တႅတ်ႉသီႇယတ်ႉ(ၸ်) လႄႈ မၢၼ်းလီႇယတ်ႉ(ၸ်)

ၽူႈႁတ်းတၢႆ

“ၵဝ် … ၵဝ်… ပုၼ်ႈၵဝ်… ၶွင်ၵဝ်… ၶူဝ်းၵဝ်… ဢၼ်လႂ်ၵေႃႈ တႃႇၵဝ် ၵေႃႉလဵဝ်ၵူၺ်း။” ၼႂ်းၵႃႈ ဢွၼ်ၵၼ်ဝူၼ်ႉၼင်ႇၼၼ်၊ ႁဵတ်းၼင်ႇၼၼ်၊ ပဵၼ်ၼင်ႇၼၼ် ဝႆႉယူႇတင်းၼမ်ၼၼ်ႉ ယင်းသမ်ႉ ပဵၼ်လႆႈၽူႈႁတ်း ၸုၼ်ႉသၢႆၸႂ်တၢင်ပိူၼ်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် တၢင်ပၼ် တႃႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်းယူႇၼႆၼၼ်ႉ ပဵၼ်တင်းႁတ်းတင်းငၢၼ်လူင် ဢၼ်လီယွင်ႈယေႃး ဢဝ်ၵုင်ႇမုၼ်တႄႉတႄႉယဝ်ႉ။ ပဵၼ်တင်းႁတ်းငၢၼ်လူင် ဢၼ်မီးလႆႈ တီႈၽူႈႁတ်းႁၢၼ်ၼၼ်ႉ ၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈဢၼ်လွတ်ႈလႅဝ်း တဵမ်ထူၼ်ႈၵူႈပိူင်ပိူင်ယဝ်ႉသေ ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႂ်ႇသုင်ဝႆႉ တၢၼ်ႇႁိုဝ်ၵေႃႈယႃႇ သင်ၸိူဝ်ႉ ယင်းတိုၵ်ႉလုတ်ႈႁၢမ်း ၽူႈႁတ်းႁၢၼ် ဢၼ်မီးၼမ်ႉၸႂ်ႁတ်းငၢၼ်လူင် ၼင်ႇၼၼ်ၼၼ်ႉပႅတ်ႈၼႆၸိုင် လွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇႁိုင်ၼၢၼ်းလႆႈၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၵူၼ်းမိူင်းၸိူဝ်းႁၵ်ႉသႃၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ၊ ဝၢၼ်ႈမိူင်း ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ၊ ၸိူဝ်းသူင်ႁၵ်ႉ လွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းလူင်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ပိၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ တူဝ်ၶဝ် ဢမ်ႇႁတ်းၸုၼ်ႉသၢႆၸႂ် ၼင်ႇၽူႈႁတ်းႁၢၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈယႃႇ တႃႇတေပဵၼ် ႁႅင်းၵမ်ႉထႅမ်လႄႈ ယွင်ႈယေႃးၼၼ်ႉတႄႉ တိုၼ်းတေတဵမ် ထူၼ်ႈတူဝ်ႈတၼ်းဝႆႉယူႇ တႃႇသေယဝ်ႉ။

