ပိုၼ်းၵႅပ်ႈ လွင်ႈတၢင်ႇသင်ႇၷႃႇယၼႃႇ

မုၼ်ၶမ်းၽြႃး ပဵၼ်ၽြႃးမႃးမိူဝ်ႈ ဢွၼ်တၢင်းၶရိတ်ႉပႆႇပေႃႇ 589 ပီၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈ ပဵၼ်ၽြႃးၼၼ်ႉတႄႉ ဢႃႇယုၸဝ်ႈလႆႈ (႓႕) ပီ။ ၽွင်းၼၼ်ႉ ၵတ်း၊ မႆႈ၊ ႁိူဝ်ႉ၊ မွႆႈ၊ ဢမ်ႇယူႇလီသေတႃႉ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း (႔႕) ဝႃႇၼႆႉ ပုၼ်ႈတႃႇပဵၼ် ၽွၼ်းလီ တမ်ႈတီႈသတ်ႉတဝႃႇတင်းလၢႆၼၼ်ႉ ၵႅၼ်ႇၸဝ်ႈ ဝႆႉဝီႇရိယယႂ်ႇသေ ဢမ်ႇလိုဝ်ႈဢမ်ႇသဝ်း ႁေႃးတြႃးသုတ်ႈ၊ ဝိၼႄး၊ ဢၽိထမ်ႇမႃႇယူႇ။ မုၼ်ၶမ်းၽြႃးသင်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ-

"လုၵ်ႈႁၵ်ႉ ဢႃႇၼၼ်ႇၻႃႇ ၻြႃးသုတ်ႈ၊ ဝိၼႄး၊ ဢၽိထမ်ႇမႃႇ ဢၼ်ၵဝ်ၽြႃးႁေႃးဝႆႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပေႃးဝႃႈ ၵဝ်ၽြႃးၶဝ်ႈၸၢမ်ႇၼိပ်ႉပၢၼ်ႇယဝ်ႉၼႆ တေပဵၼ်သြႃႇသူယူႇယဝ်ႉ" ၼႆယူႇ။

