တိုဝ်ႉၸၢႆးၶႃး၊ ၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇ

တိုဝ်ႉၸၢႆးၶႃးၼႆႉ ပဵၼ်ၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇဢွၼ်ႇ မီးဝႆႉတမ်ႈတီႈ ဝူင်ႈၵၢင်လႅၼ်လိၼ် မိူင်းယၢင်းလႅင်လႄႈ မိူင်းတႆး ၸပ်းတိတ်းၵၼ် ဢၼ်ပဵၼ် ႁွင်ႈၼမ်ႉတမ်ႇၽၢၵ်ႇ ၶႅၼ်ႈၵၢင်သွင်မိူင်းဝႆႉ။ ဢွင်ႈတီႈမၼ်း မီးဝႆႉ ၽၢႆႇႁွင်ႇၶူဝ်လူင် ဢၼ်ၶၢမ်ႈၼမ်ႉတမ်ႇၽၢၵ်ႇ။ ၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇမၼ်း တေသုင်မွၵ်ႈ 6 ထတ်းတေႃႇ 8 ထတ်းမွၵ်ႈၶၼၢၼ်ႉၵူၺ်း။ ၼမ်ႉဢၼ်တူၵ်းမႃးၼၼ်ႉ ငၢႆးမိူၼ်ႁေႃႇၸၢႆးၶႃးဝႆႉလႄႈ ပီႈၼွင်ႉတႆးၸိူဝ်းႁိမ်း ႁွမ်းၼၼ်ႉ ဢွၼ်ၵၼ် ႁွင်ႉဝႃႈ တိုဝ်ႉၸၢႆးၶႃး၊ ပဢူဝ်းၶဝ်ၵေႃႈ ယိူင်ႈၸိုဝ်ႈတႆးသေ ႁွင်ႉဝႃႈ ထီႇစဲးခါး၊ မၢၼ်ႈၵေႃႈ သမ်ႉဢွၼ်ၵၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ထီးစဲခါးၼႆယဝ်ႉ။

တိုဝ်ႉၸၢႆးၼႃး ဝူင်ႈၵၢင် လႅၼ်လိၼ်မိူင်းတႆးလႄႈ မိူင်းယၢင်းလႅင်

တိုဝ်ႉၸၢႆးၼႃး ဝူင်ႈၵၢင် လႅၼ်လိၼ်မိူင်းတႆးလႄႈ မိူင်းယၢင်းလႅင်

ႁၢင်ႈၼူၵ်ႉၵိၼ်ႇၼရႃႇ ၵိၼ်ၼရီႇ တီႈတိုဝ်ႉၸၢႆးၶႃး

ၶူဝ်ၶၢမ်ႈ ၼမ်ႉတမ်ႇၽၢၵ်ႇ တီႈတႂ်ႈတၢတ်ႇ တိုဝ်ႉၸၢႆးၶႃး ဢၼ်ၸဝ်ႈသြႃႇသုၶမ်း ႁဵတ်းလူႇ

တိုဝ်ႉၸၢႆးၼႃး ဝူင်ႈၵၢင် လႅၼ်လိၼ်မိူင်းတႆးလႄႈ မိူင်းယၢင်းလႅင်

တိုဝ်ႉၸၢႆးၼႃး ဝူင်ႈၵၢင် လႅၼ်လိၼ်မိူင်းတႆးလႄႈ မိူင်းယၢင်းလႅင်

ၽၢႆဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ႁဵတ်းတတ်းဝႆႉ ၼမ်ႉတမ်ႇၽၢၵ်ႇ ဢၼ်မီးၽၢႆႇၼိူဝ် တိုဝ်ႉၸၢႆးၶႃး

ၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇ တိုဝ်ႉၸၢႆးၶႃး

တမ်တီႈမိူင်းတႆးတႄႉ မီးဝႆႉၼႂ်းၸေႈဝဵင်းသီႇသႅင်ႇ မူႇဝၢၼ်ႈၵုၼ်ၵေႃႇသေ တမ်ႈတီႈ မိူင်းယၢင်းလႅင်တႄႉ မီးဝႆႉၼႂ်းၸေႈဝဵင်းလွႆၵေႃႇ ဢိူင်ႇလွႆလႅမ်ဢွၼ်ႇ၊ ဝၢၼ်းၸၢႆးၶႃး။ (ဝၢၼ်ႈၸၢႆးၶႃးၼႆႉ ပီ 2015 လင်ႁိူၼ်းတႆး 35 လင် မၢၼ်ႈ 30 လင် ၵယၢၼ်းပတွင်ႇ 17 လင်) တၢတ်ႇဢွၼ်ႇဢၼ်ၼႆႉ မီးဝႆႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈမိုၼ်ႉသိုၼ်းၵွၼ်ႇယူႇသေ ၵူၼ်းမိူဝ်ႈၵွၼ်ႇၶဝ်ၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ် မႃးလူလွမ်တူၺ်းယူႇ၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ဢမ်ႇပေႃးၵႂႃႇယၢပ်ႇၵေႃႈပိူင်ၼိုင်ႈ၊ သမ်ႉၸမ်တၢင်းၵႃး သီႇသႅင်လွႆၵေႃႇၵေႃႈ ပိူင်ၼိုင်ႈလႄႈ ယၢမ်းလဵဝ် ၵူၼ်းဢွၼ်ၵၼ် ၶဝ်ႈၸႂ်မႃးဢႅဝ်ႇလႄႇၵၼ် လိူဝ်မႃးတိၵ်းတိၵ်းယူႇ။ တၢတ်ႇမၼ်းၼၼ်ႉ ၸဵမ်ၶၢဝ်းႁိုဝ်ႉ ၶၢဝ်းႁႅင်ႈ ၼမ်ႉမၼ်းတိုၼ်းဢမ်ႇထၢတ်ႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ၶၢဝ်းႁိုဝ်ႉတႄႉ ၼမ်ႉမၼ်းၼမ်တိူဝ်း။ ၼမ်ႉတမ်ႇၽၢၵ်ႇ ဢၼ်မႃးပဵၼ်တိုဝ်ႉၸၢႆးၶႃးၼႆႉ ႁူဝ်မၼ်း လုၵ်ႉမႃးတီႈ ၼမ်ႉမွတ်းႁူဝ်ပူင်း၊ လူင်းလတ်းထုင်ႉပူင်း ထိုင်မႃး ထုင်ႉတမ်ႇၽၢၵ်ႇသေ လႆလတ်းလူင်းမႃး ၸင်ႇမႃးပဵၼ် တိုဝ်ႉၸၢႆးၶႃးယဝ်ႉ။ ၼမ်ႉတမ်ႇၽၢၵ်ႇ လုၵ်ႉတီႈ တိုဝ်ႉၸၢႆးၶႃး သိုပ်ႇလႆလူင်းၵႂႃႇ ထႅင်ႈႁူၵ်းလၵ်း ၵႂႃႇလႆၶဝ်ႈ ႁူးလဝ်သေ ႁၢႆလၢႆၵႂႃႇၼႆယဝ်ႉ။