လုၵ်ႈၸၢႆးမၢၼ်းလီႇယတ်ႉၸ် ၵႂႃႇၽၼ်း ၸဝ်ႈသိုၵ်းလႅတ်ႇတိၼ်ႇ The son of Malinus Taquatus, proveked beyond endurane by the taunt of the Latin Champion, rode out from the ranks

ၵူဝ်တရၢတ်ႉ(ၸ်)(Cudrus) ၶုၼ်ႁေႃၶမ်းလူင် မိူင်းဢတီးၼီႇယၢၼ်ႉၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉႁတ်း ဢဝ်သၢႆၸႂ်မၼ်းၸဝ်ႈ လႅၵ်ႈတၢင်ပၼ် ပုၼ်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ဝၢၼ်ႈမိူင်းမၼ်း တေလွတ်ႈတၢင်းတၢႆ တၢင်းတုၵ်ႉယၢၵ်ႈလူင်ၼၼ်ႉလႄႈ တေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈလဵဝ် ယင်းတိုၵ်ႉလႆႈၶၢမ်ႇ ၵူၼ်းမိူင်းမၼ်းဢွၼ်ၵၼ် ယွင်ႈယေႃးတၢင်ႇၵုင်ႇမုၼ်သေ ၼပ်ႉထိုဝ်ဝႆႉယူႇ။ တူဝ်တၢႆႁၢႆၵႂႃႇသေတႃႉ ၵုင်ႇမုၼ်မၼ်း ယင်းတိုၵ်ႉ သုမ်ႇငမ်းပၼ် ၵူၼ်းမိူင်းမၼ်းဝႆႉယူႇ။
မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး 2000 ပီပၢႆ တီႈမိူင်းရေႃးမ(ရူမ်း) မီးပိုၼ်း ဢၼ်ႁတ်းတၢႆတၢင် ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈမႃး ဢၼ်ၼိုင်ႈ။ ရေႃးမ လႄႈ လႅတ်ႈတိၼ်ႇ(The Latin) ၵူၼ်းသွင်ၶိူဝ်းၼၼ်ႉ ၵႂၢမ်းလၢတ်ႈ၊ ၾိင်ႈထုင်း ပိူင်ဢုပ်ႉပိူင်ႇၽွင်းငမ်း၊ လၢႆးၽႅၼ်သိုၵ်း၊ လၢႆးၶိုၼ်ႈတိုၵ်းၶဝ် မိူၼ်ၵၼ် ၵူႈပိူင်ပိူင်။ ဝဵင်းရေႃးမၵေႃႈ လုၵ်ႉတီႈ မိူင်းၵဝ်ႇ လႅတ်ႇတိၼ်ႇ ၽႄဢွၵ်ႇပဵၼ်မႃးၵူၺ်းလႄႈ တႄႇဢဝ်တၢင်းႁတ်း၊ တၢင်းငၢၼ်၊ တၢင်းယိူၼ်ႉၵၼ်ႈ ၶၢမ်ႇယၢပ်ႇလႆႈၶဝ်ၵေႃႈ မိူၼ်ၵၼ်။