ၸွမ်းၼင်ႇ ၵႂၢမ်းသင်ႇၼႆႉသေ ၸူဝ်ႈၵႃႈ ထမ်ႇမဝိၼယ - တြႃးသုတ်ႈ၊ ဝိၼႄး၊ ဢၽိထမ်ႇမႃႇ ယင်းတိုၵ်ႉမီးယူႇ ထၢင်ႇၸႅင်ႈၼႆႉ မုၼ်းၶမ်းၽြႃးၵေႃႈ တေႃႈတေတိုၵ်ႉမီးဝႆယူႇ။ သႃႇသၼႃႇ ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်တြႃးသုတ်ႈ၊ ဝိၼႄး၊ ဢၽိထမ်ႇမႃႇၼႆႉယဝ်ႉ။ ၸူဝ်ႈၵႃႈ သုတ်ႈ၊ ဝိၼႄး၊ ဢၽိထမ်ႇမႃႇတိုၵ်ႉမီးယူႇၼႆႉ မုၼ်ၶမ်းၽြႃးၵေႃႈ တိုၵ်ႉတေမီးသေ သႃႇသၼႃႇၵေႃႈ တိုၵ်ႉတေသိုပ်ႇမီးယူႇ။ သင်ဝႃႈ သုတ်ႈ၊ ဝိၼႄး၊ ဢၽိထမ်ႇမႃႇ ႁၢႆၵႂႃႇၼႆၸိုင် မုၼ်ၶမ်းၽြႃးၵေႃ တေႁၢႆသေ သႃႇသၼႃႇၵေႃႈ တေႃႈတေႁၢႆယူႇယဝ်ႉ။ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ သႃႇသၼႃႇ ႁၢႆၵႂႃႇၼႆၸိုင် လေႃးၵလူင်တင်းသဵင်ႈၵေႃႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ငဝ်းလပ်းသိင်ႇလူင် သုမ်ႇမိုတ်းၵႂႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၵွပ်ႈၼၼ် လုၵ်ႈႁၵ်ႉၽြႃး ဢၼ်ပဵၼ်ရႁၢၼ်းၶဝ်ၸဝ်ႈ ၵူႈသိုပ်ႇၵူႈပၢၼ် ၸင်ႇဢွၼ်ၵၼ် သိုပ်ႇလူႁၼ်ပႂ်ႉပႃး တြႃးသုတ်ႈ၊ ဝိၼႄး ၊ဢၽိထမ်ႇမႃႇ ၼင်ႇႁိုဝ် တေဢမ်ႇၵဝ်ႇသဝ်ႈႁၢႆလၢႆၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ် ၽေးၶဵၼ် ဢၼ်ယႃႉၵဝ်းသႃႇသၼႃႇၼၼ်ႉ တိုၼ်းပေႃႇမႃးယူႇ။ ပေႃးဝႃႈပေႃႇပဵၼ်မႃးၸိူင်ႉၼၼ်ယဝ်ႉ သင်ဝႃႈ ၽေးၶဵၼ်သႃႇသၼႃႇ မွတ်ႇဝွတ်ႈႁၢႆလၢႆၵႂႃႇၼႆ ၼင်ႇႁိုဝ် သႃႇသၼႃႇတေၸိုၼ်ႈသႂ် မၼ်ႈၵိုမ်းၽႄႈတိူၼ်းၼၼ်ႉ ၸင်ႇဢွၼ်ၵၼ် တၢင်ႇသင်ႇၷႃႇယၼႃႇယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈ တၢင်ႇသင်ႇၶႃႇယၼႃႇၼႆၵေႃႈ ၸဵမ်ၶုၼ် ၸဵမ်ၵူၼ်းမိူင်းၶဝ်ၵေႃႈ တေႃႈဢမ်ႇယူႇမဝ်ၵိၼ်မၢင် ၼင်ႇႁိုဝ် ပၢင်ပွႆးတၢင်ႇသင်ႇၷႃႇယၼႃႇတေဢွင်ႇၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ၸွႆႈထႅမ်မႃးၵူႈၽၢႆႇၽၢႆႇယူႇ။

ပီႇၸီႇ 544 မိူဝ်ႈၶရိတ်ႉပႆႇပေႃႇၼၼ်ႉ မုၼ်ၶမ်းၽြႃးဢဝ်ပရိၼိပ်ႉပၢၼ်ႇၵႂႃႇယဝ်ႉ။ တႄႇဢဝ်တီႈၼၼ်ႈမႃးသေ ၸင်ႇတႄႇၼပ်ႉဢၢၼ်ႇ ပီသႃႇသၼႃႇ(႑) ယူႇယဝ်ႉ။ ယၢမ်းလဵဝ် ပီသႃႇသၼႃႇ ပူၼ်ႉမႃး (႒႕႐႐)လိူဝ်ယဝ်ႉ။ ၼႂ်းပီၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ထေႇရဝႃႇၻ တၢင်ႇယဝ်ႉသင်ႇၶႃႇယၼႃႇ (႖)ပွၵ်ႈ။ ႁူမ်ႈၵၼ်လူဢၢၼ်ႇ သုတ်ႈ၊ ဝိၼႄး၊ ဢၽိထမ်ႇမႃႇ ႁႂ်းပေႃးဢမ်ႇမီး တီႈၽိတ်းတီႈပိူင်ႈၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႇ တၢင်ႇသင်ႇၷယၼႃႇယဝ်ႉ။ လွင်ႈတၢင်ႇသင်ႇၷႃႇယၼႃႇၼႆႉ ဢဝ်ၸွမ်းၼင်ႇ တြႃးသုတ်ႈ၊ ဝိၼႄး ၊ ဢၽိထမ်ႇမႃႇ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၽြႃးႁေႃးဝႆ့ၼၼ်ႉသေ တၢင်ႇသင်ႇၷႃႇယၼႃႇယဝ်ႉ။ ဢမ်ႇထႅမ်သင်ထႅင်ႈ။ ဢမ်ႇထွၼ်သင်​ထႅင်ႈသေပိူင်။

