႈသင်လႄႈ လူလိၵ်ႈထွမ်ႇထမ်း မႄးထတ်း

ပူႇမွၼ်ႇတႆးႁဝ်းၶဝ် မိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ လူလိၵ်ႈထွမ်ႇထမ်းၼႆႉ ဢမ်ႇၸိုဝ်ႈ တႃႇတေၵႅတ်ႇၶႄ ႁႄႉၵင်ႈ ၽေးၶဵၼ်၊ ဢမ်ႇၸိုဝ်ႈ တႃႇယူႇလီၵိၼ်ဝၢၼ်၊ ဢမ်ႇၸိုဝ်ႈ တႃႇမၢၵ်ႈမီးလီပဵၼ်၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၶႂ်ႈႁူႉ ၶေႃႈသင်ႇသွၼ် ပုတ်ႉထ သုတ်ႉတၼ်ႇ၊ ဝိၼၼႄး၊ ဢၽိထမ်ႇမႃႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉသေ ၶႂ်ႈၵဵပ်ႈဢဝ်တွင်းမၢႆ တိုဝ်းၵမ်လႄႈ ၸင်ႇလူလိၵ်ႈ ထွမ်ႇထမ်းယဝ်ႉ။ ၶဝ်ႁဵတ်းသင်ၵေႃႈ ဢဝ်ၼိပ်ႉပၢၼ်ႇ ပဵၼ်တီႈယိူင်းမၢႆၶဝ်သေ ယွၼ်းပူၼ်ႉၶၢၼ်ၸႂ် ယွၼ်းႁွတ်ႈထိုင် တီႈပူၼ်ႉၾႆးသိပ်းဢဵတ်းမုၵ်ႉၼႆ လႆႈႁၼ်ၼႂ်းလိၵ်ႈၵၢဝ်ႇ လိၵ်ႈဝၢၼ်းၶဝ်ၼၼ်ႉယူႇ။

ၽွၼ်းလီ လႆႈလူႇလိၵ်ႈၽၢင်းထမ်း မႄးထတ်း

ၽွၼ်းလီ ဢၼ်လႆႈ လူႇလိၵ်ႈၽၢင်းထမ်းၸမ်ႉ-

  • လႆႈႁူႉလွင်ႈ ပႃႇရမီႇၼႆႉ ပဵၼ်ပိူင်ၶိုၵ်ႉ ၽေႃးထိသတ်ႉထ (ဢလွင်းၽြႃး) ၶဝ်ၸဝ်ႈ။
  • လႆႈႁူႉၸၵ်း ပုတ်ႉထ၊ ထမ်ႇမ၊ သင်ႇၶၸဝ်ႈ။
  • လႆႈႁူႉႁၼ်သေ ယုမ်ႇယမ်ၵၢမ်ႇလႄႈ ၽွၼ်းလီၵၢမ်ႇ။
  • ငိုၼ်းတိုၼ်ႇၽၢၼ်ႈၵူဝ်ႁႄ ၽဝဢၼ်ႁၢႆႉၸႃႉသေ ၶႂ်ႈလႆႈ ၽဝဢၼ်လီ ဢၼ်ငၢမ်း။
  • မေႃပႅတ်ႈ လွင်ႈၸႃႉ မေႃႁႃလွင်ႈလီသေ မေႃသုၵ်ႈသီၸႂ် ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ။
  • မေႃၵမ်သိၼ်၊ မေႃႁဵတ်း ၽႃႇဝၼႃႇ ၵမ်ႇမထၢၼ်းၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ၸွမ်းၼင်ႇ ဢၼ်လၢတ်ႈမႃး ၾိင်ႈလီ ၾိင်ႈငၢမ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ၼင်ႇႁိုဝ် ပေႃးတေဢမ်ႇဝွတ်ႈဝၢႆးႁၢႆၼၼ်ႉ သူၵဝ်ႁဝ်းႁႃး ထုၵ်ႇလီႁၵ်ႉႁႅင်း သိမ်းပႅင်းသေ ဢွၼ်ႁဵတ်း ႁႂ်ႈမႅၼ်ႈၸွမ်းၾိင်ႈထုင်းလီႁဝ်းၼၼ်ႉ ၵႂႃႇသေၵမ်း။

ၽိုၼ်ဢိင် ref မႄးထတ်း

  • ၸဵင်ၶမ်းလႅင်း မၢႆ (2)၊ ပင်လူလိၵ်ႈႁေႃးထမ်း။ ၶိင်းၵၢၼ်ႈၶမ်း သၢင်ႇသၢမ်၊ ၼႃႈလိၵ်ႈ 27-29၊ ပီသႃႇသၼႃႇ 2538၊ ပီတႆး 2089