မိူဝ်ႈပဵၼ်သိုၵ်းတေႃႇၵၼ်ၼၼ်ႉ ၽွင်းလူင်သိုၵ်းၽၢႆႇ ရေႃးမ မီးသွင်ၵေႃႉ။ တိတ်ႉတတ်ႉ(ၸ်) မၢၼ်းလီယတ်ႉ(ၸ်) တေႃးၵေးတတ်ႉ(ၸ်) (Titus Decius Tor- quatus) လႄႈ ပၢပ်ႉလီယတ်ႉ(ၸ်)တႅတ်ႉသီႇယတ်ႉ(ၸ်)မၢတ်ႉ(ၸ်) (Publius Decius Mus) ၼႆယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၸွမ်ၽွင်းသိုၵ်းသွင်ၵေႃႉၼၼ်ႉ ၵွၼ်းသိုၵ်း တိုၵ်းလႅတ်ႈတိၼ်ႇ။ မိူဝ်ႈၽႅဝ်ၵႂႃႇၼႂ်းထိူၼ်ႇ တီႈတိၼ်လွႆၾႆးပေးသူး ပီႇယၢတ်ႉ(ၸ်) (Vesuvius) ၼၼ်ႉ လိုဝ်ႈသဝ်းၶိုၼ်းၼိုင်ႈ။
ၶိုၼ်းၼၼ်ႉ ၸွမ်ၽွင်းသိုၵ်းသွင်ၵေႃႉၼၼ်ႉ ၼွၼ်းၾၼ်လၢၵ်ႇလၢႆးၼင်ႇၵၼ်။ ၾၼ်ဝႃႈ ၵူၼ်းမင်ႈသင်ႈၶိူင်ႇၶမ်ႉလူင်ၵေႃႉၼိုင်ႈ ပႆမႃးၸူးသေ လၢတ်ႈ ဝႃႈ “ၼႂ်းၶိူဝ်ၼႆႉ သင်ၸိူဝ်ႉၵေႃႉၼိုင်ႈ ႁတ်းလူႇသၢႆၸႂ်ၸူး ၾီတၢႆလူင်ၸိုင် တၵ်းတေပႄႉသိုၵ်းယူႇ” ၼႆသေ ႁၢႆလၢႆၵႂႃႇ။ သွင်ၵေႃႉၼၼ်ႉ ၾၼ်ႁၼ် မိူၼ်ၵၼ်လႄႈ လၢၵ်ႇလၢႆးတႄႉတႄႉ။
မိူင်းလႅင်းၵေႃႈ ၶႆႈၾၼ်ၼႄၵၼ်ယဝ်ႉ ဢုပ်ႇၵုမ်၊ တူၵ်းလူင်းၶေႃႈမၼ်ႈၵႅၼ်ႇ ႁူမ်ႈၵၼ်ဝႆႉဝႃႈ ‘‘မိူဝ်ႈတိုၵ်ႉတိုၵ်းယူႇ ၼႂ်းပၢင်တိုၵ်းၼၼ်ႉ သင်ဝႃႈၼႂ်း ၶႃသွင်ၵေႃႉၼၼ်ႉ သေၽၢႆႇၽၢႆႇ ႁႅင်းလႅပ်ႈဢူၼ်ႈၸိုင် ၵေႃႉဢွၼ်ဝႆႉ ၽၢႆႇဢၼ်ဢွၼ်ဝႆႉ ၽၢႆႇတိုၵ်ႉၶိူင်ႇၶမ်ႉယူႇၼၼ်ႉ တေလႆႈၶၢမ်ႇတၢႆသေ ပုင်ႈလေႃႇတပ်ႉၶဵၼ်သေ ၸွႆႈထႅမ်ပၼ် ၽၢႆႇဢူၼ်ႈယူႇၼၼ်ႉ ၶိူင်ႇၶမ်ႉၶိုၼ်း” ၼႆယဝ်ႉ။
ၸွမ်ၽွင်းသိုၵ်း သွင်ၵေႃႉၵေႃႈ ဢဝ်တပ်ႉသွင်ၶႃ ၶူၼ်းၵၼ်ယဝ်ႉ ၶိုၼ်းၽႄပုၼ်ႈၽွၼ်းၵၼ်။ တိတ်ႉသီႇတတ်ႉ(ၸ်) ဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း ပိၵ်ႇၶႂႃ။ ပၢပ်ႉလီယၢတ်ႉ(ၸ်) ဢဝ်ပိၵ်ႇသၢႆႉသေ ၶိုၼ်ႈသိုၵ်း။ သွင်ၶႃ ၸင်ႇႁူမ်ႈၵၼ် ထုၵ်ႈၶေႃႈပူင်ၼၵ်း ဢၼ်ၼိုင်ႈဝႃႈ “သိုၵ်းရေႃးမ ၵေႃႉလႂ်မဝ်ႇဝႃႈ တေဢမ်ႇ လႆႈၽၢတ်ႇၽုင်သေ ဢွၵ်ႇၵႂႃႇတိုၵ်းသိုၵ်းလႅတ်ႇတိၼ်ႇ ၵေႃႉတေႃႇၵေႃႉ” ၼႆယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉလူၺ်ႈ လႅတ်ႈတိၼ်ႇ လႄႈရေႃးမၼၼ်ႉ ၶဝ်မိူၼ်ၵၼ် ၵူႈပိူင်ပိူင်။ တႃႇၸႅၵ်ႇႁူႉ ၶဵၼ်လႄႈဢူၺ်းၼၼ်ႉ ယၢပ်ႇၼႅၼ်ႇ။ ၵူဝ်တိုၵ်းၽၼ်း ၽိတ်းၵူၼ်းလႄႈ ၸင်ႇလႆႈၸိသင်ႇဝႆႉ ၼင်ႇၼၼ်ယဝ်ႉ။