ပထမသင်ႇၷႃႇယၼႃႇ

ပီသႃႇသၼႃႇ (႑) ပီ (မိူဝ်ႈၶရိတ်ႉပႆႇပေႃႇ ႕႔႔ ပီႇၸီႇ) ဝႃႇးသေ မုၼ်ၶမ်းၽြႃးဢဝိ ၼိပ်ႉပၢၼ်ႇယဝ်ႉ (3) လိူၼ် တီႈမိူင်းရႃႇၸၵႁ၊ လွႆဝေႇၽႃႇရ၊ တီႈသုမ်ႉမၢၼ်ႇတၢပ်ႈ ထမ်ႈသတ်ႉတပၼ်ႇၼိၼၼ်ႉ တၢင်ႇပထမသင်ႇၷႃႇယၼႃႇယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ ၶေႃႈၵႂၢမ်းရႁၢၼ်းလူင် ဢၼ်မႃးတုမ်ႉတိူဝ်ႉ တေပဵၼ်ၶဵၼ်သႃႇသၼႃႇၼၼ်ႉလႄႈ ၸဝ်ႈမႁႃႇၵသ်ႉသပ၊ ၸဝ်ႈဢႃႇၼၼ်ႇၻႃႇၶဝ် ဢွၼ်ႁူဝ် ရႁၢၼ်းတႃႇ (႕႐႐)သေ တၢင်ႇသင်ႇၷႃႇယၼႃႇယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈတၢင်ႇသၢင်ႇၷႃႇယၼႃႇၼၼ်ႉ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း မိူင်းရႃႇၸၵႁ ဢၸႃႇတသတ်ႈလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းၶဝ် ၷေၢႈ ဢွၼ်ၵၼ်ၸွႆႈထႅမ်ၵူႈၽၢႆႇၽၢႆႇယဝ်ႉ။ ပီသႃႇသၼႃႇ (႑) ပီ၊ တႄႇဢဝ် လိူၼ်ၸဵတ်းမူၼ်းတႄႇတၢင်ႇသင်ႇၶႃႇယၼႃႇသေ တေႃႇပေႃးယဝ်ႉၼႆႉ ႁိုင်(႗) လိူၼ်။ သင်ၶႃႇယၼႃႇပွၵ်ႈၼၼ်ႉ ဢဝ်သူပ်းလွတ်ႈဢၢၼ်ႇသေ တၢင်ႇၵႂႃႇယဝ်ႉ။

ꩪုတိယသင်ႇၷႃႇယၼႃႇ

ပီသႃႇသၼႃႇ (႑႐႐)ပီ (မိူဝ်ႈၶရိတ်ႉပႆႇပေႃႇ ႔႔႔ ပီႇၸီႇ) တမ်ႈတီႈမိူင်းဝေႇသႃႇလီႇ ၵျွင်းဝႃႇလုၵႃႇၼၼ်ႉ တၢင်ႇ ꩪုတိယသင်ႇၷႃႇယၼႃႇယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈရႁၢၼ်း ဝၸ်ႉၸီႇမိူင်းဝေႇသႃႇလီၶဝ် ဢဝ်ဢယူႇၽိတ်းပိူင်ႈ ဢထမ်ႇမဝတ်ႉထု (႑႐)ပိူင် ဢၼ်ဢမ်ႇငမ်ႇမႅၼ်ႈ ဝိၼႄးၼၼ်ႉ လၢတ်ႈႁေႃးၵျၢင်ႉၵမ်လႄႈ ပဵၼ်ၶဵၼ်သႃႇသၼႃႇမႃးသေ ၸင်ႇလႆႈတၢင်ႇ သင်ႇၷႃႇယၼႃႇယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈယသ၊ ၸဝ်ႈသပ်ႉပၵႃႇမိ၊ ၸဝ်ႈရေႇဝတ ဢွၼ်ႁူဝ်ရႁၢၼ်းတႃႇ (႗႐႐)သေ တၢင်ႇ ꩪုတိယသင်ႇၷႃႇယၼႃႇယဝ်ႉ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈတၢင်ႇၼၼ်ႉ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း ၵႃႇလႃႇသေႃးၵလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ်ၸွႆႈထႅမ်ၵူႈၽၢႆၽၢႆယဝ်ႉ။ ဢဝ်သူပ်းလွတ်ႈဢၢၼ်ႇသေ ႁိုင် (႘) လိူၼ်။