တိုဝ်ႉၸၢႆးၶႃးၼႆႉ ၽၢႆႇၼိူဝ်တၢတ်ႇမၼ်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢဝ်မၢၵ်ႇႁိၼ် မႃးၵေႃႇတႅၼ်ႈ တႃႇတေၵႅတ်ႇၼမ်ႉဝႆႉယူႇ၊ မိူဝ်ႈပႆႇမီးတႅၼ်ႈၼၼ်ႉ မၢင်ပွၵ်ႈမၢင်လႂ် တုမ်မႆႉယႂ်ႇမႆႉလူင် ၵႆႉလႆလူင်းမႃး ၶင်ႉတၢတ်ႇသေတႃႉ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ တေဢမ်ႇပဵၼ်ယဝ်ႉ။ ၽၢႆႇမိူင်းယၢင်းလႅင်ၼႆႉတႄႉ ပဵၼ်ၼႃး၊ ၽၢႆႇမိူင်းတႆးတႄႉ ယၢမ်းလဵဝ် ပဵၼ်ဝႆႉ ၵျွင်းၵမ်ႇမထၢၼ်း သထုင်ႇမူႇလမိၼ်းၵုၼ်းသေ ပဵၼ်တီႈ မႃးၵျၢင်ႉၵမ်တြႃးယူႇယဝ်ႉ။ ဢွင်ႈတီႈၼႆႈ မိူဝ်ႈၸဝ်ႉၼၼ် ၸဝ်ႈသြႃႇပၺ်ႇၺႃႇဝမ်ႇသ (လွႆၵေႃႇ) မႃးတင်ႈပဵၼ် ၵျွင်းဢွၼ်ႇ ပႅင်ႈၼင်ႇ ဢဵၼ်ႁႅင်းမၼ်းမီးယူႇ၊ ထိုင်မႃး ပီ 2012 လိူၼ်မၢတ်ႉ 23 ဝၼ်းၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈသြႃႇပၺ်ၺႃႇဝမ်ႇသ ဢဝ်ၵျွင်းမၼ်း မႃးလူႇတၢၼ်းပၼ် ၸဝ်ႈသြႃႇသုၶမ်း ဢၼ်မႃးႁေႃးတြႃး တမ်ႈတီႈ ၵျွင်းပိင်ႈၶဵတ်ႇ၊ ဝၢၼ်ႈပိင်ႈၶဵတ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈသြႃႇသုၶမ်း သမ်ႉဝူၼ်ႉတႃႇ သႃႇသၼႃႇႁိူဝ်ႈႁိူင်းပိူင်းသႂ်ၵႂႃႇ ပုၼ်ႈတႃႇ မိူဝ်းၼႃႈသေ ၶိုၼ်းဢဝ်လူႇတၢၼ်းပၼ် မူႇၸုမ်း ၵမ်ႇမထၢၼ်း သထူင်ႇမူႇလမိၼ်းၵုၼ်း ဢၼ်ၸဝ်ႈသြႃႇမိူင်းၼွင် ဢွၼ်တႄႇတင်ႈမႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တႄႇဢဝ် ပီ 2013 မႃး ၸဝ်ႈသြႃႇပၼ်ႇတိတ (တူၼ်ႈတီး) မႃးဢွၼ်ၵေႃႇတင်ႈပဵၼ် ဝတ်ႉၵမ်ႇမထၢၼ်းသေ တေသိုပ်ႇႁဵတ်းပဵၼ် ဢွင်ႈတီႈ ၼင်ႈၵၢၼ်ြတႃးၵႂႃႇယူႇ။ ၼႂ်းပီ 2013-14 ၸဝ်ႈသြႃႇသုၶမ်း ႁဵတ်းလူႇပၼ်ၶူဝ်ဢုတ်ႇဢွၼ်ႇ တႃႇလတ်းၶၢမ်ႈ ႁွင်ႈၼမ်ႉတမ်ႇၽၢၵ်ႇသေ ႁႂ်ႈလႆႈတူၺ်း တၢင်းႁၢင်ႈလီ တၢတ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼႂ်းပီ 2015 လူင်ပွင်ၸိုင်ႈမိူင်းတႆး ၶုၼ်ၽွင်းလူင် ၽၢႆႇပႃႇမႆႉ လုင်းၸၢႆးဢၢႆႈပဝ်း ၸင်ႇၸႂ်ႉပိူၼ်ႈ မႃးၵူတ်ႇထတ်းတူၺ်းသေ ႁူႉထိုင်ဝႃႈ ပဵၼ်ပုၼ်ႇတႃႇ သႃႇသၼႃႇတေႁိူဝ်ႈႁိူင်းၼႆလႄႈ ၸင်ႇမၵ်းမၼ်ႈပၼ် ၼႃႈလိၵ်ႈ 35 ဢေႇၵယဝ်ႉ။