ဢွၵ်ႇၶေႃႈပူင်ၼၵ်းယဝ်ႉ ဢမ်ႇႁိုင် လုၵ်ႈၸၢႆး မၢၼ်းလီယတ်ႉ(ၸ်) တိုၵ်း တင်းသိုၵ်းလႅတ်ႇတိၼ်ႇသေ ႁိမ်ပုၼ်ႈၵၼ် လႄႈ လႆႈတိုၵ်းၵေႃႉတေႃႇၵေႃႉ။ လုၵ်ႈၸၢႆး မၢၼ်းလီယတ်ႉ(ၸ်) ၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ ၽၢႆလႅတ်း ႁတ်းငၢၼ်ၼႅၼ်ႇလႄႈ ၸဝ်ႈသိုၵ်း ၽၢႆလႅတ်ႇတိၼ်ႇ တူၵ်းသုမ်းၵႂႃႇ။ လုၵ်ႈၸၢႆး မၢၼ်းလီယတ်ႉ(ၸ်) ထွတ်ႇဢဝ်ၵၢပ်ႇၶႄတူဝ် ၸဝ်ႈသိုၵ်းၼၼ်ႉ ၵႂႃႇပၼ်ဢူးမၼ်း။
မၢၼ်းလီယတ်ႉ(ၸ်)ၵေႃႈ ယႃႇဝႃႈတေၸူမ်း ၸႂ်လမ်ၼႃႈၵမ်ႇၼႃႈလမ်သေ ၸိသင်ႇ ႁႂ်ႈသိုၵ်းတင်းသဵင်ႈ ၶွၼ်ႈတုမ်ၵၼ်ၵမ်းလဵဝ်။ မိူဝ်ႈသိုၵ်းၶွၼ်ႈၵၼ်ယဝ်ႉ ဝၢႆႇၸူးလုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်းသေ လၢတ်ႈဝႃႈ
“မႂ်း ပဵၼ်ၵူၼ်းႁဵတ်းၽိတ်းလူင်လၢင်ယဝ်ႉ။ ၽိတ်းသင်ၼႆၸိုင် ပူၼ်ႉပႅၼ် ပၵ်းပိူင်မၢႆမီႈယဝ်ႉ။ မႂ်းႁူႉဝႆႉယူႇဝႃႈ သၢႆၸႂ်လူင်ရေႃးမႁဝ်း ပဵၼ်မၢႆမီႈ။ မိူဝ်ႈလဵဝ် ဢၼ်မႂ်းႁဵတ်းမႃးၼႆႉ မႃးပၼ်ႁႂ်ႈၵဝ်ႁူပ်ႉတင်းယၢပ်ႇ ၽိုတ်ႇလူင်တႄႉတႄႉ။ ယွၼ်ႉမႂ်း ပူၼ်ႉပႅၼ် တင်းၽိတ်းလူင်မႃးလႄႈ တေလႆႈဢဝ်မႂ်းတၢႆသေ ႁႃသဵၼ်ႈတၢင်း တႃႇရေႃးမႁဝ်း ၵတ်းယဵၼ်ၼႄႇ ဢမ်ႇၼၼ် ဝႆႉၸႂ်ဝႃႈ ၵူၼ်းမိူင်းရေႃးမတႄႉ ၶႂ်ႈပဵၼ်သင်ပဵၼ် ၼႆသေ ႁႃတင်းသိူဝ်းသႃႇ ပုၼ်ႈၵဝ်လႄႈ ပုၼ်ႈလုၵ်ႈၵဝ်ၼႄႇ ၼႆၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵဝ်လႆႈႁူပ်ႉ တၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇဝႆႉယူႇဢိူဝ်ႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ယွၼ်ႉၵေႃႉလဵဝ်ၽိတ်းလႄႈ ဢမ်ႇၶႂ်ႈႁႂ်ႈ ၵူၼ်းရေႃးမႁဝ်း တင်းသဵင်ႈ လႆႈၸဵပ်းသႅပ်ႇ။ ပဵၼ်ႁိုဝ်ၵေႃႈယဝ်ႉ ႁဝ်းတေ လႆႈပဵၼ်တူဝ်တႅၵ်ႈလီၼႄ ၵူၼ်းၼမ်ယဝ်ႉ။ ၵေႃႉတေလႆႈၶၢမ်ႇပဵၼ် တူဝ်တႅၵ်ႈလီၼၼ်ႉတႄႉ ႁူႉၵႃႈ တေလႆႈၸဵပ်းသႅပ်ႇယူႇဢိူဝ်ႈ။