တတိယသင်ႇၷႃႇယၼႃႇ

ပီသႃႇသၼႃႇ (႒႓႕) (မိူဝ်ႈၶရိတ်ႉပႆႇပေႃႇ ႓႐႘ ပီႇၸီႇ) တီႈမိူင်းပႃႇတလိပုတ်ႉ ၵျွင်းဢႃႇသေႃးၵႃႇရႃႇမၼၼ်ႉ တၢင်ႇ တတိယသင်ႇၷႃယၼႃႇယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ တိတ်ႉထိႁူၵ်းမိုၼ်ႇ ဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်း ရႁၢၼ်းတုရႁၢၼ်းပွမ်သေ ၶဝ်ႈမႃးၼႂ်းသႃႇသၼႃႇ ဢဝ်ဝႃႇၻမိၸ်ႉသႃႇၶဝ် သႄႇတမ်ၶဝ်ႈမႃးၼႂ်းသႃႇသၼႃႇလႄႈ ပဵၼ်မႃးၶဵၼ်သႃႇသၼႃႇသေ ၸင်ႇတေလႆႈတၢင်ႇ သင်ႇၷႃႇယၼႃႇယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈမႁႃႇမွၵ်ႉၵလိပုတ်ႉတတိသ်ႉသ၊ ၸဝ်ႈမၸ်ႉၸၼ်ႇတိၵ၊ ၸဝ်ႈမႁႃႇၻေဝ ဢွၼ်ႁူဝ်ရႁၢၼ်းတႃႇ (႑႐႐႐)ၸဝ်ႈသေ တၢင်ႇတတိယသင်ႇၷႃယၼႃႇယဝ်ႉ။ၽွင်းမိူဝ်ႈတၢင်ႇ သင်ႇၷႃႇယၼႃႇၼၼ်ႉ ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းလူင် ဢသေႃးၵ မိူင်းပႃႇꩦလိပုတ်ႉလႄႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်းၶဝ် ၸွႆႈထႅမ်ၵူႈၽၢႆႇၵူႈပႃႈယူႇယဝ်ႉ။ ဢဝ်သူပ်း လွတ်ႈဢၢၼ်ႇသေ ႁိုင် (႙) လိူၼ်။ ၽွင်းမိူဝ်ႈတၢင်ႇ တတိယသင်ႇၷႃယၼႃႇၼၼ်ႉ ၽိူၺ်ၽႄႈသႃႇသၼႃႇၵႂႃႇ ၵဝ်ႈတိူင်းၵဝ်ႈမိူင်းယူႇယဝ်ႉ။ တမ်ႈတီႈမိူင်းမၢၼ်ႈ သုဝၼ်ႇၼၽူႇမိတႄႉ ၸဝ်ႈသေႃးၼလႄႈ ၸဝ်ႈဢုတ်ႉတရ ဢွၼ်ႁူဝ်ရႁၢၼ်းတႃႇႁႃႈၸဝ်ႈသေ မႃးပိုၼ်ၽႄႈ သႃႇသၼႃႇယဝ်ႉ။

ၸတုတ်ႉထသင်ႇၷႃႇယၼႃႇ

ပီသႃႇသၼႃႇ (႔႕႐) (မိူဝ်ႈၶရိတ်ႉပႆႇပေႃႇ ႙႔ ပီႇၸီႇ) တမ်ႈတီႈ မိူင်းသီႇရိလင်ႇၵႃႇ (သီႇႁူဝ်ႇ)၊ ဝၢၼ်ႈမလယ၊ တီႈထမ်ႈဢႃႇလေႃးၵၼၼ်ႉ တၢင်ႇၸတုတ်ႉထသင်ႇၷႃႇယၼႃႇယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈလႆႈထူပ်းၽေးၶဵၼ် ၵူၼ်းၸူၼ်၊ ၽေးၶဵၼ်ဢိုပ်းယၢၵ်ႈ ၶၢဝ်းတၢင်း (႑႒) ပီလႄႈ ၼင်ႇႁိုဝ် ပိတၵတ်ႈထမ်းၸဝ်ႈ တေဢမ်ႇႁၢႆလၢႆၼၼ်ႉ ရႁၢၼ်းၸဝ်ႈၶဝ် လႆႈယၢပ်ႇယၢၵ်ႈၶၢၼ်ၸႂ်တႄႉတႄႉသေ ဢူမ်ဢၢၼ်ႇသိမ်းပႅင်းဝႆႉယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼႆႉ သင်ၸိူဝ်ႉဝႃႈ ထူပ်းၽေးၶဵၼ်ၸိူင်ႉၼႆမႃးထႅင်ႈ လွင်ႈသတိ၊ သမႃႇထိ၊ ပၺႃႇၵေႃႈ သမ်ႉယူပ်ႈယွမ်းၸိုင် တေဢမ်ႇဢူမ်သူပ်းလႆႈ ႁၼ်ထိုင်ၼင်ႇၼႆလႄႈ ၸင်ႇတၢင်ႇၸတုတ်ႉထသင်ႇၷႃႇယၼႃႇယဝ်ႉ။ တီႈမိူင်းသီႇႁူဝ်ႇ၊ ပၢၼ်ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း ဝꩦ်ႉတၵႃႇမၼိ၊ ၸဝ်ႈမႁႃႇထမ်မရၵ်ႉၶိတ ဢွၼ်ႁူဝ် ရႁၢၼ်းတႃႇႁႃႈပၢၵ်ႇ ဢဝ်တြႃးၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈ တႅမ်ႈသႂ်ႇၼိူဝ် မႂ်ပေႇသေ တၢင်ႇၸတုတ်ႉထသင်ႇၷႃႇယၼႃႇယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းလူင်ဝၢၼ်ႈ မလယလႄႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ်ၸွႆႈထႅမ်ၵူႈၽၢႆႇၽၢႆႇယဝ်ႉ။ ၶၢဝ်းယၢမ်းမၼ်းႁိုင် (႑) ပီ။