ၵူၺ်းၵႃႈ ယွၼ်ႉၼႄတီႈတႅၵ်ႈပၼ်ၶဝ်ၼင်ႇၼၼ်လႆႈလႄႈ သၢႆသိုပ်ႇ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းရေႃးမႁဝ်း မိူဝ်းၼႃႈ တေလီမႃးဢိူဝ်ႈ။ ယူႇတီႈၵဝ်သေ သွၼ်ႇတႄႉ ယွၼ်ႉပဵၼ်လုၵ်ႈၵဝ်လႄႈ ၼႅင်ပေႃးဢမ်ႇသုတ်းသဵင်ႈလႆႈသေ မဝ်ႇၵႃး တေလႆႈသုမ်းပႅတ်ႈ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇ ၵတ်ႉၶႅၼ်ႇလႅတ်းၽၢႆလၵ်းလႅမ် ၼင်ႇမႂ်းၼႆႉထႅင်ႈလႄႈ ထိုင်ၸႂ်သေးလၢႆတၢၼ်ႇႁိုဝ်ၼႆၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၸၢင်ႈတႅၵ်ႈၼိူင်းၼႄလႆႈယဝ်ႉ။
ၵူၺ်းၵႃႈ ပဵၼ်လုၵ်ႈၵဝ်သေတႃႉ ဢမ်ႇလူတ်းယွမ်းပၼ်သေ ႁဵတ်းသၢင်ႈ ၸွမ်းၼင်ႇပၵ်းပိူင်လႆႈၼႆၸိုင် တေပဵၼ်ၽွၼ်းလီမႃး တႃႇဢႃႇၼႃႇၵုမ်းသိုၵ်းႁဝ်း မၼ်ႈၵိုမ်းၵႂႃႇလႆႈမိူဝ်းၼႃႈထႅင်ႈ။ သင်တေဢမ်ႇႁဵတ်းၼင်ႇၼၼ် ဢႃႇၼႃႇၵုမ်းသိုၵ်း တေလူတ်းတူၵ်းယဝ်ႉ။ သင်ၸိူဝ်ႉ ဢႃႇၼႃႇၼၼ်ႉ လူႉၵေႃႈ တပ်ႉသိုၵ်းႁဝ်းတေလူႉယဝ်ႉ။ တပ်ႉသိုၵ်း လူႉသုမ်းယဝ်ႉၵေႃႈ ၶိူဝ်းႁဝ်းမိူင်းႁဝ်း တေႁၢႆယဝ်ႉ။ သင်ဝႃႈ မႂ်းပဵၼ် ၼိူဝ်ႉလိူတ်ႈၵဝ် ၸႅတ်ႈၸၢင်ႇယူႇတႄႉၸိုင် တႃႇတေဢဝ်လိူတ်ႈမႂ်း ၵုမ်းၶိုၼ်းပၵ်းပိူင် ဢၼ်မႂ်းယႃႉလႄႈလူႉလႅဝ်ၵႂႃႇၼၼ်h ၵဝ်ယုမ်ႇယမ် ဝႃႈ မႂ်းတေဢမ်ႇၵူဝ် ဢမ်ႇၼႅင်ၼင်ႇၵဝ်ႇ” ၼႆသေ ယၵ်ႉတူၺ်းလုၵ်ႈမၼ်း မိူၼ်ၼင်ႇသေးလၢႆၼႅၼ်ႇလႄႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈထိုမ်ႈပႅတ်ႈလႆႈၼၼ်ႉ တင်းႁိုင်ယဝ်ႉၵေႃႈ ဢဝ်တူင်ႇမွၵ်ႇယွင်ႈၵုင်ႇ (မဵဝ်းဢၼ်သုပ်းႁွႆႈႁပ်ႉ ၽူႈပႄႉသိုၵ်းမႃး) တၢင်ႇပၼ် ၼိူဝ်ႁူဝ်လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်းယဝ်ႉ ၸႂ်ႉလၢၵ်ႈမလွမ်ႇ ဢဝ်ၵႂႃႇမတ်ႉၵိုၵ်း သဝ်လႅင်ႈၵူၼ်းသေ တူဝ်မၼ်း ၸိသင်ႇ တႅပ်းႁူဝ်လုၵ်ႈၸၢႆးမၼ်းပႅတ်ႈ ၵမ်းလဵဝ်။ သိုၵ်းရေႃးမမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇ ဢဝ်ပၵ်းပိူင်ၼင်ႇၼႆသေ ၵုမ်းသိုၵ်းၶဝ် ႁႂ်ႈမၼ်ႈၵိုမ်းမႃးတႄႉ ၼႆယဝ်ႉ။
ဢမ်ႇႁိုင်ဢမ်ႇၼၢၼ်း လႆႈတႄႇပဵၼ် ပၢင်တိုၵ်းတႄႉယဝ်ႉ။ တိုၵ်းယင်းပႆႇ ႁိုင်ၵႃႈႁိုဝ် ၵူၼ်းသိုၵ်းၽၢႆႇ မၢၼ်းလီးယတ်ႉ(ၸ်) ဢူၼ်ႈမႃး။ ပဵၼ်ငဝ်းလၢႆးလီလူင် ဢၼ်တႅတ်ႉသီႇယတ်ႉ(ၸ်) ပႂ်ႉမုင်ႈမွင်းဝႆႉၼႅၼ်ႇယဝ်ႉလႄႈ မၼ်းပၢင်း သြႃႇၸဝ်ႈလူင်သႃႇသၼႃႇရေႃးမၶဝ် ဝလီရီးယတ်ႉ(ၸ်) (Valerius) တၢင်ႇသရၼၵုင်ႇမၼ်းယဝ်ႉ ၶီႇမႃႉၽိူၵ်ႇ လႅၼ်ႈၽၢင်ႈၶဝ်ႈၸူး ၽူႈၵွၼ်းသိုၵ်းၶဵၼ် တီႈၼႂ်းၽုင်သိုၵ်းလူင် တိုၵ်ႉၵႅၼ်ႇၶႅင်ဝႆႉယူႇၼၼ်ႉ ၵမ်းလဵဝ်။
မိူဝ်ႈတႄႇတႄႉ ၶဵၼ်ၶဝ်ဢွၼ်ၵၼ်တူၵ်းၸႂ်သေ လႅၼ်ႈပၢႆႈၽူင်ႉယၢႆႈ ၵႂႃႇသဵင်ႈ။ ၽိူဝ်ႇလႆႈႁူႉဝႃႈ ပဵၼ်ၸွမ်ၽွင်း သိုၵ်းလူင်တႅတ်ႉသီႇယတ်ႉ(ၸ်) ၼႆၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ်ႁိုၼ်ႇၽၼ်း ၽၵ်ႉသႂ်ႇလႄႈ တႅတ်ႉသီႇယတ်ႉ(ၸ်) တူၵ်း သုမ်းထင်တီႈၵႂႃႇ တီႈၼၼ်ႈၵမ်းလဵဝ်။
မိူဝ်ႈလႆႈၶၢဝ်ႇ ဢူၺ်းၽၢၵ်ႈသိုၵ်းမၼ်း တူၵ်းသုမ်းယဝ်ႉၼႆၼၼ်ႉ ၽူႈဢၼ် လုၵ်ႈတၢႆလႄႈ ၼမ်ႉတႃဢမ်ႇတူၵ်းသေတွမ်ႇ မၢၼ်းလီးယတ်ႉ(ၸ်) ၵေႃႉၼိုင်ႈႁႆႈမေႃးဢိုၵ်ႉဢိုၵ်ႉ။ ၵုင်ႇမုၼ်လူင် ဢၼ်မၼ်းဢၢၼ်းဢဝ်ၼၼ်ႉ လႆႈလုတ်ႈမိုဝ်းမၼ်းသေ ၽႅဝ်ၵႂႃႇ တီႈဢူၺ်းၵေႃႉမၼ်း တႅတ်ႉသီႇယတ်ႉ(ၸ်) ပႅတ်ႈလႄႈ ၽိတ်းၸႂ်ၶေႃးၶူမ်ၼႅၼ်ႇသေ ၸင်ႇႁႆႈ ၼႆယဝ်ႉ။
ပၢင်တိုၵ်းၼႆႉ ၽၢႆႇရေႃးမပႄႉသိုၵ်းၵႂႃႇ။ ၸႂ်ၵူၼ်းၼႆႉ လၢၵ်ႇလၢႆးတႄႉတႄႉ။ ၵၢၼ်ငၢႆႈလူင်တၢၼ်ႇႁိုဝ်ၵေႃႈယႃႇ သင်ၸိူဝ်ႉဝူၼ်ႉဝႃႈ တေဢမ်ႇႁဵတ်းပဵၼ်လႆႈ ၼႆၸိုင် တေယဵၼ်းပဵၼ် ၵၢၼ်ယၢပ်ႇလူင်ၵႂႃႇတႄႉယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပဵၼ် ၵၢၼ်ယၢပ်ႇယဵၼ်း တၢၼ်ႇႁိုဝ်ၵေႃႈယႃႇ သင်ၸိူဝ်ႉ ၼႂ်းၸႂ်ႁဝ်း ႁၼ်ဝႃႈမၼ်း ငၢႆႈယူႇၼႆၸိုင် တိုၼ်းတေႁဵတ်းလႆႈၵႂႃႇ ငၢႆႈငၢႆႈၵူၺ်း။ ယွၼ်ႉၼၼ်လႄႈ ၵၢၼ်သင်သေမဝ်ႇဝႃႈ သင်ၸိူဝ်ႉယုမ်ႇယမ်ဝႆႉဝႃႈ တေႁဵတ်းလႆႈ၊ ပဵၼ်လႆႈယူႇၸိုင် မိူၼ်တင်းႁဵတ်းယဝ်ႉဝႆႉထႃႈ ၶိုင်ႈၼိုင်ႈယဝ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။