ပၼ်ႇၸမသင်ၷႃႇယၼႃႇ

ပီသႃႇသၼႃႇ - ႒႔႑႕ (ၶရိတ်ႉ 1871)၊ ​ပီၵေႃးၸႃႇ ႑႒႓႒၊ လိူၼ်သိပ်းမႂ်ႇ (႑) ၶမ်ႈ တမ်ႈတီႈမိူင်းမၢၼ်ႈ၊ ဝဵင်းမၢၼ်းတလေးၼၼ်ႉ တၢင်ႇ ပၼ်ႇၸမသင်ၷႃႇယၼႃႇယဝ်ႉ။ လွင်ႈဢၼ်ဢဝ် ပိတၵၢတ်ႈၸဝ်ႈ တႅမ်ႇသႂ်ႇဝႆႉၼိူဝ် ပေႇပရပိူၵ်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းဢမ်ႇမၼ်ႈၵိုမ်းႁိုင်၊ မူႇပိူင်မၼ်းၵေႃႈ ၸၢင်ႈပႅၵ်ႈပိူင်ႈၵၼ် ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၶႂ်ႈႁႂ်ႈၽေးၶဵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉႁၢႆလႄႈ ပၼ်ႇၸမသင်ၷႃႇယၼႃႇၼႆႉ ၸင်​ႇတေတႅမ်ႈၶႅၵ်းသႂ်ႇ ၼိူဝ်ႁိၼ်ယဝ်ႉ။ တူၼ်ၶူးၵျွင်းၽြႃးလူင် ၻၵ်ႉၶိၼႃႇယႃႇမ ၽၻ်ႉၻၼ်ႇတ ၸႃႇၵရၽိဝ့သမႁႃႇထေႇ (တိပိꩦၵꩪရ မႁႃႇꩪမ်ႇရႃႇၸႃႇꩪိရႃႇၸႃႇၵုရု) ၼၢမ်းၼႃႈသေ သင်ႇၶၸဝ်ႈ (႒႔႐႐)သေ တၢင်ႇသင်ႇၷႃႇယၼႃႇယဝ်ႉ။ တမ်ႈတီႈ တိၼ်လွႆမၢၼ်းတလေး ၼႂ်းဝၢင်းၽြႃးလေႃးၵမႃႇရၸိၼ်ႇၼၼ်ႉ ၸင်ႇၶႅၵ်းတႅမ်ႈထမ်းၸဝ်ႈသႂ်ႇၼိူဝ် မၢၵ်ႇႁိၼ်ၶၢဝ် (႗႒႙)ၶႅပ်း၊ ႁိုင် (႗ ပီပၢႆႇ ႖ လိူၼ် ႑႔ ဝၼ်း)ယူႇယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၸင်ႇၶိုၼ်းလွတ်ႈႁေႃးသေ တၢင်ႇသင်ႇၷႃႇယၼႃႇ ႁိုင် (႕ လိူၼ်ပၢႆ ႓ ဝၼ်း)သေ ပဵၼ်ဢၼ်ယဝ်ႉတူဝ်ႈၵႂႃႇယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေတၢင်ႇသင်ၷႃႇယၼႃႇယဝ်ႉ ၽႄပုၼ်ႈၽွၼ်းပၼ်ၵၼ်သေ ဢဝ်ပိၼ်ႇ ပဵၼ် ပိတၵၢတ်ႈၽႄ (ၼိဝ်ႉသယ)၊ ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇၶေႃႈပူင် ထမ်ႇမဝိၼယ ႁႂ်ႈၸွတ်ႇတင်းမိူင်းသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈသႃႇသၼႃႇ ၸိုၼ်ႈသႂ် ၽႄႈတိူၼ်းယူႇ။

သꩦ်ႉꩧသင်ႇၷႃႇယၼႃႇ

ပီသႃႇသၼႃႇ ႒႔႙႘ (ပီၶရိတ်ႉ 1954၊ ပီၵေႃးၸႃႇ ႑႓႑႖) ဝၼ်းလိူၼ်ႁူၵ်းမူၼ်း တမ်ႈတီႈမိူင်းမၢၼ်ႈ၊ ဝဵင်းယၢၼ်ႇၵုင်ႇ၊ ၵမ်ႇၽႃးဢေး တီႈထမ်ႈမႁႃႇပႃႇသႃႇၼၼၼ်ႉ တၢင်ႇ သꩦ်ႉꩧသင်ႇၷႃႇယၼႃႇယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မိူင်းမၢၼ်ႈလႆႈပဵၼ် ၶီႈၶႃႈမႃး (႑႐႐)ပီလႄႈ သႃႇသၼႃႇၸဝ်ႈ ပဵၼ်ဢၼ်ႁဵဝ်ႇသဝ်ႈဝဝ်းမွင်ႇသေ ၼင်ႇႁိုဝ် သႃႇသၼႃႇ တေၸိုၼ်ႈသႂ်ႇ၊ ၼင်ႇႁိုဝ် ပိတၵတ်ႈၸဝ်ႈ တေၸိုၼ်ႈသႂ်ႇၼၼ်ႉ ၸင်ႇလႆႈ တၢင်ႇ သꩦ်ႉꩧသင်ႇၷႃႇယၼႃႇယဝ်ႉ။ တႄႇဢဝ် ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် ၺွင်ႇယၢၼ်း ၽၻ်ႉၻၼ်ႇၻရေဝတ (ဢၽိꩪၸမႁႃႇရꩦ်ꩧၵုရု)၊ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင် မႁႃႇၸီႇ ၽၻ်ႉၻၼ်ႇတ, သေႃးၽၼ (ဢၵ်ႉၵမႁႃႇပၼ်ႇတိတ-ပုၸ်ႉသၵ)၊ ၸဝ်ႈသြႃႇလူင်မိၼ်းၵုၼ်း တိပိꩦꩪရ ထမ်ႇမၽၼ်ႇတႃႇၵႃႇရိၵ ၽၻ်ႉၻၼ်ႇတ ဝိၸိၸ်ႉၸသႃႇရႃႇၽိဝ့သ (ဝိသၸ်ႉၸၵ) ႁူမ်ႈလူၺ်ႈသင်ႇၶႃႈၸဝ်ႈ ထေႇရဝႃႇတ (႕) မိူင်း၊ သင်ၶၸဝ်ႈ (႒႕႐႐) တၢင်ႇသင်ႇၷႃႇယၼႃႇယဝ်ႉ။ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ မိူင်းမၢၼ်ႈလႄႈ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈၵူၼ်းမိူင်း၊ ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ မိူင်းသီႇရိလင်ႇၵႃႇ၊ မိူင်းထႆး၊ မိူင်းလၢဝ်း၊ မိူင်းၵမ်ႇပေႃးၻီးယႃး မိူင်းထေႇရဝႃႇတႁႃႈမိူင်း ဢိၵ်ႈလူၺ်ႈ မိူင်း(႒႕) မူိူင်းၶဝ်ႈၵေႃႈ ၸွႆႈထႅမ်ၵူႈၽၢႆႇၽၢႆႇယဝ်ႉ။

လွင်ႈတၢင်ႇသင်ႇၷႃႇယၼႃႇပွၵ်ႈၼႆႉ ဢမ်ႇၵႃးပႃႇလိၸဝ်ႈလၢႆလၢႆ တၢင်ႇပႃး ၵျၢမ်းဢꩦ်ႉꩧၵထႃႇ ꩦီႇၵႃႇၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ ႁဵတ်းၼႆသေ ပိတၵၢတ်ႈသၢမ်ၵွင် ၸိူင်ႉၼင်ႇ မုၼ်ၶမ်းၽြႃးႁေႃးမႃးၼၼ်ႉ ဢမ်ႇထႅမ်ဢမ်ႇထွၼ်သင်သေ ၸဝ်ႈမႁႃႇၵသ်ႉသပၶဝ်ၸဝ်ႈ ၸိူဝ်းပႂ်ႉပႃးသႃႇသၼႃႇၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ်တၢင်ႇသင်ႇၷႃႇသၼႃႇ မၵ်းမၼ်ႈမႃးယူႇယဝ်ႉ။ ၸိူင်ႉၼင်ႇဢၼ် ၸဝ်ႈၶဝ် ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ် ဢဝ်ထမ်းမိတၵၢတ်ႈသၢမ်ၵွင်၊ ၼိၵႄႇႁႃႈၽိုၼ် တၢင်ႇသင်ႇၷႃႇယၼႃႇမႃးၼၼ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ ထေရဝႃႇꩪ ၿုꩪ်ႉꩪသႃႇသၼႃႇ ၼႆယဝ်ႉ။