ပၢင်တိုၵ်းလူင်ဢၼ်ၼႆႉၵေႃႈ ယွၼ်ႉယုမ်ႇယမ်ဝႆႉဝႃႈ သင်ၸိူဝ်ႉ ၸွမ်ၽွင်းသိုၵ်းလူင်ၵေႃႉၼိုင်ႈ ႁတ်းၶၢမ်ႇတၢႆၸိုင် တေပႄႉသိုၵ်းယူႇၼႆလႄႈ မိူဝ်ႈၸွမ်ၽွင်းသိုၵ်းလူင် တႅတ်ႉသီႇယတ်ႉ(ၸ်) တူၵ်းသုမ်းၵႂႃႇယဝ်ႉၼၼ်ႉ မၢၼ်းလီယၢတ်ႉ(ၸ်) ၼႅတ်ႈၶွၼ်ႈႁႅင်း ႁုပ်ႇတိုၵ်းၶိုၼ်းလႄႈ ပႄႉသိုၵ်းမႃးယဝ်ႉ။
ဝၢႆးၼၼ်ႉ ႁိုင်ထႅင်ႈ 45 ပီ လုၵ်ႈၸၢႆးတႅတ်ႉသီႇယတ်ႉ(ၸ်) ၶိုၼ်ႈပဵၼ် ၽွင်းမိူင်းလူင်ရေႃးမမႃးထႅင်ႈ။ မၼ်းၶိုၼ်းသိုပ်ႇပုတ်ႈဢဝ် ၸိုဝ်ႈဢူႈ ပဵၼ်ၸိုဝ်ႈမၼ်းလႄႈ သႂ်ႇၸိုဝ်ႈ တႅတ်ႉသီႇယတ်ႉ(ၸ်) ၼႆထႅင်ႈ။ မၼ်းၵေႃႈ မီးတင်း ႁတ်းငၢၼ်ၽၢႆလႅတ်းၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ မိူၼ်ဢူႈမၼ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ၽွင်းမိူင်း ၵေႃႉဢၼ်လႆႈၽၢၵ်ႈမၼ်းၼၼ်ႉသမ်ႉ ပဵၼ်ၵုၼ်းတၢတ်ႉ(ၸ်)ၾေးပီယတ်ႉ(ၸ်) (Quintus Fabius) ၼႆယဝ်ႉ။
ပၢၼ်ၼႆႉၵေႃႈ ရေႃးမႁၢင်ႈသိုၵ်းထႅင်ႈ။ ၵမ်းၼႆႉတႄႉ ဢမ်ႇႁၢင်ႈၸူး လႅတ်ႈတိၼ်ႇ ။ ႁၢင်ႈၸူး ၵေႃး(လ်)(ၸ်) (The Gauls)ယူႇယဝ်ႉ။ ၵေႃး(လ်)(ၸ်)ၼၼ်ႉ ႁဵတ်းဢူၺ်းလီၵၼ်ဝႆႉ တင်းၵူၼ်းၶိူဝ်း ၸိမ်ၼၢႆႉ(ၵ်) (Simnite) လႄႈ ႁႅင်းသိုၵ်းတပ်ႉတိၼ်ၶဝ် မီးသႅၼ်ႁႃႈမိုၼ်ႇ။ တပ်ႉမႃႉ မီးသီႇမိုၼ်ႇႁူၵ်းႁဵင်။ ၽၢႆႇရေႃးမၶဝ်သမ်ႉ တင်းသဵင်ႈမီး တပ်ႉတိၼ် သွင်မိုၼ်ႇသီႇႁဵင် လႄႈ တပ်ႉမႃႉဢိတ်းၼိုင်ႈၵူၺ်း။ လႆႈဝႃႈ ႁႅင်းၶဝ်ပိူင်ႈၵၼ်ၼႅၼ်ႇ။ ၶဝ်ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၵၼ်တီႈ ၸႅၼ်ႇတီႇၼမ်ႇ (Sentinum)။ တီႈပၢင်တိုၵ်းၼႆႉ ၵေႃး(လ်)(ၸ်) ၶဝ်တႄႇၸႂ်ႉတိုဝ်း လေႃႉၶဵဝ်း (လေႃႉ ဢၼ်ဢဝ်ၶဵဝ်း သႂ်ႇတီႈ မၢၵ်ႇလေႃႉ ႁႂ်ႈပႅၼ်ဢွၵ်ႇသေ ပၢတ်ႇတိူဝ်ႉ၊ ၵွင်ႉႁုၵ်ႉၽူႈၶဵၼ်)ၼၼ်ႉ ဢွၼ်တၢင်း သုတ်းယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉလႆႈႁၼ် လေႃႉၶဵဝ်း ဢၼ်လၢၵ်ႇလၢႆးလူင်ၼၼ်ႉလႄႈ ၵူၼ်းသိုၵ်းရေႃးမ ဢိၵ်ႇမႃႉၶဝ် ဢွၼ်ၵၼ်တူၵ်းၸႂ်ၵူဝ်ႁႄသေ ဢွၵ်ႇပၢႆႈ ၽူင်ႉယၢႆႈၵႂႃႇမူတ်း။ တႅတ်ႉသီႇယၢတ်ႉ(ၸ်)ၵေႃႈ ၶတ်းၸႂ်ႁႂ်ႈၵုမ်းလႆႈၶိုၼ်း တပ်ႉမၼ်းတၢၼ်ႇႁိုဝ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇလႆႈလႃးလႃး။
တႅတ်ႉသီႇယတ်ႉ(ၸ်) ၸင်ႇဝူၼ်ႉၶွပ်ႈ ပုတ်ႈႁွႆးတိၼ်ဢူႈမၼ်းသေ ပၢင်းဢဝ်သြႃႇၸဝ်ႈလူင်ရေႃးမၶဝ် မႃးတၢင်ႇသရၼၵုင်ႇ ပၼ်မၼ်းယဝ်ႉ ဢဝ်တူဝ်လႅင်လၢႆ ၶီႇမႃႉလႅၼ်ႈၽၢင်ႈၶဝ်ႈ ၵႄႈၵၢင်ၶဵၼ်လႄႈ လႆႈၶၢမ်ႇၽၵ်ႉယွၵ်းယွႆသေ တူၵ်းသုမ်းၵႂႃႇ။ ၸွမ်းၼင်ႇ ၶေႃႈယုမ်ႇယမ်တိုၼ်းမီးမႃး ၸဵမ်ပၢၼ် ဢူႈမၼ်းၼၼ်ႉဝႃႈ “သင်ဝႃႈ ၽူႈၵွၼ်းသိုၵ်း ႁတ်းတၢႆ တၵ်းတေပႄႉသိုၵ်း” ၼႆၼၼ်ႉ မီးဝႆႉၼႂ်းဢွၵ်း တပ်ႉသိုၵ်းရေႃးမၶဝ်လႄႈ မိူဝ်ႈဝႃႈ ႁၼ်ၽူႈၵွၼ်းသိုၵ်းၶဝ် ႁတ်းတၢႆယဝ်ႉၼႆၵေႃႈ ႁႅင်းၸႂ်သိုၵ်း မိူင်းရေႃးမၶဝ် ႁိုၼ်ႇၶိုၼ်ႈ ၶိုၼ်းသေ ဢွၼ်ၵၼ်ၽၢင်ႈသိုၵ်း ႁၢဝ်ႉႁၢဝ်ႉႁႅင်းႁႅင်းလႄႈ ပၢင်တိုၵ်းပွၵ်ႈၼႆႉၵေႃႈ ရေႃးမၶဝ် ပႄႉသိုၵ်းၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။
“ဢဵၼ်ႁႅင်းလဵၵ်ႉယႂ်ႇ ဢမ်ႇၸိုဝ်ႈပိူင်လူင်။ ႁႅင်းၸႂ်လႄႈ ႁႅင်းႁတ်းႁၢၼ် ၼၼ်ႉၵူၺ်း လမ်ႇလွင်ႈသေပိူၼ်ႈသုတ်း” ၼႆၼၼ်ႉ ပိုၼ်းဢွၼ်ႇတွၼ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်သၢၵ်ႈသေႇ ၼႄဝႆႉပၼ်ယူႇ။ တႆးယၢမ်ႈမီး ၵႂၢမ်းထုင်းဝႆႉဝႃႈ ‘‘ၶီႈ တေမဵၼ် ဢမ်ႇတၢပ်ႈၵွၼ်ႈယႂ်ႇ” ၼႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။