ယၢမ်းလဵဝ် ၼင်ႇႁိုဝ် သႃႇသၼႃႇလူင် ထေႇရဝႃႇၻ တေမၼ်ႈၵိုမ်းၸိုၼ်ႈသႂ်ၽႄႈတိူၼ်းၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈ ႑႓႔႒- (1980)၊ လိူၼ်ၸဵတ်းမူၼ်း ၸင်ႇၽွတ်ႈ မုၵ်ႉၸုမ်းလူင် သင်ႇၶမႁႃႇၼႃႇယၵ ၸိုင်ႈမိူင်း ၵူႈၸုမ်းၸုမ်းသေ ၸဵမ်သြႃႇလႄႈတၵႃႇ သိုပ်ႇၸုင်မိုဝ်းၵၼ်သေ ႁဵတ်းသၢင်ႈႁၢင်ႈပွင် ၼႃႈၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။ ပိူင်လူင်မၼ်း ဢဝ်ပိတၵၢတ်ႈထမ်းၸဝ်ႈ ပိၼ်ႇပဵၼ်ၽၢႆႆႇၽႃႇသႃႇ ဢဵင်းၵလဵတ်ႈ၊ မုၵ်ႉၸုမ်းလူင်သင်ႇၶမႁႃႇၼႃႇယၵၸိုင်ႈမိူင်း ၸိသင်ႇဢွၼ်ႁူဝ်သေ ဢဝ်ငိုၼ်းၵူၼ်းမိူင်းၶဝ် လူႇတၢၼ်းဝႆႉၼၼ်ႉ ႁဵတ်းသၢင်ႈၸၼ်ႉၸွမ် ပရိယတ်ႉတိသႃႇသၼႃႇ ၸိုင်ႈမိူင်း တီႈဝဵင်းယၢၼ်ႇၵုင်ႈလႄႈ မၢၼ်းတလေး၊ ထတ်းၸႅတ်ႈထမ်ႇမ ဢထမ်ႇမဝႃႇၻသေ ႁဵတ်းႁႂ်းသႃႇသၼႃႇ ၸိုၼ်ႈသႂ်၊ ၸဵမ်ၼွၵ်ႈမိူင်းၼႂ်းမိူင်း သၼ်လွႆ ထုင်ႉပဵင်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ သႂ်ႇႁႅရ်း ႁဵတ်းႁႂ်ႈ သႃႇသၼႃႇၽႄႈတိူၼ်းသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈထေႇရဝႃႇၻ သႃႇသၼႃႇၶမ်းၽြႃး ၸိုၼ်ႈသႂ်မၼ်ႈၵိုမ်းၽႄႈတိူၼ်း၊ ႁႂ်ႈလွင်ႈၵျၢင်ႉတၢင်းၵမ် ၸႃႇရိတ်ႉတၸၢဝ်းၶိူဝ်းသႃႇသၼႃႇ လီတွၼ်းမႃးၼၼ်ႉယူႇ။

ၼႆႉပဵၼ် ပိုၼ်းၵႅပ်ႈ လွင်ႈဢၼ်လုၵ်ႈသိုပ်ႇလၢၼ် ပၢၼ်သိုပ်ႇပၢၼ် ၵၢၼ်လူင် လွင်ႈၽိူၺ်ၽႄႈသႃႇသၼႃႇယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ သၢႆငၢႆၶၢဝ်းယၢမ်းမၼ်း ပၼ်မိူဝ်ႈလႂ်ႈသေဢမ်ဝႃႈ ၼႃးၵၢၼ်ဢၼ်ၽူႈၶဝ်ႈၿုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ လူဝ်ႇလႆႈၽိူၺ်ၽႄႈ သႃႇသၼႃႇၼၼ်ႉၵေႃႈ တိုၵ်ႉမီးယူႇ။

ၽိုၼ်ဢိင်

ၼႃးလိၵ်ႈ (႑႘႑) ၊ တြႃးပုတ်ႉထၽႃႇသႃႇ (ၸၼ်ႉငဝ်ႈ) ထၢၼ်ၽွင်းလူင်သႃႇသၼႃႇ၊ ဢိတ်ႇဢွၵ်ႇတီႈ ထၢၼ်ၵူမ်းသႃႇသၼႃႇ ပီ 1999